Alternarioza kapusty – niezwalczana powoduje straty

fot. Jan Sobolewski

Alternarioza kapusty często jest nazywana czernią krzyżowych i określeń tych używa się zamiennie. To jedna z najgroźniejszych chorób grzybowych występujących na kapuście. Niezwalczana może doprowadzić do znacznych strat plonu (do 30% plonu). Jak zatem chronić przed nią plantacje? Podpowiadamy.

Z artykułu dowiesz się, jakie objawy daje alternarioza kapusty, jakie powoduje straty gospodarcze, a przede wszystkim — w jaki sposób można ją zwalczyć.

Skąd się bierze alternarioza kapusty?

Chorobę powodują trzy gatunki grzybów z rodzaju  Alternaria: brassicae, brassicicola i alternata. Patogeny te zimują na polu, zwykle w resztkach pożniwnych, pozostawionych po zbiorze plonu. Również chwasty z rodziny kapustowatych są żywicielami sprawców alternariozy kapusty. A ponadto stanowią jedno z ważniejszych źródeł rozprzestrzeniania się tej choroby. Pierwotnym źródłem infekcji mogą być zakażone nasiona. W okresie wegetacji na polu zarodniki konidialne grzyba przenoszone są przez wiatr i wodę. Intensywna infekcja roślin następuje w warunkach temperatury powietrza w zakresie 20–27ºC, przy zwilżeniu rośliny przez co najmniej pięć godzin.  

Jak rozpoznać sprawcę alternariozy?

Objawy alternariozy na liściach kapusty

fot. Jan Sobolewski

Choroba może objawiać się w ciągu całego sezonu wegetacyjnego. Najczęściej pojawia się na plantacji w czasie wschodów roślin oraz w pełni lata. Początkowo objawy alternariozy kapusty są widoczne na dolnych, starszych liściach kapusty. Są łatwe do rozpoznania, bowiem przybierają postać koncentrycznie ułożonych plamek, które są ciemno zabarwione i otoczone najczęściej żółtawą obwódką. Plamy mogą być różnej wielkości. W efekcie porażenia, przy dużej wilgotności powietrza, powierzchnię plam pokrywa warstwa mączystego, ciemnobrązowego nalotu zarodników konidialnych. W miejscach porażenia tkanki mogą również powstawać otwory. Patogeny z rodzaju Alterneria zwykle infekują zewnętrzne liście główki kapusty.

Straty gospodarcze powodowane przez chorobę

Chociaż w okresie przedzbiorczym można zaobserwować liczne objawy na liściach kapusty, to choroba nie obniża znacząco plonu główek. Natomiast zdecydowanie obniża   wartość przechowalniczą porażonych główek kapusty. Bowiem po okresie składowania, największy ubytek masy główek notuje się w przypadku, gdy system ochrony przedzbiorczej był mało skuteczny. Sprawca choroby poraża także nasiona kapusty.  

Alternarioza kapusty – zapobieganie

Najważniejsze działania zapobiegawcze rozwojowi alternariozy na plantacji kapusty, to: 

• unikanie nadmiernego zagęszczenia roślin, a także uprawy kapusty na tym samym polu przez 3–4 lata po ostatnich zbiorach;
• zwalczanie chwastów;
• ochrona roślin przed uszkodzeniami mechanicznymi;  
• właściwe warunki przechowywania, tj.:
  • główki kapusty przeznaczone do przechowywanie nie mogą być przejrzałe i przerośnięte;
  • optymalne warunki przechowywania kapusty w komorach chłodniczych — temperatura 0°C, wilgotność względna powietrza 90–95%;
  • swobodna cyrkulacja powietrza.  

Możliwości ochrony chemicznej

Do zaprawiania nasion kapusty można wykorzystać środek Maxim 480 FS. Z kolei fungicydy przeznaczone do zwalczania alternariozy na plantacji kapusty przedstawiono w tabeli.

Tabela. Fungicydów dopuszczone do ochrony kapusty głowiastej przed alternariozą (czernią krzyżowych) kapusty

W okresie wegetacji fungicydy należy stosować zapobiegawczo lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów alternariozy kapusty (od fazy początku tworzenia się główek). Co istotne, przed zabiegiem należy dostosować ilość wody użytkowej, zgodnie z zapisami w etykietach środków. Bowiem dla różnych środków są zalecane różne ilości wody. Decydującą rolę w ochronie główek odgrywają zabiegi przeprowadzone w okresie przedzbiorczym.