Zasady bioasekuracji przy ASF

Przestrzeganie bioasekuracji wpływa na ograniczenie szerzenia się choroby na poziomie stada, regionu, a nawet kraju. Zobacz, jakie zabiegi składają się na zasady bioasekuracji.
Większa koncentracja zwierząt w chlewniach wiąże się ze wzrostem zagrożenia czynnikami chorobotwórczymi. Jedną z zasadniczych przyczyn strat ekonomicznych w produkcji trzody chlewnej są upadki zwierząt na skutek wystąpienia w gospodarstwach chorób o podłożu bakteryjnym, wirusowym czy pasożytniczym.
Bioasekuracja (biobezpieczeństwo) jest pojęciem szeroko stosowanym w literaturze. Wchodzi w skład elementów ochrony zdrowia zwierząt przed chorobami zakaźnymi. Bioasekuracja jest zespołem procedur, działań i programów, mających na celu zmniejszenie możliwości wprowadzenia patogenów (wirusów, bakterii, pasożytów, grzybów) do środowiska życia zwierząt. Przestrzeganie zasad bioasekuracji wpływa na ograniczenie się szerzenia choroby na poziomie stada, regionu, a nawet kraju.
Spis treści
Zasady bioasekuracji
Do podstawowych elementów bioasekuracji zaliczyć można:
Bioasekurację zewnętrzną, w której uwzględniamy:
- odpowiednią lokalizację fermy;
- kwarantannę zwierząt;
- usytuowanie parkingów dla pojazdów osób pracujących lub odwiedzających fermę;
- szkolenie pracowników obejmujące zakres i zasady funkcjonowania obiektu;
- zasady wchodzenia i wychodzenia osób postronnych na teren gospodarstwa np. lekarza weterynarii niezatrudnionego w gospodarstwie;
- zasady zabezpieczenia pojazdów dostarczających np. pasze dla zwierząt;
- prawidłową higienę ściółki;
- prawidłową dezynfekcję obuwia przed wejściem na teren chlewni lub jego zmianę;
- zabezpieczenie chlewni przed gryzoniami.
Bioasekurację wewnętrzną uwzględniającą:
- dezynfekcję pomieszczeń według zasady „całe pomieszczenie puste/ całe pomieszczenie pełne”;
- szczepienia profilaktyczne świń;
- profesjonalne zarządzanie stadem świń poprzez wdrożenie programów profilaktycznych.
Zasady postępowania w przypadku zagrożenia ASF są zamieszczone na stronie internetowej Głównego Inspektora Weterynarii i uwzględniają elementy funkcjonowania chlewni.
Bioasekuracja na fermie świń
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na prawidłowe czyszczenie i dezynfekowanie pojazdów do transportu zwierząt. Dokonuje się tego poprzez mycie detergentem i płukanie wysokociśnieniowe, dezynfekcję powierzchni zewnętrznych pojazdów oraz dezynfekcję kabiny.
W przypadku przygotowania budynku inwentarskiego do mycia i dezynfekcji należy wyprowadzić zwierzęta z obiektu, usunąć ruchome wyposażenia. Następnie trzeba wykonać „czyszczenie na sucho” poprzez usunięcie: ściółki, odchodów, pozostałości paszy, pajęczyn i kurzu, także z trudno dostępnych miejsc. Dopiero po tym należy przeprowadzić dezynfekcję właściwą na suchej powierzchni. Mokra powierzchnia zmniejsza bowiem stężenie preparatu, a tym samym skuteczności działania stosowanego środka.
Środki do dezynfekcji chlewni
Wybierając środek do dezynfekcji należy zwrócić uwagę na:
- spektrum działania na drobnoustroje (produkt powinien wykazywać działanie wirusobójcze);
- zakres temperatur (powinien być skuteczny zarówno w wysokiej, jak i niskiej temperaturze w budynku);
- bezpieczeństwo działania środka dezynfekującego (produkt powinien być biodegradowalny, niewymagający spłukiwania, nie powinien korodować z elementami wyposażenia);
- zakres stosowania (produkt powinien służyć do dezynfekcji budynków, wyposażenia, ziemi wokół budynku, samochodów, obuwia, mat dezynfekcyjnych i basenów przejazdowych).
Bioasekuracja a żywienie
Zasady dotyczą również karmienia świń. Pasza podawana zwierzętom musi być składowana w miejscu zabezpieczonym przez zwierzętami wolno żyjącymi (dzikimi i domowymi). Nie wolno skarmiać świń odpadami kuchennymi, nawet jeśli pochodzą z własnego domu oraz zielonką zebraną prosto z łąk.
Wprowadzono również zakaz karmienia świń zielonką lub ziarnem pochodzącymi z obszaru objętego ograniczeniami lub obszaru zagrożenia ASF. Chyba, że tę zielonkę lub to ziarno poddano obróbce w celu unieszkodliwienia wirusa lub składowano w miejscu niedostępnym dla dzików co najmniej przez 30 dni przed podaniem świniom.
„Szczelności budynku” dla świń
Okresowo należy również sprawdzać „szczelność” pomieszczeń, w których przechowywana jest pasza, zwracając uwagę na miejsca, gdzie zwierzęta, szczególnie gryzonie, mogły mieć do niej dostęp. Należy również zabezpieczyć samą chlewnię przed dostępem zwierząt wolno żyjących.
Stwierdzono, że dostęp zwierząt swobodnie poruszających się po okolicy wokół gospodarstwa do budynków, gdzie utrzymywane są świnie, tak jak w przypadku ich dostępu do pomieszczeń na pasze, może być przyczyną wystąpienia ASF w stadzie świń. Aby upewnić się, że wymóg „szczelności budynku” jest zapewniony, powinniśmy dokonywać okresowej kontroli raz na 2 tygodnie.
Zasady bioasekuracji a wizyty na fermie
Rejestr samochodów, osób wjeżdżających, wchodzących na teren gospodarstwa, chlewni jest obowiązkowy. W dokumentacji należy zapisywać m.in. liczbę pojazdów wjeżdżających na teren gospodarstwa oraz liczbę wejść osób do pomieszczeń, w których utrzymywane są świnie.
Największe ryzyko stanowią:
- samochody paszowe,
- odbierające zwłoki padłych zwierząt,
- maszyny rolnicze (również własne pojazdy, które używane były do prac polowych lub w lesie, w szczególności na obszarach występowania choroby u dzików),
- samochody przewożące zwierzęta,
- samochody osób dostarczających usługi techniczne w gospodarstwach.
Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku osób wchodzących do pomieszczeń, w których przebywają świnie. Musimy, zatem dokładnie wiedzieć, kto wchodzi do chlewni. Nie dotyczy to oczywiście osób odwiedzających nas w domu, tj. osób, które wchodzą wyłącznie do budynków mieszkalnych.
Obsługa zwierząt a bioasekuracja
Osoby opiekujące się świniami mogą wykonywać pracę tylko w danym gospodarstwie. Zarówno pracownicy stali, jak i sezonowi nie mogą pracować w innych gospodarstwach, gdzie obsługują świnie lub posiadać własnych świń. Istnieje duże zagrożenie, że w przypadku zakażenia świń w innym gospodarstwie, wirus ASF zostanie przez nich przypadkowo lub celowo przeniesiony do naszego gospodarstwa.
Zasady higieny w obliczu bioasekuracji
Musimy pamiętać, że zarówno osoby obsługujące świnie, jak i właściciele gospodarstwa, a także osoby postronne wchodzące do budynków, w których są utrzymywane, muszą obowiązkowo przestrzegać minimalnych zasad higieny osobistej. Należą do nich:
- przed wejściem do budynku – oczyszczenie i odkażenie obuwia;
- wejście przez matę dezynfekcyjną do budynku;
- po wejściu do budynku – zmianę obuwia oraz zmianę ubrania roboczego (najlepiej innego koloru niż ubranie stosowane na zewnątrz) lub założenie jednorazowego kombinezonu ochronnego, w tym nakrycia głowy zasłaniającego włosy.
Ponadto bardzo dokładne umycie rąk wodą z mydłem oraz spryskanie lub zanurzenie rąk w środku dezynfekcyjnym. Środkami dezynfekcyjnymi, przydatnymi w dezynfekcji rąk, są preparaty zawierające substancję czynną w postaci: etanolu, propanolu, ewentualnie czwartorzędowych związków amonowych.
Pomimo braku tego obowiązku w przepisie zaleca się, aby te same zasady obowiązywały przy wejściu do budynków, gdzie się przechowuje pasze i słomę lub inne materiały wykorzystywane jako ściółkę.
Mata do dezynfekcji
Mata przed każdym wejściem/wyjściem do chlewni, ale tylko ze środkiem dezynfekcyjnym. Należy pamiętać, że ilość środka oraz stopień zabrudzenia i zniszczenia maty powinna być poddawana kontroli. Sucha/zabrudzona/zniszczona mata dezynfekcyjna nie spełni bowiem oczekiwanych rezultatów.
Producenci/hodowcy mają również obowiązek spisu wszystkich grup świń w gospodarstwie, co pozwala na stałe monitorowanie, między innymi stanu zdrowia świń przez lekarzy weterynarii.
Osoby, które polują mają całkowity zakaz wnoszenia i wwożenia na teren gospodarstwa, w którym są utrzymywane świnie: zwłok dzików, tusz dzików, części tusz dzików i produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego tj. pochodzących z dzików, oraz materiałów i przedmiotów. Również osoby, które w ciągu ostatnich 72 godzin uczestniczyły w polowaniu na zwierzęta łowne lub w odłowie, nie mogą wykonywać pracy związanej z obsługą lub leczeniem świń.
Współpraca producenta trzody chlewnej z lekarzem weterynarii
Nie należy również wykorzystywać słomy na ściółkę dla świń, pochodzącej z obszaru objętego ograniczeniami lub z obszaru zagrożenia. Chyba że tę słomę poddano obróbce w celu unieszkodliwienia wirusa ASF lub składowano w miejscu niedostępnym dla dzików co najmniej przez 90 dni przed jej wykorzystaniem.

Nie należy wykorzystywać słomy na ściółkę dla świń, pochodzącej z obszaru objętego ograniczeniami lub z obszaru zagrożenia chorobą
Współpraca producenta trzody chlewnej wraz z lekarzem weterynarii jest niezbędna, aby utrzymać wysoki status zdrowotny świń. Weterynaryjny nadzór nad produkcją trzody chlewnej polega na uzyskaniu statusu wolnego stada od chorób zakaźnych. Nadzór przyczynia się do wzrostu efektywności produkcyjnej, co wpływa na uzyskanie korzyści finansowych.
Powyżej opisane elementy wchodzące w skład bioasekuracji są ważne dla każdego hodowcy/producenta zajmującego się trzodą chlewną. Aby uzyskać efekt tych działań, należy przeprowadzić zmiany organizacyjne i wiele inwestycji, które są barierą w osiągnięciu pełnej bioasekuracji. Wielu hodowców/producentów przekonało się jednak, że wprowadzenie środków zapobiegawczych przed wystąpieniem choroby w stadzie jest skuteczniejsze i najtańsze w utrzymaniu prawidłowej zdrowotności stada.
