Zasada Wzajemnej Zgodności

Ten brzmiący obco zwrot to „po naszemu” znane już prawie wszystkim Zasady Wzajemnej Zgodności, które, jak to bywa z zasadami, lubią się zmieniać. Jak zatem stosować cross-compliance?

Cross-compliance

Cross-compliance to zbiór wielu zasad stanowiących jednak tylko część przepisów obowiązujących w Polsce i dotyczących, mniej lub bardziej, gospodarstw rolnych. Jednym z tych obowiązujących wszystkie gospodarstwa posiadające grunty rolne są Normy Dobrej Kultury Rolnej zgodne z ochroną środowiska.

Dla przypomnienia, mowa tu o przeciwdziałaniu erozji gleby i wszystkim czynnikom powodującym jej degradacje oraz zarządzaniu zasobami wodnymi w rolnictwie i ich ochroną w kontekście wzmacniania działań skierowanych na ochronę środowiska.

Co cross-compliance ma do pieniędzy rolnika?

Rzecz w tym, że Zasady Wzajemnej Zgodności oznaczają powiązanie wysokości uzyskiwanych płatności ze spełnieniem przez rolnika zawartych w nich wymogów. Inaczej mówiąc, kto nie będzie stosował się do zawartych w nich zasad, może utracić część lub całość przysługującej rolnikowi płatności jednolitej. Nowe zasady wzajemnej zgodności weszły w życie 1 stycznia 2015 r. i dotyczą wszystkich rolników w UE.

Kontrola rolników

Takie składowanie obornika jest sprzeczne z zasadami cross-compilance.

Rolnik może być kontrolowany przez pracowników ARiMR, którzy sprawdzają spełnienie norm dobrej kultury rolnej oraz wymogów dotyczących środowiska, zmian klimatu, zdrowotności roślin i żywności pochodzenia roślinnego. Ponadto przez pracowników Inspekcji Weterynaryjnej w zakresie identyfikacji i rejestracji zwierząt, ich zdrowia, bezpieczeństwa pasz i żywności, a także dobrostanu zwierząt.

Wzajemna zgodność

Zobowiązanie do spełnienia wymagań dotyczących utrzymania gruntów w Dobrej Kulturze Rolnej zgodnej z ochroną środowiska oraz podstawowych wymogów z zakresu zarządzania, mówiąc prościej: wysokość płatności bezpośrednich oraz płatności w ramach PROW, są uzależnione od spełnienia przez rolnika określonych wymogów.

Wymogi, które należy spełnić, zostały podzielone na 3 obszary:

• środowisko, zmiana klimatu i dobra kultura rolna;
• zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt i roślin;
• dobrostan zwierząt.

Dyrektywa azotanowa ma za zadanie ochronę wód powierzchniowych.

Kto odpowie na pytania?

Najlepiej pytać o Zasady Wzajemnej Zgodności pracowników biur powiatowych ARiMR oraz doradców z Powiatowych Zespołów ODR. Natomiast informacje na ten temat można znaleźć na stronach internetowych MRiRW, ARiMR czy Centrum Doradztwa Rolniczego.

Nie wszystkie zasady odnoszą się do każdego rolnika

O ochronie m.in. tych ptaków mówi dyrektywa ptasia.

Jednym z przykładów jest dyrektywa ptasia, która w całości dotyczy gospodarstw położonych na obszarze Natura 2000, ale jej niektóre zapisy dotyczą rolników na terenie całego kraju (…niszczenie siedlisk i ostoi będących obszarem rozrodu…). Są również zasady dotyczące gospodarstw rolnych położonych na terenach wyraźnie zdefiniowanych, czego przykładem może być dyrektywa azotanowa. Dotyczy obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego – OSN czy dyrektywa siedliskowa, obejmująca gospodarstwa w obrębie Natura 2000 i dotycząca siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk dzikiej fauny i flory.

Zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt i roślin

Zdrowie publiczne, a także zwierząt i roślin zapewnia produkcja zdrowej, bezpiecznej żywności i surowców do jej wytworzenia. Gospodarstwo rolne jest pierwszym ogniwem w tym procesie, dlatego na nim spoczywa duża odpowiedzialność za wprowadzanie jej do obrotu. Oczywiście fachową radą rolnikowi służą pracownicy ARiMR-u oraz PIW-u. Warto jest z tej pomocy skorzystać w swoim dobrze pojętym interesie.

Dobrostan zwierząt

Wypasanie zwierząt na terenach OSN wiąże się z przestrzeganiem dyrektywy azotanowej.

Ochrona wszystkich zwierząt gospodarskich, poprzez zapewnienie optymalnych warunków ich chowu to dobrostan zwierząt. Umiejętności, wiedza i kompetencje zawodowe – te cechy zapewnią zwierzętom godziwe warunki bytowania. Jeśli jednak pojawiłyby się jakiekolwiek nieprawidłowości, to inspektorzy PIW-u zadbają o przywrócenie właściwego stanu rzeczy.

– W zeszłym roku przy wypełnianiu wniosku korzystałem z pomocy doradców z ODR w Wołowie – mówi Stanisław Smolak, rolnik ze wsi Domaszków. – Pierwszy raz weszły nowe dopłaty za zazielenienie i tak jak wielu rolników poprosiłem o pomoc specjalistów. Ostatnio wiele się zmienia, jeśli chodzi o korzystanie z różnych programów unijnych, dlatego dobrze mieć kontakt z doradcami.

Zazielenienie

Zazielenienie to obowiązujący od niedawna wymóg dla gospodarstw powyżej 10 ha składający się z 3 praktyk:

• dywersyfikacji upraw,
• obszarów proekologicznych
• i trwałych użytków zielonych.

Szczegóły realizacji można znaleźć w zamieszczonym na stronach ARiMR przewodniku.

– Przeprowadziliśmy w 2014 r. wiele szkoleń dla rolników dotyczących wymogu zazielenienia – mówi Elżbieta Derejczyk, specjalista z ODR doradzająca rolnikom w gm. Wińsko – i wiosną tego roku również planujemy spotykać się z rolnikami, aby przybliżyć im tematykę zazielenienia i pomóc poprawnie wypełnić wnioski.

Wysokość płatności bezpośrednich oraz płatności w ramach PROW są uzależnione od spełnienia przez rolnika określonych wymogów.

Dla kogo sankcje?

Nieprzestrzeganie cross-compilance pociąga za sobą konsekwencje finansowe w zależności od ich klasyfikacji, która wyróżnia:

• zaniedbanie rolnika – nieumyślność,
• winę rolnika, czyli celowość.

Jakby na to nie spojrzeć, jest światełko w tunelu.

Jak informują pracownicy dolnośląskich biur powiatowych ARiMR, w zeszłym roku zdarzały się przypadki pomniejszenia płatności obszarowych rolnikom, u których stwierdzono nieprawidłowości w stosowaniu Zasad Wzajemnej Zgodności. Rolnicy muszą też wiedzieć, że od niedawna pracownicy biur powiatowych z sekcji IRZ są uprawnieni do kontroli gospodarstw.

Analizując zbiór obowiązujących rolników przepisów, łatwo zauważyć, że rolnik z tzw. „prawdziwego zdarzenia” już dawno stosuje te zasady niezależnie od tego, czy nazywają się cross-compliance czy Zasady Wzajemnej Zgodności.