Czekając na 60 tys., czyli czym jest SO?

Ogromnym zainteresowaniem rolników cieszy się działanie PROW dotyczące restrukturyzacji małych gospodarstw. Pieniędzy wystarczy dla prawie 50 tys. gospodarstw. Niestety o 60 tys. zł będzie się można ubiegać dopiero w przyszłym roku.

Jak nas poinformowano w ARiMR, działanie to uruchomione zostanie w pierwszej połowie 2016 r. Warto ten czas wykorzystać na sprawdzenie, czy spełnia się ściśle określone kryteria, i opracowanie biznesplanu.

Od ESU do SO

Możliwość udziału w wielu działaniach PROW 2014–2020 jest uzależniona od spełnienia ściśle określonych warunków. Dla działań takich jak: modernizacja gospodarstw rolnych, premie dla młodych rolników, premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej czy restrukturyzacja małych gospodarstw jednym z parametrów limitujących dostęp do wsparcia będzie wielkość ekonomiczna gospodarstwa.

Aby otrzymać dofinansowanie, należy spełnić wiele kryteriów, ale też poprawnie wypełnić wniosek.

W PROW 2007–2013 wielkością limitującą dostęp też była wielkość ekonomiczna gospodarstwa – mierzona Europejską Jednostką Wielkości, z ang. zwaną ESU. Teraz wielkość ekonomiczna będzie ustalana na podstawie całkowitej, standardowej produkcji gospodarstwa. Ta zmiana wynika z przyjęcia nowego systemu klasyfikowania gospodarstw rolnych w Unii Europejskiej, wprowadzonego Rozporządzeniem Komisji Wspólnot Europejskich. Od 2010 r. do badań struktury gospodarstw rolnych stosuje się bowiem nowe kryterium opisujące te gospodarstwa i pozwalające na ich klasyfikację – Standardową Produkcję, w skrócie zwaną SO (od ang. Standard Output).

Kryteria dostępu

Nowością w tym działaniu są inwestycje zbiorowe realizowane przez co najmniej dwóch rolników.

W dotychczasowym PROW 2007–2013 w działaniu Modernizacja gospodarstw rolnych minimalny próg dostępu stanowiła wielkość ekonomiczna równa 4 ESU. Dostęp do działania Ułatwienie startu młodym rolnikom nie był limitowany wielkością ekonomiczną gospodarstwa, wartość graniczną 4 ESU gospodarstwo młodego rolnika musiało osiągnąć na koniec działania programu.

Teraz, w nowym PROW, gospodarstwa pragnące przystąpić do modernizacji będą musiały posiadać wielkość ekonomiczną równą co najmniej 10 tys. euro standardowej produkcji (SO).

Nowością w tym działaniu są inwestycje zbiorowe realizowane przez co najmniej dwóch rolników. W tym przypadku dopuszcza się SO mniejszą niż 10 tys. euro standardową produkcję poszczególnych gospodarstw tworzących grupę wspólnych inwestorów, pod warunkiem, że suma SO ich gospodarstw wyniesie co najmniej 15 tys. euro.

Współczynniki standardowej produkcji (SO) wyliczane są na bazie danych z systemu FADN.

Współczynniki standardowej produkcji

W programie wsparcia dla młodych rolników dolny próg dostępu jest wyższy – co najmniej 13 tys. euro SO. Gospodarstwa pragnące skorzystać z działania Restrukturyzacja małych gospodarstw na wejściu nie powinny przekraczać 10 tys. euro SO, a te, które w ramach programu będą rozpoczynać działalność pozarolniczą – 15 tys. euro SO.

Zupełnym novum w PROW 2014–2020 jest wyznaczenie górnych progów dostępu: dla modernizacji – 200 tys. euro SO, a dla młodych rolników – 150 tys. euro SO.

Współczynniki standardowej produkcji (SO) wyliczane są przez Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej na bazie danych z systemu FADN, tj. sieci zbierania danych rachunkowych z gospodarstw rolnych. Gotowy jest już zestaw wskaźników dla lat 2008–2012, zwany „SO 2010”, które będą wykorzystywane przy obliczaniu SO gospodarstwa rolnego.

Można je znaleźć na stronie: http://fadn.pl/wp-content/uploads/2015/01/wspolczynniki_SO_2010.pdf.

Na ich podstawie rolnik może wyliczyć SO dla swojego gospodarstwa, korzystając z kalkulatora znajdującego się na stronie: https://kalkulator-so.pl.

Co oznaczają zmiany?

Dla poszczególnych działań PROW stawki dofinansowań są różne.

Zdaniem Janusza Szramy z ODR Bratoszewice zmiana sposobu liczenia wielkości ekonomicznej gospodarstw rolnych i ustanowienie nowych progów nie pogorszy dostępu do wsparcia w działaniu Modernizacja gospodarstw rolnych, a wręcz sprawi, że w przypadku inwestycji zbiorowych będzie on nawet łatwiejszy.

Wyjątek stanowi produkcja mleka krowiego, dla której stosuje się większe niż w PROW 2007–2013 wymogi ilościowe.

Również w przypadku młodych rolników pragnących skorzystać z premii na utworzenie gospodarstw rolnych dostęp do programu jest podobny do tego z poprzedniego PROW. Formuła „nie więcej niż 10 tys. euro SO” dla małych gospodarstw podejmujących restrukturyzację może wydawać się atrakcyjna, bo to może być i 8, i 6, i 4 tys. euro SO lub jeszcze mniej, którą spełnią gospodarstwa całkiem niewielkie.

Zupełnym novum w PROW 2014–2020 jest wyznaczenie górnych progów dostępu.

Konieczność wykazania rozwoju

Pamiętać jednak należy, że w wyniku restrukturyzacji trzeba osiągnąć wielkość ekonomiczną równą 10 tys. euro. Oznacza to, że gospodarstwa całkiem małe, żeby spełnić wymogi działania, będą musiały podejmować bardzo duży wysiłek produkcyjny, co może mieć wpływ limitujący.

Na tym jednak nie koniec, bowiem nie wystarczy osiągnięcie progów dostępu, udział w ww. działaniach PROW wiąże się z koniecznością wykazania rozwoju gospodarstwa, przyrostu jego wskaźników ekonomicznych.

I tak młody rolnik musi zwiększyć wyjściową wielkość ekonomiczną gospodarstwa co najmniej o 10%, małe gospodarstwo uczestniczące w programie restrukturyzacji – o co najmniej o 20%, a gospodarstwo uczestniczące w modernizacji musi wykazać wzrost wartości dodanej brutto co najmniej o 10%.