Drób: dobre żywienie piskląt

Postępowanie z pisklętami w pierwszych tygodniach jest newralgicznym punktem odchowu, niezależnie od tego czy mamy do czynienia z pisklętami przeznaczonymi na kurczęta brojlery, czy też kury nioski. W zależności od dostępnych warunków (wychów fermowy lub wychów przydomowy) ważne jest odpowiednie dostosowanie żywienia i pozostałych warunków środowiskowych do potrzeb piskląt.

Polska znajduje się w czołówce krajów europejskich pod względem produkcji mięsa drobiowego, gdzie największy udział zajmuje produkcja mięsa pochodzącego od kurcząt brojlerów. W odchowie kurcząt brojlerów wyróżnia się 3 różne systemy: intensywny, półintensywny i ekstensywny. Poszczególne systemy odchowu różnią się pomiędzy sobą:

• długością czasu odchowu,
• warunkami środowiskowymi,
• rodzajem stosowanych mieszanek,
• sposobem żywienia rodzajem surowców paszowych.

W systemie ekologicznym i organicznym surowce paszowe muszą spełniać określone wymagania dotyczące zakazu stosowania w ich produkcji pestycydów i nawozów sztucznych.

Po przetransportowaniu kurcząt do odchowalni niezbędny jest dostęp do wody.

Postępowanie z pisklętami – kurczęta brojlery

W Polsce nadal najpopularniejszym jest odchów intensywny, gdzie brojlery odchowywane są na fermie przez 6–7 tygodni, a następnie transportowane są na ubój. Postęp genetyczny, jakiemu w ostatnich latach podlegały kurczęta brojlery spowodował potrzebę jak najlepszego dostosowania mieszanek treściwych i warunków środowiskowych do potrzeb ptaków.

W pierwszym tygodniu odchowu najważniejszy jest pierwszy dzień, w którym pisklęta są transportowane na fermę. Po transporcie powinno się sprawdzić:

• kondycję piskląt,
• masę ciała (40–45 g),
• prawidłowość budowy ciała (w szczególności kończyn i dokonać ewentualnych brakowań ptaków),
• wielkość pęcherzyka żółtkowego (w zależności od stopnia jego wykorzystania można podjąć decyzję odnośnie zastosowania mieszanki typu prestarter)
• stopień wyrównania piskląt na podstawie masy ciała,
• prawidłowy dostęp do światła o natężeniu 30–40 lx  (dzień świetlny powinien trwać w pierwszym tygodniu odchowu ok. 23 godz., aby umożliwić pisklętom pobieranie paszy do woli),
• temperaturę w kurniku, która w pierwszych 2 dniach powinna wynosić 31–33°C natomiast w kolejnych dniach jest systematycznie obniżana do ok. 21° C pod koniec 2 tygodnia życia ptaków,
• dostęp piskląt do wody, poidła nie powinny być zbyt wysoko umieszczone tak aby pisklęta miały do nich swobodny dostęp (dysponując poidłami kropelkowymi można regulować ich wysokość w zależności od wieku ptaków);

Ilość pobranej wody w stosunku do paszy jest wskaźnikiem prawidłowości rozwoju układu pokarmowego piskląt oraz jakością stosowanej diety, gdzie np. w przypadku zbyt dużej zawartości białka w diecie brojlery tracą apetyt i pobierają większą ilość wody.

Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe związane jest z okresem odchowu, linią kurcząt, płcią (kogutki mają większe zapotrzebowanie niż kurki) oraz oczekiwaną masą końcową.

W pierwszych dniach życia pisklęta wykorzystują zapasy składników pokarmowych zawartych w woreczku żółtkowym, stąd pobranie paszy w tym okresie nie jest jeszcze duże, można zadawać ptakom w tym okresie już mieszankę typu starter. Jednak w intensywnym systemie produkcji można rozważać wprowadzenie mieszanek typu prestarter w pierwszych dniach odchowu, które będą dla piskląt źródłem glukozy, ułatwiającej wykorzystanie substancji zawartych w woreczku żółtkowym. Pod względem chemicznym są to przede wszystkim tłuszcze.

Komponenty stosowane w mieszankach typu prestarter muszą charakteryzować się wysoką jakością i strawnością oraz co ważne mogą być skażone mykotoksynami. Pisklęta ze względu na kształtowanie się składu mikroflory jelitowej są podatne na skażenie mikrobiologiczne paszy, co może wpłynąć na zwiększoną liczebność upadków przekraczającą dopuszczalne 5% stada. Szybkiemu wzrostowi ilości bakterii chorobotwórczych sprzyja również niezapewnienie prawidłowych warunków środowiska np. zbyt ciepły kurnik i wysoka wilgotność oraz niskie pobranie wody skutkują zwiększeniu podatności piskląt na choroby bakteryjne.

Postępowanie w pierwszych 2 tygodniach odchowu kurcząt brojlerów

Starter ma zazwyczaj formę kruszonki lub mikrogranulatu.

Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe związane jest z okresem odchowu, linią kurcząt, płcią (kogutki mają większe zapotrzebowanie niż kurki) oraz oczekiwaną masą końcową. Wraz z wiekiem zapotrzebowanie na energię i białko maleje, ale stosunek energii do białka się zwiększa, dlatego też stosowane są 3 lub 4 rodzaje mieszanek treściwych: prestarter, starter, grower i finisher (przy czym mieszanka tego typu nie może zawierać kokcydiostatyków).

Pisklęta żywione są mieszanką starter, którą stosuje się od przybycia na fermę do 10–14 dnia życia lub od 5 dnia życia jeśli uprzednio stosowana jest mieszanka typu prestarter, jej cena będzie uzależniona od zastosowanych komponentów (głównie śruty kukurydzianej, poekstrakcyjnej śruty sojowej i śruty pszennej). Starter ma zazwyczaj formę kruszonki lub mikrogranulatu. Wpływa na prawidłowy rozwój narządów wewnętrznych, kości i mięśni. Zawartość białka ogólnego wynosi w tym okresie 21–23%, natomiast energii ok.12–13 MJ/kg w zależności od intensywności odchowu kurcząt. Warto zwrócić uwagę również w zaopatrzenie kurcząt w aminokwasy i składniki mineralne.

W pierwszym tygodniu ważne jest kontrolowanie ilość pobieranej paszy i wody oraz przyrostów masy ciała. Paki charakteryzujące się wysokim przyrostem masy ciała w pierwszym tygodniu, utrzymują tę tendencję w dalszym okresie odchowu. Błędów popełnionych podczas transportu i w żywieniu podczas pierwszego tygodnia życia piskląt nie da się naprawić w dalszym okresie odchowu.

W drugim tygodniu odchowu następuje intensywny rozwój kośćca, narządów wewnętrznych oraz duży przyrost masy mięśniowej. Stąd stosowana od 4–5 dnia życia mieszanka typu starter uwzględnia zwiększone zapotrzebowanie kurcząt na energię mefoliczną, białko ogólne i składniki mineralne. W tym okresie należy skrócić kurczętom dzień świetlny do ok. 18 godzin, natomiast natężenie światła powinno być zmniejszone do ok. 20 lux. Zwiększa się ilość pobranej paszy do ok. 1,8 kg/1 kg przyrostu, a ich masa ciała osiąga ok. 460 g (w zależności od zakupionej linii). W tym okresie mogą często występować zaburzenia metaboliczne, a zbyt szybki wzrost i niewłaściwie zbilansowana mieszanka skutkują słabszym rozwojem układu kostnego i odpornościowego. Stosowanie zalecanych przez producenta kurcząt programów żywieniowych świetlnych, dostosowanych do linii ptaków, może zapobiegać niskiej odporności oraz chorobom piskląt.

Odchów piskląt przeznaczonych na kury nioski

W przypadku piskląt przeznaczonych na kury nioski, okres odchowu wydłuża się do ok.16 tygodnia życia, natomiast przyrosty masy ciała nie są tak duże jak w przypadku kurcząt brojlerów. Podstawowym celem odchowu kurek jest uzyskanie przez nie ściśle określonej masy ciała w momencie wejścia w nieśność i przygotowanie ptaków do intensywnej produkcji jaj w okresie nieśnym. Prawidłowo przeprowadzony odchów będzie czynnikiem determinującym późniejsze wyniki produkcyjne. Masa ciała wstawianych i odchowywanych ptaków powinna być dokładnie kontrolowana.

W pierwszych dniach pasza zadawana jest w pojemnikach umieszczonych bezpośrednio na ściółce.

Odchowalnia przed zakupem piskląt powinna być przygotowana na ich wstawienie. Cały obiekt powinien zostać dokładnie zdezynfekowany. Po wstawieniu pisklęta należy natychmiastowo napoić letnią wodą a po 2–3 godz. od wstawienia można zadać im paszę. Pierwsze źródło pokarmu dla piskląt stanowi zazwyczaj zakupiona mieszanka pełnoporcjowa dostosowana do potrzeb piskląt związanych z intensywnym rozwojem organizmu i układu kostnego, w której  zwraca się uwagę na zaopatrzenie piskląt w białko oraz składniki mineralne, takie jak Ca i P.

W chowie przyzagrodowym jeśli nie dysponujemy paszami pełnoporcjowymi równie dobrze pisklętom można podawać płatki owsiane, śruty zbożowe, twaróg czy też kaszę jęczmienną. Po kilku dniach pisklęta mogą otrzymywać posiekaną zielonkę, susz z pokrzywy i wielu innych ziół takich jak piołun, krwawnik czy mniszek lekarski.

W odchowie piskląt, a następnie kurcząt przeznaczonych na nioski stosowanie mogą być pasze gospodarskie, jednak wówczas pojawia się konieczność uzupełniania mieszanki w komponenty mineralne oraz premiks jako źródło witamin i mikrolementów. Zaleca się również stosowanie pasz zawierających duże ilości białka takie jak śruta sojowa czy drożdże paszowe, które zawierają duże ilości witamin z grupy B. Pasze stosowane w żywieniu kurek powinny zawierać odpowiednią ilość aminokwasów siarkowych, dzięki którym proces opierzania ptaków nie zostanie opóźniony.

Poza prawidłowym żywieniem, pokrywającym w pełni zapotrzebowanie na poszczególne składniki pokarmowe niezwykle ważnym elementem odchowu piskląt jest zapewnienie optymalnych warunków mikroklimatycznych. Czynnikiem środowiskowym o szczególnym znaczeniu jest temperatura, która w pierwszych dniach wychowu powinna wynosić 30–31°C. W przypadku wychowu na ściółce zbijanie się piskląt w grupę może świadczyć o zbyt niskiej temperaturze panującej w odchowalni natomiast rozproszenie piskląt z dala od źródła ciepła o zbyt wysokiej. Wraz z wiekiem, temperatura powinna ulegać obniżeniu tak aby w 35 dniu życia piskląt wynosiła 17–19°C. Wilgotność w okresie odchowu powinna wahać się pomiędzy 60 a 70%.

Okres odchowu piskląt wpływa na ich późniejszą wydajność nieśną w przypadku niosek lub uzyskaną masę ciała przez kurczęta brojlery. Odpowiednio dostosowane mieszanki, jak również dostosowane do potrzeb ptaków warunki środowiskowe pozwalają optymalnie wykorzystać potencjał genetyczny współczesnych linii genetycznych ptaków.