Dobrostan świń – Jak zadbać o prawidłowy rozwój świń?

Dobrostan świń sprzyja prawidłowemu rozwojowi zwierząt. W Polsce uprzemysłowienie chowu świń od lat powoduje wiele kontrowersji. Z tego też względu duży nacisk położono na prawa chroniące zwierzęta, interesy producentów, racje konsumentów oraz ochronę środowiska naturalnego.

Definicji dobrostanu świń jest wiele. Jedna z nich mówi, że jest to stan zdrowia fizycznego i psychicznego, w którym zwierzęta są w pełnej harmonii ze swoim środowiskiem. Termin ten nie jest łatwy do określenia, do tej pory nie ma jednoznacznej, powszechnie przyjętej definicji. Punktem wyjścia jest założenie, że każde zwierzę jest zdolne do odczuwania cierpienia i powinno być traktowane we właściwy sposób.

Dobrostan świń

Aby zapewnić dobrostan świń, zwierzęta powinny być:

  • wolne od głodu i pragnienia;
  • od dyskomfortu;
  • wolne od bólu, urazów i chorób;
  • jak również wolne od strachu i stresu;
  • oraz zdolne do wyrażania normalnego behawioru.

Zasada „Pięciu wolności” zostały opracowana przez Komisję Brambella i posłużyła jako podstawa dla wielu przepisów o ochronie zwierząt w Unii Europejskiej.

ochrona świń locha prosiaki

Dobrostan świń jest uregulowany przepisami unijnymi

fot. canstockphoto

Wymogi ogólne dotyczące ochrony zwierząt reguluje ustawa o ochronie zwierząt z dnia 21 sierpnia 1997. Celem wprowadzenia ustawy było zapewnienie zwierzętom zdrowia, stosownej opieki oraz komfortu.

Wymogi wzajemnej zgodności

Zgodnie z wymogami wzajemnej zgodności, od 2013 roku każdy producent musiał dostosować swoje warunki produkcyjne trzody chlewnej do wymagań dotyczących ich dobrostanu. Wymogi wzajemnej zgodności obejmujące dobrostan zwierząt można podzielić na trzy grupy:

  1. wymogi ogólne dotyczące wszystkich utrzymywanych zwierząt gospodarskich, bez względu na gatunek i ilość zwierząt w gospodarstwie;
  2. ponadto wymogi dotyczące cieląt – są to dodatkowe wymogi oprócz wymogów ogólnych, do przestrzegania których zobowiązani są posiadacze cieląt;
  3. jak również wymogi dotyczące świń – są to dodatkowe wymogi oprócz wymogów ogólnych, do przestrzegania których zobowiązani są posiadacze świń.

Ustawa nawiązuje do wymogów ogólnych w zakresie dobrostanu i zezwala na stosowanie w gospodarstwie technologii chowu, które nie mogą być zabronione prawem i powodować cierpień zwierząt. Ponadto zabrania wykonywania zabiegów na zwierzętach, które skutkują trwałym zranieniem. Zawiera ona wymagania dotyczące kwalifikacji personelu obsługującego zwierzęta oraz nadzoru i ich kontroli. Nawiązuje również do przepisów dotyczących higieny sprzętu i urządzeń do karmienia i pojenia. Jak również utrzymania budynków inwentarskich oraz warunków oświetlenia i poziomu dopuszczalnego hałasu.

Ochrona świń

Wymogi prawne, które dotyczą utrzymania dobrostanu zwierząt w przypadku ich intensywnej hodowli jest wynikiem wdrożenia dokumentów regulujących ten proces, czyli: Dyrektywy 2001/88/WE z dnia 23 października 2001 roku oraz  Dyrektywy 2001/93/WE z dnia 9 listopada 2001 roku (minimalne normy ochrony świń).

Dokumenty te zmieniły wcześniej wydaną Dyrektywę 91/630/EWG z dnia 19 listopada 1991 roku, która normowała i systematyzowała minimalne normy ochrony świń. Regulacje prawne w tym obszarze zostały opisane i scharakteryzowane w Dyrektywie 2008/120/WE z dnia 18 grudnia 2008 roku.

W ich obszarze są między innymi:

  • warunki utrzymania zwierząt;
  • wymagania dotyczące podłoża w chlewni;
  • minimalne powierzchnie utrzymania świń
  • oraz postępowanie w celu zapobiegania zachowaniom kanibalistycznym wśród zwierząt.

Zgodnie z regulacjami korzystanie z pęt w gospodarstwach zajmujących się hodowlą/chowem trzody chlewnej kategorycznie jest zabronione. W myśl przepisów, zarówno lochy jak i loszki w ciąży muszą być umieszczone w grupach w czasie co najmniej od 4 tygodnia po pokryciu aż do 1 tygodnia przed wyproszeniem. Zgodnie z decyzją Naukowego Komitetu Weterynaryjnego, stwierdzono, że niektóre istotne problemy wiążące się z dobrostanem świń są częstsze w przypadku loch izolowanych w kojcach, aniżeli do zwierząt przebywających w grupach. Dzięki grupowym utrzymaniu zwierząt rzadziej występują problemy takie, jak: zachowania stereotypowe (w tym, m.in.: gryzienie prętów, pozorne przeżuwanie), agresja bez uzasadnienia, stres zwierząt czy deficyt aktywności.

Prawidłowa wielkość kojca

W odniesieniu do zwierząt utrzymywanych w grupach, całkowity oraz pozbawiony przeszkód obszar podłoża, który powinien być dostępny dla każdego zwierzęcia powinien wynosić min. 1,64 mdla loszek oraz min. 2,25 mdla loch. W sytuacji, kiedy zwierzęta utrzymywane są grupowo, w których skład wchodzi 6 osobników, obszar podłoża pozbawiony jakichkolwiek przeszkód powinien być zwiększony o kolejne 10%, natomiast w przypadku liczebność grupy większej, niż 40 osobników, powierzchnia może zostać zmniejszona o 10%. Długość boku każdego kojca loch ciężarnych musi wynosić min. 2,8 m.

Z kolei w przypadku, kiedy ciężarne lochy są utrzymywane w grupach, które liczą mniej, niż 6 osobników, boki kojca powinny mieć więcej niż 2,4 m długości. Wymagane jest aby w część wolna oraz dostępna powierzchnia była lita. Oznacza to, że 0,95 m2 ciągłego jednolitego podłoża ma być dostępne dla każdej loszki po pokryciu, natomiast  1,3 m2 dla każdej lochy.

Jak zadbać o dobrostan świń?

Tydzień przed oproszeniem lochy oraz loszki powinny mieć dostęp do materiałów, które umożliwiają im budowanie gniazda. Reguła ta nie obowiązuje w sytuacji, gdy jest to technicznie niemożliwe z uwagi na system odprowadzania gnojowicy. Najczęściej stosowanymi materiałami do budowy gniazda są: słoma lub siano.

Zgodnie ze wspomnianą dyrektywą, przepisy unijne określają również minimalną szerokość beleczki oraz maksymalną szerokość otworu pomiędzy rusztami dla poszczególnych kategorii zwierząt hodowlanych.

  • Loch,
  • prosiąt (od urodzenia do odsadzenia),
  • warchlaków (od odsadzenia do 10 tygodnia życia),
  • dorosłych zwierząt – tuczników (od 10 tygodnia do uboju lub pokrycia).

Minimalna powierzchnia utrzymania świń

Dobrostan świń to też odpowiednia przestrzeń dla zwierząt. Z tego względu unijne przepisy określają również minimalną powierzchnię utrzymania świń (tab.1). Stosuje się ją dla prosiąt, warchlaków i tuczników, aby nie naruszyć ich dobrostanu.

Tab. 1 Minimalna powierzchnia utrzymania świń

Masa ciała (kg) Obszar (m/szt.)
nie więcej niż 10 0.15
więcej niż 10, nie więcej niż 20 0.20
więcej niż 20, nie więcej niż 30 0.30
więcej niż 30, nie więcej niż 50 0.40
więcej niż 50, nie więcej niż 85 0.55
więcej niż 85, nie więcej niż 110 0.65
więcej niż 110 1.00

W przypadku knurów, wolna oraz swobodnie dostępna powierzchnia przeznaczona dla każdego dorosłego osobnika powinna wynosić nie mniej niż 6 m2. W sytuacji, kiedy kojec wykorzystuje się do krycia, wówczas jego powierzchnia powinna wynosić co najmniej 10 m2.

Co jeszcze wpływa na dobrostan świń?

Dobrostan świń uzależniony jest nie tylko od warunków bytowych, czyli dostosowania powierzchni chlewni do potrzeb trzody chlewnej. Dobrostan świń wiąże się także z zabiegami, które zmniejszają prawdopodobieństwo wystąpienia zachowań kanibalistycznych. Do takich zabiegów należy m.in.: obcinanie ogonów.

Zgodnie ze wspomnianymi regulacjami prawnymi dotyczącymi hodowli/chowu świń, nie przeprowadza się go rutynowo. Zabieg stosuje się wówczas, gdy pomimo podjęcia wszelkich środków prewencyjnych, nadal obgryzanie ogonów stanowi kluczowy problem w danym gospodarstwie.

Kurtyzację ogonków po siódmym dniu życia zwierzęcia wykonuje się tylko i wyłącznie w narkozie oraz w długotrwałym znieczuleniu. Jednym ze sposobów zapobiegania obgryzaniu ogonów u świń  jest przede wszystkim zapewnienie zwierzętom możliwości rycia. To również jest ochrona świń.

Ochrona świń to również wygląd pomieszczeń

W związku z tym prawodawstwo Unii Europejskiej ściśle charakteryzuje sposoby utrzymywania zwierząt oraz opisuje w szczegółowy wygląd pomieszczeń chlewni, z uwzględnieniem ściółki. Opisuje, że wszystkie zwierzęta powinny posiadać stały dostęp do odpowiedniej ilości „materiału manipulacyjnego”, w celu spełnienia potrzeb behawioralnych zwierząt.

Aby spełnić ten cel, materiały wzbogacające powinny być bezpieczne i posiadać następujące cechy:

  1. Po pierwsze, być jadalne – by świnie mogły je jeść lub obwąchiwać. A o ile to możliwe powinny one też mieć walory odżywcze.
  2. Po drugie, nadawać się do żucia – by świnie mogły je gryźć.
  3. Następnie po trzecie, nadawać się do badania – by świnie mogły je badać.
  4. I po czwarte, nadawać do manipulacji – by świnie mogły zmieniać ich położenie, wygląd lub strukturę.

Analogicznie, jak w przypadku obcinania ogonów, również w przypadku kastracji, zgodnie z obowiązującymi przepisami, może być ona wykonywana chirurgicznie bez długotrwałego znieczulenia oraz narkozy u prosiąt, do siódmego dnia życia. Jeżeli zabieg wykonuje się po przekroczeniu tego wieku, wówczas należy przeprowadzić go w narkozie oraz długotrwałym znieczulenia.

Podsumowując, ochrona świń jest szczególnie ważnym zagadnieniem profesjonalnie prowadzonej produkcji trzody chlewnej. Krótko mówiąc, dbałość o dobrostan świń zmniejsza ryzyko niepowodzeń w całym procesie hodowli. Jednakże przede wszystkim poprawia komfort bytowy oraz behawioralny świń.

Zagadnienie ochrona świń

Kategoria warunki utrzymania świń
Problematyka dobrostan świń
Słowa kluczowe powierzchnia, zabiegi, materiał manipulacyjny

Czy artykuł był przydatny?

Kliknij na gwiazdkę, by zagłosować

Ocena 5 / 5. Liczba głosów 5

Na razie brak głosów. Możesz być pierwszy!

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *