Dodatki paszowe dla świń dobre na biegunki?

Biegunki są jednymi z najczęstszych problemów występujących w odchowie prosiąt. W większości przypadków powodem biegunek są bakterie E. coli, mikroorganizmy z rodzaju Clostridium lub Brachyspira oraz wirusy: rotawirusy, koronawirusy bądź też wirusy odpowiedzialne za wirusowe zakażenie przewodu pokarmowego. Stosując odpowiednie dodatki paszowe dla świń można zmniejszyć występowanie dolegliwości.

Zdrowotność prosiąt w dużym stopniu zależy od mikroflory jelitowej.

Efektem infekcji są straty ekonomiczne wynikające z kosztów leczenia, wydłużenia czasu odchowu oraz upadków zwierząt. Odsadzone prosięta w nowym środowisku warchlakarni narażone są na działanie bakterii bądź wirusów odpowiedzialnych za występowanie biegunek. Głównymi przyczynami tych infekcji są przede wszystkim czynniki stresowe, środowiskowe i żywieniowe.

Co odpowiada za biegunki?

Za występowanie biegunek odpowiadają głównie:

• wiek prosiąt w dniu odłączenia;
• nagła zmiana pokarmu z mleka na mieszankę treściwą, bez uprzedniego przygotowania przewodu pokarmowego prosiąt do pobierania pasz treściwych prestarterowych;
• nieregularne pobieranie pokarmu przez prosięta;
• higiena odchowu prosiąt;
• zmiany morfologiczne w jelicie cienkim;
• zmiany w składzie mikroflory i dominacja bakterii odpowiedzialnych za występowanie biegunek, głównie coli;
• osłabienie układu immunologicznego.

Przewód pokarmowy prosiąt, pobierając mleko matki, musi być przygotowany do pobierania pasz treściwych typu prestarter.

Zdrowotność prosiąt w dużym stopniu zależy od mikroflory jelitowej, a jej skład i stabilność trwania mogą być wspomagane przez zastosowanie w ich żywieniu probiotyków, kwasów organicznych, średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych lub tlenku cynku.

Dodatki paszowe dla świń

Probiotyki stosowane jako dodatki paszowe dla świń lub dodatki do wody pitnej zawierają głównie szczepy bakteryjne z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium, które współdziałają w utrzymywaniu równowagi pomiędzy nabłonkiem jelit a układem GALT (tkanką limfatyczną powiązaną z układem pokarmowym) odpowiedzialnym za reakcje odpornościowe w obrębie układu pokarmowego, miejsca szczególnie narażonego na kontakt z licznymi patogenami dostającymi się tam drogą pokarmową.

Mikroorganizmy synbiotyczne przylegają do nabłonka jelit na zasadzie adhezji, przyłączając się do odpowiednich receptorów zlokalizowanych na powierzchni komórek nabłonka jelitowego. Zjawisko to nosi nazwę „konkurencyjnego wykluczenia”, które ogranicza występowanie bakterii E. coli, zwłaszcza szczepów enterotoksycznych K88. Na rynku dostępne są liczne preparaty probiotyczne lub synbiotyczne (połączenia probiotyków i substancji prebiotycznych wspomagających wzrost liczby bakterii kwasu mlekowego).

Probiotyki stosowane jako dodatki do pasz lub wody pitnej zawierają głównie szczepy bakteryjne z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium.

Kwasy organiczne

Innymi związkami przeciwdziałającymi występowaniu biegunek są kwasy organiczne, w tym krótkołańcuchowe, takie jak: kwas mrówkowy, octowy, propionowy czy też mlekowy. Wykazują one działanie antybakteryjne, zwiększają strawność składników pokarmowych oraz ich absorpcję w przewodzie pokarmowym. Przez to korzystnie wpływają na zdrowotność i wyniki produkcyjne odsadzonych prosiąt.

Działanie antybakteryjne polega głównie na obniżeniu pH żołądka, w wyniku czego ograniczana jest liczba bakterii patogennych w tym odcinku przewodu pokarmowego. Ponadto krótkołańcuchowe kwasy mają zdolność przenikania przez ścianę i błonę komórkową bakterii, zmieniając pH wewnątrz komórki bakteryjnej, a w konsekwencji prowadząc do jej obumarcia. Kwasy organiczne, obniżając pH, stwarzają także optymalne warunki do działania enzymów trawiennych w żołądku. Ponadto obniżone pH zwiększa rozpuszczalność składników mineralnych, a tym samym zwiększa ich retencję w organizmie.

Czynnik zakwaszający

Źródło: AgroFoto.pl, kuba24nh

Dodatkowo w żołądku prosiąt w okresie odłączenia występuje niska sekrecja kwasu solnego, dlatego celowym staje się wprowadzenie do paszy dodatkowego czynnika zakwaszającego, umożliwiającego lepsze jej trawienie. Przy czym mieszaniny kwasów organicznych wykazują szersze spektrum działania niż związki stosowane pojedynczo. W licznych badaniach potwierdzono skuteczność działania kwasów organicznych i ich soli, których udział nie przekraczał 1% w dawce pokarmowej. Jednak ze względu na ich negatywny korozyjny wpływ na urządzenia mieszalni pasz i chlewni, kwasy organiczne „zawiesza się” na różnych nośnikach oraz podaje w połączeniach z średniołańcuchowymi kwasami tłuszczowymi. Głównie są to kwasy kaprylowy i kaprynowy.

Zastosowanie ZnO jest najbardziej efektywne w pierwszych 2 tygodniach po odłączeniu prosiąt.

Źródło energii

Średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe absorbowane są bezpośrednio z jelita cienkiego przez żyłę wrotną do wątroby, gdzie podlegają β-oksydacji. W wyniku utlenienia związki te stanowią źródło energii. Zostaje ono wykorzystane przez młode organizmy. Kwasy te odgrywają również ważną rolę w regeneracji uszkodzonego nabłonka jelit. Podobnie jak większość opisywanych wcześniej dodatków paszowych dla świń, średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe wykazują działanie antybakteryjne w stosunku do bakterii patogennych i regulują skład mikroflory w przewodzie pokarmowym prosiąt. Wykazują szczególnie silne działanie w stosunku do E. coli i bakterii gram + odpowiedzialnych za występowanie biegunek u prosiąt.

Tlenek cynku

Jednym z dodatków paszowych dla świń wpływających na obniżenie częstości występowania biegunek jest również tlenek cynku (Zn). Zalecana ilość tego pierwiastka w mieszankach lub paszach dla świń wynosi ok. 150 mg/kg. Powszechnie na fermach trzody chlewnej często stosuje się farmakologiczne dawki Zn w ilości 2000–4000 mg jako działanie profilaktyczne lub lecznicze przy biegunkach występujących u prosiąt w okresie okołoodsadzeniowym. Jednak tak wysokie ilości tego pierwiastka nie są w pełni wchłaniane, ponieważ dostępność Zn z ZnO, który najczęściej jest wprowadzany do premiksów (głównie ze względów ekonomicznych), jest niska – 2-krotnie niższa niż ZnSO₄ czy ZnCl₂. Dlatego też znaczna część ZnO wraz z kałem trafia do środowiska, powodując jego zanieczyszczenie.

Aby przeciwdziałać temu niekorzystnemu zjawisku, w ostatnich latach zastosowano tlenek cynku w formie nanocząsteczek. W takiej postaci związek ten jest łatwiej wchłaniany z przewodu pokarmowego zwierząt, a tym samym jest bardziej efektywny. To pozwala ograniczyć jego ilość w mieszance do 200 mg/kg. Dodatkowo niższy poziom nanocząsteczek ZnO daje efekt porównywalny lub nawet lepszy niż farmakologiczne dawki ZnO. Zostało to potwierdzone w badaniach naukowych.

Źródło: AgroFoto.pl, DeereAndCompany

Zastosowanie ZnO jest najbardziej efektywne w pierwszych 2 tygodniach po odłączeniu prosiąt, dlatego że w późniejszym okresie skład mikroflory stabilizuje się, a organizm zwierząt przystosowuje się do pobieranej przez prosięta mieszanki. Dodatek ZnO zmniejsza częstość występowania biegunek oraz poprawia przyrosty prosiąt. Sam mechanizm działania tego związku nie jest do końca poznany. Jednak ZnO wykazuje działanie antybakteryjne, ograniczając przyleganie bakterii E. coli i innych patogenów do receptorów zlokalizowanych na nabłonku jelit. Dzięki temu następuje ustabilizowanie się składu mikroflory natywnej w obrębie przewodu pokarmowego zwierząt.

Biegunki w okresie okołodsadzeniowym stanowią podstawowy problem ekonomiczny w odchowie prosiąt. Jednak zastosowanie właściwej kombinacji dodatków przeciwdziałających niekontrolowanej zmianie składu mikroflory przewodu pokarmowego zwierząt, utrzymanie higieny i dobrostanu zwierząt pozwala na ograniczenie częstości ich występowania. A tym samym zwiększa zysk hodowcy.