Efektywne żywienie bydła mięsnego

fot. Anna Klimecka

Efektywne żywienie bydła mięsnego powinno pokrywać zapotrzebowanie na składniki pokarmowe poprzez maksymalne pobranie wysokiej jakości pasz objętościowych soczystych. Tłumaczymy podstawy właściwego żywienia i przedstawiamy skutki niedoborów żywieniowych. 

Niedobór energii powinien być uzupełniony paszą treściwą w ilości zależnej przede wszystkim od planowanego poziomu produkcji. Ewentualne niedobory białka powinny być uzupełniane paszami białkowymi np. śrutą sojową, śrutą słonecznikową. Należy pamiętać również o uzupełnianiu witamin i składników mineralnych poprzez dodatek mieszanek mineralno-witaminowych.

Tradycyjne systemu opasu bydła

W krajach europejskich można wyróżnić trzy systemy opasania młodego rosnącego bydła ras mięsnych, mlecznych oraz ich krzyżówek. Czy wszystkie gwarantują efektywne żywienie bydła mięsnego?

• system ekstensywny (z dwoma sezonami pastwiskowymi),
• system półintensywny (z jednym sezonem pastwiskowym),
• system intensywny (alkierzowy).

Opas ekstensywny – wydajne wykorzystanie pastwiska

Ten rodzaj opasu polecamy w przypadku gospodarstw posiadających głównie użytki zielone wykorzystywane wiosną i latem pod opas wolców, jałówek i krów mamek. Po zakończeniu pierwszego wypasu zwierzęta przenoszone są do budynków inwentarskich. Tam odżywiają się głównie gospodarskimi paszami objętościowymi, np. sianem, kiszonką z traw.

Schemat opasu starterów od masy ciała 120-150 kg z wykorzystaniem 1 ha kukurydzy i 1100 kg paszy treściwej/osobnika.

fot. dr inż. Martyna Wilk

Efektywne żywienie pastwiskowe zakłada dobowe przyrosty masy ciała w granicach 800-1000 g, a w okresie żywienia zimowego na poziomie ok 500-600 g. Aby zwiększyć wydajność, przed sprzedażą zwierzęta żywi się kiszonką z traw z wysokim udziałem pasz zbożowych. Takie postępowanie ma na celu szybkie powiększenie masy ciała i poprawę umięśnienia. Zwierzęta przeznacza się na ubój w wieku 24-30 miesięcy przy masie ciała około 600-650 kg, względnie w wieku 33-36 miesięcy przy masie ciała około 675 kg. Żywienie bydła mięsnego w tym systemie – w porównaniu do innych systemów – jest tanie. Jednakże tusze cechują się najsłabszym umięśnieniem oraz wysokim otłuszczeniem.

Efektywne żywienie bydła a opas półintensywny

Młode zwierzęta w pierwszym etapie utrzymywane są w systemie pastwiskowym. Dlatego też system też przeznaczony jest dla gospodarstw posiadających łąki i pastwiska. Zwierzęta po zejściu z pastwiska żywi się alkierzowo kiszonką z traw (5-6 kg na 100 kg masy ciała), sianem łąkowym (1-2 kg dziennie na sztukę) oraz gniecionym lub śrutowanym jęczmieniem (około 0,6 kg na 100 kg masy ciała). Zjawisko kompensacji wzrostu pozwala na osiągnięcie przyrostów dobowych sięgających nawet 1500 g. Buhajki opasa się do masy ciała 550–670 kg, którą osiągają w wieku około 20–24 miesięcy. Natomiast jałówki do masy ciała ok. 450 kg, którą uzyskują około 18 miesiąca życia.

Schemat opasu podrostków o masie ciała 200 kg z wykorzystaniem 1 ha kukurydzy i 1100 kg paszy treściwej/osobnika.

Zasady opasu intensywnego

W tym systemie głównym celem jest uzyskanie najwyższej wagi w krótkim czasie. Zwierzęta przebywają zamknięte w budynkach inwentarskich oraz mają ograniczoną możliwość poruszania się. Nadwyżka energii, która byłaby przeznaczona na pracę mięśni i przemieszczanie się po pastwisku jest wykorzystywana na przyrosty masy mięśniowej. To poprawia efektywne żywienie bydła (wykorzystanie paszy).

Dawka pokarmowa podczas opasu intensywnego opiera się o pasze zawierające duże ilości energii np. kiszonkę z kukurydzy oraz pasze treściwe (50% suchej masy dawki pokarmowej). W opasie intensywnym przyrosty masy ciała zwierząt powinny wynosić minimum 1000 g/dzień. Takie żywienie bydła stosuje się w opasie cieląt na białe mięso oraz w opasie buhajków ras mlecznych, mięsnych i ich krzyżówek z rasami mlecznymi od masy ciała: 200-250 do 400-450 kg, uzyskanej w wieku 10-12 miesięcy lub do masy ciała 500-600 kg, uzyskanej w wieku 14-18 miesięcy.

Kosztowne, ale efektywne żywienie „po angielsku”

System angielski (barley beef) to opas oparty głównie na paszach treściwych (często ponad 75% dawki). Z tego powodu jest zalecany przede wszystkim dla gospodarstw posiadających odpowiednie grunty pod uprawę jęczmienia. W systemie angielskim jako jedyną paszę objętościową podawaną dowoli stosuje się słomę jęczmienną. Dodatkowo podawany jest koncentrat białkowy (24% białka) oraz ziarno jęczmienia (ewentualnie pszenicy lub owsa), w dwóch formach – gniecionej w postaci płatków (71%) oraz całych ziaren (23%).

Należy pamiętać o nieograniczonym dostępie do wody oraz dodatku mineralno-witaminowym. Żywienie bydła w ten sposób jest kosztowne, ale i efektywne. Bowiem buhajki do 10 miesiąca życia osiągają masę ciała 450 kg. Zakłada się, że opasy o masie 200 kg powinny otrzymać 3,5 kg jęczmienia. Następnie jego ilość powinna być zwiększana o 0,5 kg na każde dodatkowe 50 kg masy ciała. Podczas opasu buhajka od masy ciała 200 kg do 450–500 kg zużywa się ok. 1200 kg jęczmienia.

Podstawą jest pastwisko

W rejonach o dużym areale użytków zielonych podstawową paszę objętościową w okresie letnim powinno stanowić pastwisko. Dobrze utrzymane pastwisko, w początkowych miesiącach wypasu dostarcza zielonki. Jest ona dobrą jakościowo paszą o dużej koncentracji energii i białka. Jednakże wraz z upływem czasu jakość i ilość runi pastwiskowej pogarsza się, co w konsekwencji odbija się na obniżeniu tempa wzrostu zwierząt. Rozwiązaniem jest powiększenie powierzchni wypasanych kwater lub dokarmianie zwierzęta dobrej jakości paszą objętościową z upraw polowych i paszą treściwą zbożową.

Pamiętajmy – jeśli chcemy użytkować pastwisko prawidłowo, musimy też poddawać je zabiegom agrotechnicznym i zabiegom higienicznym. Takie postępowanie doprowadzi do zwiększenia wydajności żywienia pastwiskowego. Pastwisko o gęstej jednorodnej runi, pozwoli na pobranie 80-85% zielonki w stosunku do całego porostu. W takich warunkach dokarmianie zwierząt paszą treściwą może okazać się zbędne. Natomiast na pastwisku zaniedbanym i źle użytkowanym wykorzystanie runi może sięgać zaledwie 20-30%.

Kiszonka z kukurydzy

fot. agroFakt

Kiszonki w żywieniu opasów

Kiszonki z przewiędniętych traw są bogate w białko szybko degradowane w żwaczu. Przy skarmianiu tych pasz konieczne jest uzupełnienie diety paszami węglowodanowymi, w celu zwiększenia efektywności syntezy mikrobiologicznej. Polepszenie wykorzystania białka rozkładanego w żwaczu uzyskuje się poprzez wprowadzenie do dawki pokarmowej pasz bogatych w łatwo fermentujące węglowodany (ziarno zbóż), produkty bogate w skrobię (np. ziemniaki) i łatwo rozkładalne włókno (wysłodki buraczane, otręby zbożowe). Kiszonki z przewiędniętych traw powinny zawierać suchą masę na poziomie 25-45%. Zbyt wysoki poziom SM może ujemnie wpływać na pobranie i strawność paszy, a tym samym na stopień wykorzystania składników pokarmowych paszy.

Kiszonka z kukurydzy jest paszą bogatą w energię, ale ubogą w białko i dlatego dawki pokarmowe z jej udziałem należy uzupełniać paszą treściwą wysokobiałkową np. poekstrakcyjną śrutą rzepakową. Energia zawarta w kiszonce z kukurydzy pozwala na uzyskanie 1000 g dziennego przyrostu masy ciała. W żywieniu stada podstawowego możemy stosować ją w niewielkich ilościach. W nadmiarze kiszonka z kukurydzy może powodować nadmierne otłuszczenie krów i jałówek. To z kolei zwiększy ryzyko trudnych porodów i pogorszy parametry rozrodu.

Żywienie bydła – jakie pasze wybrać?

Słoma daje uczucie sytości, wypełnienia i zaspokaja głód fizyczny. Wysoki poziom włókna spowalnia przechodzenie treści pokarmowej przez żwacz. To sprawia, że żywienie bydła jest bardziej efektywne. Poprawia się procent wykorzystania innych pasz oraz dochodzi do stymulacji odruchu przeżuwania. Jednocześnie słoma reguluje koncentrację składników pokarmowych w dawce oraz stabilizuje konsystencję kału.

Jako uzupełnienie żywienia zimowego można wykorzystać dobrej jakości produkty uboczne z przemysłu rolno-spożywczego pozyskane ze sprawdzonego źródła. Są to np. wysłodki buraczane, które dostarczają łatwo przyswajalnej energii. Dietę możemy uzupełnić również paszami pełnoporcjowymi. Te, poza pokryciem zapotrzebowania na białko i energię, dostarczą witamin oraz składników mineralnych. Najlepszym rozwiązaniem są pasze granulowane. Granulat stymuluje opasy do przeżuwania i większego wydzielania śliny, która jako substancja buforująca w naturalny sposób zapobiega kwasicy.

Podsumowanie

Efektywne żywienie bydła mięsnego ma doprowadzić do właściwego umięśnienia zwierząt. To przy uboju umożliwi zakwalifikowanie tuszy do wysokiej klasy. Odpowiednie żywienie bydła oraz poziom zastosowanego żywienia, dobrany do potencjału wzrostowego zwierzęcia, to klucz do uzyskania odpowiedniego przyrostu bydła rzeźnego.

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!