Fuzarioza kolb kukurydzy – jak zwalczać? Sprawdź!
Fuzarioza kolb kukurydzy to dobrze znana choroba w gospodarstwach i przedsiębiorstwach uprawiających kukurydzę, zwłaszcza z przeznaczeniem na ziarno. Występuje we wszystkich rejonach uprawy kukurydzy. Jest to jedna z chorób powodowanych przez grzyby z rodzaju Fusarium. Obecność tej choroby bezpośrednio wpływa na ilość i jakość uzyskanego plonu. Stanowi duże zagrożenie, ale można z nią walczyć – jak?
Fuzarioza kolb kukurydzy początkowo objawia się przebarwieniami, a następnie pojawia się nalot, który jest sprawcą choroby
Chorobę powoduje wiele gatunków grzybów, ale należą one do jednego rodzaju, tym rodzajem jest Fusarium. Zawiera on gatunki zróżnicowane genetycznie, doskonale przygotowane do wywoływania chorób w niezliczonej liczbie gatunków roślin uprawnych. W tym są one zdolne do porażania kolb kukurydzy, ale także porażają korzenie siewek kukurydzy. Powodują też fuzaryjną zgorzel łodyg kukurydzy. Najczęściej wśród grzybów powodujących fuzariozę kolb kukurydzy wymienia się: Fusarium graminearum, Fusarium subglutinans, Fusarium verticillioides, Fusarium culmorum, Fusarium temperatum.
Wszystkie wymienione przykładowo grzyby wytwarzają makro i mikrokonidia, które są w największym stopniu odpowiedzialne za rozprzestrzenianie się grzyba lub grzybów powodujących chorobę. Niebezpieczeństwo obecności choroby jest duże, ponieważ kukurydzę uprawia się po sobie, a dodatkowym czynnikiem ułatwiającym zakażenie przez sprawców choroby jest obecność omacnicy prosowianki. Gąsienice tego niewielkiego motyla żerują na łodygach i kolbach kukurydzy. Uszkadzają kolby i otwierają bramy do wejścia dla gatunków rodzaju Fusarium, które powodują fuzariozę kolb.
Spis treści
Czym objawia się fuzarioza kolb kukurydzy?
Kolby ulegają porażeniu od ich wierzchołka. Grzybnia patogena przerasta ziarna i miąższ osadki kolby, w której rozpoczynają się procesy gnilne. Na porażonych częściach kolby, w tym także na okrywie liściowej kolb pojawiają się początkowo przebarwienia, a następnie pojawia się grzybnia sprawcy choroby. Jest ona watowata i może mieć barwę białą, kremową, różową lub malinową, zależy to od gatunku grzyba powodującego chorobę. Przebarwienia i naloty występują szczególnie intensywnie, gdy ma to miejsce w czasie wilgotnej pogody. Gdy kukurydza osiąga stan dojrzałości fizjologicznej i obniży się poziom zawartości cukru poniżej 20% to rośliny i kolby mają predyspozycję do porażenia przez sprawców choroby kolb.
Fuzarioza kolb kukurydzy wywołuje ilościowe i jakościowe straty w plonie ziarna
Chorobę kolb kukurydzy powoduje wiele gatunków grzybów „Fusarium”
Obecność choroby powoduje zmniejszenie ciężaru kolb o około 20% oraz straty podobne lub większe w plonie ziarna.
Wymienione gatunki grzybów mają zdolność wytwarzania mykotoksyn, pogarszających istotnie jakość ziarna. Zebrane zakażone ziarno przez grzyby rodzaju Fusarium jest przyczyną zatruć i chorób ludzi i zwierząt. Do najważniejszych toksyn wytwarzanych przez sprawców fuzariozy kolb należą deoksyniwalenol – DON, zearalenon – ZEA, fumonizyna i inne. W UE wyznaczono normy dopuszczalnej zawartości mykotoksyn w ziarnie kukurydzy. Przekroczenie tych dopuszczalnych ilości prowadzi do radykalnego obniżenia wartości ziarna. Ziarno jest bezużyteczne jako pasza.
W sytuacji wysokiego skażenia mykotoksynami można mówić o stracie zbliżonej do 100%. Ziarno skażone w najlepszej sytuacji użyć można do spalenia, aby uzyskać energię cieplną. W zwiększeniu zawartości mykotoksyn ważna jest wilgotność w magazynie, czy silosie w którym przechowuje się ziarno. Niewłaściwe przechowywanie w nieodpowiednich warunkach (podwyższonej wilgotności ziarna i wysoka wilgotność względna powietrza) powoduje wytwarzanie mykotoksyn przez gatunki zasiedlające ziarno. Dodatkowo na ziarnie skażonym przez sprawców fuzariozy kolb występują grzyby pleśniowe rodzaju Penicillium i Aspergillus wytwarzające np. ochratoksynę i aflatoksynę oraz inne mykotoksyny.
Fuzarioza kolb, a wartość paszowa
Ziarno z mykotoksynami jest całkowicie nieprzydatne jako pasza, czy komponent paszowy. Nawet w przypadku, gdy grzyby powodujące fuzariozę kolb nie wytwarzają mykotoksyn, to wartość ziarna jest obniżona i plon jest niższy. Obecność choroby ma wpływ nie tylko na ilość plonu, ale też na skład chemiczny ziarna. Dopuszczalna zawartość mykotoksyn w nieprzetworzonym ziarnie kukurydzy przedstawia się według norm wyznaczonych przez organy UE i wynoszą one:
- deoksyniwalenol (DON) – 1750 μg/kg ziarna
- zearalenon (ZEA) – 350 μg/kg ziarna
- fumonizyna – 4000 μg/kg ziarna
Straty i występowanie fuzariozy kolb zależne są od czynników ryzyka
Do czynników, które mają znaczenie dla epidemicznego występowania choroby zaliczyć należy: płodozmian, uprawiana odmiana, termin zbioru, przebieg warunków pogodowych, występowanie szkodników (omacnica prosowianka). Zwiększona ilość resztek pożniwnych, które są źródłem „pożywienia” dla sprawców fuzariozy kolb związana jest z uprawą kukurydzy po sobie. Uprawa odmian o wyższej wrażliwości na porażenie kolb i występowanie omacnicy prosowianki (larwy) ma wpływ na zwiększenie porażenia kolb przez grzyby i występowanie strat. Późny termin zbioru kukurydzy, szczególnie, gdy występują w tym czasie opady deszczu, pozwala na szybki rozwój gatunków rodzaju Fusarium. W przypadku odmian później dojrzewających (wyższa liczba FAO) zawartość mykotoksyn np. DON jest większa w porównaniu do odmian wczesnych i średniowczesnych.
Zwalczanie sprawców fuzariozy kolb
- Podejście do zwalczania fuzariozy kolb powinno obejmować szereg kompleksowych zabiegów. Jest to wiele działań zmierzających do poprawy stanu fitosanitarnego gleby, np. stosując odpowiedni płodozmian na danym polu.
- Staranne przyorywanie resztek pożniwnych i stosowanie produktów (np. mikrobiologicznych) przyspieszających rozkład materii organicznych.
- Wybór do uprawy odmian o możliwie wysokiej odporności na porażenie przez patogeny wywołujące fuzariozę kolb.
- Zwalczanie omacnicy prosowianki i innych szkodników uszkadzających kolby. Kompleksowa ochrona od samego wzrostu kukurydzy.
- Zaprawianie ziarna – zakup jednostek kukurydzy zaprawionych zaprawami zarejestrowanymi do zwalczania sprawców (w tym grzybów rodzaju Fusarium) zgorzeli siewek. Mogą to być zaprawy jedno, dwu lub trójskładnikowe.
- Unikanie uprawy w monokulturze, dobry stan fitosanitarny gleby, przyspieszenie szybkości rozkładu resztek pożniwnych zmniejsza zagrożenie występowania choroby.
- Przykładowe wybrane odmiany o większej odporności w roku 2020 na fuzariozę kolb znajdujące się w Krajowym Rejestrze Odmian to: KWS Magnet, SM Pomerania, ES Meteorit, Agro Janus, ES Zorion, SM Jubilat, SM Polonez.
- Likwidacja „bram wejścia” dla patogenów porażających kolby poprzez stosowanie insektycydów skutecznie zwalczających omacnicę prosowiankę i inne szkodniki. Zaleca się też stosowanie (aplikowanie) kruszynka (larwy), który niszczy omacnicę prosowiankę.
Jeżeli zmagasz się ze szkodnikami kukurydzy, ten temat może Cię zainteresować:
Omacnica prosowianka – jak zwalczać tego szkodnika kukurydzy?
Fuzarioza kolb kukurydzy. Podsumowanie
Grzyb początkowo pojawia się na okrywie liściowej kolb i powoduje przebarwienia
Obecność choroby na plantacjach kukurydzy przeznaczonej na ziarno powoduje zmniejszenie plonu ziarna i pogorszenie jego jakości (mykotoksyny). Średnie porażenie kolb w latach, gdy choroba występuje w kukurydzy wynosi 20%. Większy procent porażenia ma miejsce przy występowaniu omacnicy prosowianki, w uprawie monokulturowej odmian o większej wrażliwości na porażenie przez grzyby rodzaju Fusarium. W przypadku skażenia ziarna przez mykotoksyny na poziomie przekraczającym dopuszczalne normy plon radykalnie traci na wartości handlowej i nie powinien być użyty na pokarm dla zwierząt i przetwarzany na inne produkty spożywane przez ludzi. Kompleksowe podejście do zwalczania gatunków grzybów należących do rodzaju Fusarium powodujących fuzariozę kolb zmniejsza występowanie tych patogenów.
Walkę z fuzariozą kolb rozpoczyna się już zaprawiając materiał siewny zaprawami, w których skład wchodzą np. substancje czynne z grupy chemicznej triazoli, w przypadku możliwości wykonania zabiegu w czasie wegetacji należy taki zabieg wykonać. Dobre wyniki daje zwalczanie szkodników, a w pierwszej kolejności omacnicy prosowianki, która uszkadzając kolby i ziarno buduje drogi zakażenia do kolb przez grzyby. Używanie ziarna z mykotoksynami w produkcji zwierzęcej jest powodem wielu chorób zwierząt. Często jest kancerogenne, czyli inicjuje powstawanie nowotworów oraz zakłóca rozród zwierząt.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
