Gleba pod osłonami. Stan fitosanitarny i odkażanie

fot. Anna Maciejuk

Przed nowym sezonem uprawowym pod osłonami zawsze jest wiele do zrobienia, ale przygotowanie do jego rozpoczęcia powinno się zacząć już po zakończeniu poprzedniego. Przede wszystkim należy sprawdzić stan fitosanitarny gleby.

W obiektach, w których produkuje się rozsadę i uprawia warzywa, musi być utrzymana czystość i porządek. Resztki pouprawowe roślin, brudne pojemniki, gleba/substraty (nawet, gdy stosujemy te z certyfikatami), narzędzia ogrodnicze, stoły oraz elementy konstrukcyjne są potencjalnym źródłem infekcji patogenów.

Po zakończonym sezonie

Po sezonie, a na pewno tuż przed nowym, trzeba zadbać o glebę pod osłonami. Należy przynajmniej wymyć wodą pod ciśnieniem ściany i wszelkie zakamarki oraz zdezynfekować pojemniki, skrzynki, narzędzia itp. używane podczas produkcji warzyw. Można do tego używać nadtlenku wodoru ze srebrem lub roztworu podchlorynu sodu.  Dobrze jest także odkazić obiekt (szklarnia) poprzez spalanie siarki. Zabiegi fitosanitarne są profilaktyką przed chorobami i szkodnikami w uprawach pod osłonami.

Gleba po osłonami – zabiegi fitosanitarne

• Przed posadzeniem rozsady należy zadbać o stan fitosanitarny gleby

  Po ostatnim zbiorze bezwzględnie i w miarę szybko usuwamy resztki pożniwne uprawianych roślin — pozostawienie ich, to lepszy rozwój patogenów i stwarzanie im dobrych warunków do przezimowania.

• Pozbywamy się także korzeni — system korzeniowy niektórych roślin może zawierać różne związki. Mogą niekorzystnie wpływać na wzrost i rozwój rośliny następczej uprawianej w następnym cyklu, np. ogórka.
• Zastosowanie nawozu, zawierającego cyjanamid wapnia. Związek ten ulega przemianom w glebie, a tworzące się fitotoksyczne związki wykazują zbliżone działanie do klasycznych preparatów odkażających. Okres karencji dla cyjanomidu wynosi 2–3 dni na każde 10 g/m² w optymalnych warunkach termicznych (>15ºC) i przy utrzymującej się cały czas wilgotnej glebie. Nawóz zawiera 19,8% azotu, zatem maksymalna dawka nawozowa to 50–100 g/m². Można go stosować wiosną — w mniejszej dawce, w większej — jesienią, a także pogłównie 2–3 tygodnie po posadzeniu roślin. Należy unikać bezpośredniego kontaktu roślin z nawozem.
• Odkażanie gleby w sytuacji silnego oddziaływania organizmów chorobotwórczych.

Odkażanie – metody

• Od tego, jak przygotujemy glebę, będzie zależała m.in. zdrowotność roślin

  Odkażanie termiczne — podgrzanie wierzchniej warstwy gleby przy pomocy pary wodnej o temperaturze 90–100ºC minimum przez 30 minut. Glebę przykrywa się termoodporną folią lub plandeką, co minimalizuje straty ciepła. Zabieg ten, uznawany za ekologiczny, eliminuje grzyby, bakterie oraz szkodniki (drutowce, rolnice, nicienie), ale jest kosztowny.

• Odkażanie chemiczne — metoda najpopularniejsza, wykorzystująca specjalne preparaty chemiczne, np. Basamid, którego substancją czynną jest dazomet o szerokim spektrum zwalczania patogenów. Zabieg przeprowadza się w odpowiednich warunkach termicznych. Najlepiej robić to jesienią — koniec września i w październiku lub wczesną wiosną — koniec marca i na początku kwietnia. Za odkażaniem jesiennym przemawia dłuższy okres na odbudowanie mikroflory glebowej po zabiegu, zaś przy wiosennym — nieraz brakuje czasu. Aby preparat zadziałał gleba powinna być mokra i o temperaturze, minimum 10ºC (mierzona na głębokości 10 cm), a po aplikacji przykryta. Od temperatury zależy też karencja, czyli minimalny okres czasu, jaki musi upłynąć od momentu zastosowania preparatu chemicznego do momentu bezpiecznego wysiewu/sadzenia roślin i wejścia pracowników.

Okres karencji, w zależności od temperatury wynosi:

• >20ºC — 1,5–2 tygodnie;
• 15–20ºC — 2–3 tygodnie;
• 10–15ºC — 3–5 tygodni.

Gleba pod osłonami – test rzeżuchowy

Aby pozbyć się resztek preparatu po okresie karencji, glebę spulchniamy i przeprowadzamy test rzeżuchowy/sałatowy, by stwierdzić zawartość substancji czynnej preparatu w glebie i czy ewentualnie nie uszkodzi planowanych upraw. Odkażanie chemiczne stosuje się raz na 3–4 lata. Należy przestrzegać zaleceń producenta preparatu oraz stosować środki ochrony osobistej. Najlepiej zlecić przeprowadzenie zabiegu wyspecjalizowanej ekipie.

Jak przeprowadzić test rzeżuchowy? Wykonuje się go w następujących etapach:

• Do litrowego słoika pobieramy ok. 0,5 l odkażonej gleby z kilku miejsc w tunelu, pobranej na głębokości 10–20 cm. Nad glebą umieszczamy wilgotną gazę z nasionami rzeżuchy/sałaty i zamykamy słoik.
• W drugim słoiku, równocześnie, umieszczamy w taki sam sposób glebę, która nie była odkażana i umieszczamy wilgotna gazę z nasionami. Jest to nasza „kontrola”.
• Po upływie 2–3 dni nasiona w pierwszym słoiku mogą nie wykiełkować. Bywa też, że siewki są brązowe. Oznacza to, że preparat odkażający jeszcze działa.
• Po negatywnym wyniku testu należy glebę w tunelu dokładnie wymieszać.
• Test powtórzyć po upływie ok. 5–7 dni.