W jakim celu określa się liczbę komórek somatycznych (LKS)? Właściwe czym one są? I dlaczego tak istotne jest monitorowanie ich ilości?
Pod nazwą normy „Mleko surowe do skupu” kryją się wymogi jakościowe dla mleka (Polskie Normy PN-A-86002:2002), które obejmują m.in. dopuszczalną liczbę komórek somatycznych (LKS).
Skład komórek somatycznych
Liczba komórek somatycznych nie może przekraczać 400 tys. na 1 ml mleka surowego. Ich podwyższona ilość znacznie pogarsza jakość technologiczną i tym samym możliwość uzyskania odpowiedniego produktu – mleka spożywczego oraz przetworów mlecznych.
Komórki somatyczne przedostają się do mleka w czasie doju. To „elementy” tworzące strukturę wymienia – zużyte komórki nabłonka, które pokrywają pęcherzyki, przewody i zatoki mleczne.
W skład komórek somatycznych wchodzą również leukocyty. W stanie równowagi zdrowotnej, w mleku pochodzącym ze zdrowego wymienia znajduje się do 100 tys. komórek somatycznych w 1 ml, z czego mniej więcej 20% to leukocyty.
Czynniki warunkujące liczbę komórek somatycznych
Liczba komórek somatycznych może wahać się w zależności od czynników zewnętrznych, jak pora roku.
Liczba komórek somatycznych może różnić się w mleku z poszczególnych strzyków i na różnych etapach doju. Na początku tego procesu wstępuje ich najwięcej. Dzieje się tak, ponieważ kanał strzykowy otwiera się i wraz mlekiem wydostają się obumarłe komórki, tworzące gruczoł mlekowy, pozostałe z regeneracji nabłonka.
Liczba komórek somatycznych może wahać się w zależności od czynników zewnętrznych, jak pora roku. W lecie jest ona większa niż w sezonie zimowym. Wpływ na to ma m.in. temperatura i występowanie stresu cieplnego.
W mleku zbiorczym w tym okresie liczba komórek somatycznych wzrasta nawet o 100 tys./1 ml. Poza tym nie bez znaczenia są czynniki wewnętrzne. Dużą rolę odgrywają takie „bodźce”, jak stres i wiek zwierzęcia.
Sygnał alarmowy
Gdy liczba komórek somatycznych zwiększa się, jest to tym samym sygnał alarmowy ze strony organizmu krowy. Zwierzę daje niejako hodowcy znak: „Uwaga! Coś jest nie tak”.
Ich zwiększona ilość towarzyszy stanom chorobowym. Podwyższenie poziomu komórek somatycznych świadczy o występowaniu zapalenia gruczołu mlekowego (mastitis), ale też innych dysfunkcji – stanów zapalnych racic i narządów rodnych.
Zapalenie gruczołu mlekowego
Jednak najczęściej podwyższona liczba komórek somatycznych wskazuje na pojawienie się zapalenia gruczołu mlekowego – bezpośrednio związanego z miejscem ich występowania. Efektem mastitis jest zaburzenie syntezy i rozpad składników mleka oraz wzrost przepuszczalności naczyń krwionośnych dla wielu elementów krwi.
W stanach patologicznych poziom leukocytów stanowi 80% liczby komórek somatycznych. Skład i przydatność technologiczna mleka ulega znacznemu pogorszeniu. Zmniejsza się poziom cennych komponentów mleka, tj. kazeiny, laktozy, tłuszczu. Dochodzi też do spadku udziału suchej masy.
Wzrasta natomiast poziom białek serwatkowych, w tym albuminy surowiczej, alfa-laktoalbuminy, beta-laktoglobuliny oraz immunoglobulin. W rezultacie mleko staje się wydzieliną zapalną, która jest nośnikiem szkodliwych substancji dla cieląt i ludzi.
Mastitis a bakterie chorobotwórcze
Mastitis powoduje również spadek wydajności więc ogranicza produkcję mleczną pod względem jakościowym oraz ilościowym. Do tego dochodzą koszty leczenia i okres karencji, który wyklucza czasowo zwierzęta z doju.
Istotnym czynnikiem, wywołującym to schorzenie jest szerokie spectrum różnych gatunków mikroorganizmów. Głównymi „winowajcami” są bakterie chorobotwórcze (głównie gronkowce i paciorkowce), które stanowią zagrożenie dla zdrowia człowieka.
Gronkowiec złocisty (Staph. aureus) – jeden z patogenów mastitis, jest bakterią najczęściej przyczyniającą się do zatruć pokarmowych u ludzi na świecie.
Gronkowiec złocisty (Staph. aureus) – jeden z patogenów mastitis, jest bakterią najczęściej przyczyniającą się do zatruć pokarmowych u ludzi na świecie. Nie bez znaczenia są również bakterie środowiskowe – Streptococcus uberis, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae i wiele innych.
Pożywka dla mikroorganizmów środowiskowych
Obok bakterii do mikroorganizmów środowiskowych, które wywołują zapalenie gruczołu mlekowego, zaliczane są grzyby i algi. Ich rezerwuarem jest otocznie zwierząt, które tworzy idealną pożywkę dla ich namnażania. Odchody i wilgotna ściółka sprzyjają rozwojowi mikroorganizmów. Mogą one przenosić się z chorego wymienia przez kubki udojowe, podczas wycierania wymion i oraz same ręce dojarza.
Dodaj komentarz