Hodowla świń – czym się różni od chowu i dlaczego jest nadrzędna
Hodowla świń a chów świń – czym się różnią oba te specjalistyczne pojęcia i jakie mają znaczenie? Najkrócej mówiąc hodowla ma na celu rozmnażanie gatunku. Zaś chów to taka hodowla, która nie ma na celu rozmnażania, a uzyskiwanie korzyści z prowadzonej produkcji trzody chlewnej. Oba pojęcia – hodowla i chów świń, są wprost związane z branżą trzody chlewnej.
Jakość produkowanych tuczników jest determinowana dwoma czynnikami: środowiskiem oraz wartością genetyczną świń. Optymalne warunki stwarzane zwierzętom dają odpowiedni efekt produkcyjny. Jednak jego osiągnięcie jest możliwe tylko wtedy, gdy osobniki będą charakteryzowały się genotypem gwarantującym wysokie cechy produkcyjne.
Spis treści
Hodowla świń
Duże znaczenie w całym procesie produkcji świń mają prace nad genetycznym doskonaleniem pogłowia. Obejmują one szereg działań związanych z oceną i selekcją zwierząt, w wyniku której pozostawia się osobniki przeznaczone na rodziców następnego pokolenia (remont stada). Doskonalenie genetyczne obejmuje tylko część populacji objętej programem hodowlanym.
Wydzielona część populacji podlegająca doskonaleniu w firmach hybrydowych nazywana jest populacją prarodzicielską, a w krajowym programie realizowanym przez Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej ,,POLSUS’’ – hodowlą zarodową. W wyniku prac hodowlanych uzyskuje się zwierzęta, których wartość genetyczna gwarantuje wysokie parametry użytkowe. Loszki i knurki objęte programem są nośnikami tego postępu do stad produkcyjnych (chowu masowego), przeznaczonych do produkcji materiału rzeźnego.
Krajowy program hodowlany
W Polsce realizowanych jest 15 programów hodowlanych z czego 13 realizuje POLSUS, a 2 Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu. Aktualnie program hodowlany realizuje się dla ras czystych, mieszańców dwurasowych oraz ras rodzimych objętych „Krajowym programem ochrony zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich” (zachowanie puli genów właściwych danej rasie).
Ściśle biorąc, struktura krajowego programu hodowlanego jest dwustopniowa. Pierwszy stopień stanowi hodowla zarodowa świń, drugi (tzw. chów masowy) pogłowie produkcyjne. Hodowla zarodowa świń składa się z dwóch części. Pierwsza obejmuje stada, które produkują knurki i loszki, druga tylko loszki. Hodowla zarodowa zajmuje się doskonaleniem ras świń w zakresie cech użytkowości: rozpłodowej, tucznej i rzeźnej.
Użytkowość rozpłodowa
Ocena użytkowości rozpłodowej lochy obejmuje kontrolę:
- liczby prosiąt urodzonych oraz prosiąt odchowanych,
- liczby sutków,
- wieku pierwszego oproszenia oraz okresu międzymiotu.
Użytkowość tuczna i rzeźna świń
Ocena użytkowości tucznej i rzeźnej świń przeprowadzana jest za życia zwierzęcia. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu ultradźwiękowych aparatów PIGLOG 105. W pracach hodowlanych wykorzystuje się również wyniki oceny tucznej i rzeźnej świń przeprowadzanej w SKURTCh (ZD IZ PIB). Między innymi weryfikuje się podstawowe parametry jakości mięsa wieprzowego testowanych osobników (poubojowo).
Hodowla zarodowa świń
Wartość hodowlana świń
Świnie czystorasowe poddawane są również ocenie wartości hodowlanej (BLUP ZWH) szacowanej przez Instytut Zootechniki PIB w Balicach.
Metoda BLUP pozwala porównywać ze sobą zwierzęta z różnych stad i w różnych okresach czasu. BLUP umożliwia wykorzystanie danych dokumentacyjnych o wszystkich znanych krewnych ocenionego osobnika, dzięki czemu dokładniej można oszacować wartość genetyczną zwierzęcia. Stopień dokładności oceny wartości hodowlanej zależy od liczby informacji o zwierzętach spokrewnionych z ocenianym osobnikiem. Bez wątpienia najbardziej wiarygodnym źródłem informacji jest użytkowość, jaką zwierzę przekazało swojemu potomstwu. Może się okazać, że wartość użytkowości własnej zwierzęcia nie jest decydująca o jego rzeczywistej wartości hodowlanej.
Wartość genetyczną określaną metodą BLUP – model zwierzęcia wyraża się liczbowo wartością odchylenia standardowego od średniej wartości cech wszystkich osobników, które uwzględniono w obliczeniach. Końcowym wynikiem jest ranking zwierząt wraz z wartościami liczbowymi.
Hodowla zarodowa świń
W hodowli zarodowej prowadzi się kojarzenia w obrębie rasy i krzyżowania międzyrasowe w celu doskonalenia świń i wyprodukowania loszek i knurków mieszańców. Produkcja knurków i loszek mieszańców odbywa się w oparciu o zalecane kombinacje krzyżowania z uwzględnieniem właściwości komponentów matecznych i ojcowskich.
Nade wszystko w hodowli zarodowej dąży się do skrócenia okresu między pokoleniami, co prowadzi do uzyskania dużego postępu hodowlanego (genetycznego). Określa on w populacji wielkość zmian średniej wartości hodowlanej będącej wynikiem selekcji. Dotyczy głównie cech wartości tucznej i rzeźnej.
W przypadku cech rozpłodowych częsty remont stada nie daje możliwości oceny jednej z ważniejszych cech, jaką jest długowieczność loch. Ważne jest to, aby okres produkcyjny lochy w chowie masowym był jak najdłuższy, co obniża koszty produkcji prosiąt.
Dlatego też do ferm produkcyjnych należy przekazywać z hodowli zarodowej loszki, których matki charakteryzują się nie tylko dużą liczbą urodzonych prosiąt w miocie o odpowiedniej masie ciała, ale także długoletnią produkcją.
Hodowla świń
W związku z tym korzystniej jest zwiększyć okres użytkowania loch do 6. lub 7. miotu i pozostawić na remont loszki pochodzące od matek, które charakteryzowały się wysokimi wskaźnikami użytkowości rozpłodowej.
Krzyżowanie świń
Zgodnie z definicją zawartą w Ustawie z dnia 29 czerwca 2007 roku o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich krzyżowanie oznacza kojarzenie zwierząt gospodarskich genetycznie odmiennych, różnych ras, odmian lub linii. W praktyce hodowlanej i produkcyjnej wyróżnia się kilka podstawowych typów krzyżowania w zależności od założonego celu: twórcze, uszlachetniające, wypierające, towarowe, międzygatunkowe.
Wszystkie te metody pracy hodowlanej mają prowadzić do uzyskania efektu heterozji tzw. wybujałości cech mieszańców. W produkcji świń wykorzystuje się trzy rodzaje heterozji:
- indywidualną – osobnika powstałego z krzyżowania czystych ras lub linii,
- mateczną – ma miejsce, gdy matka osobnika powstałego z krzyżowania sama jest mieszańcem,
- ojcowską – pojawia się, gdy ojciec osobnika powstałego z krzyżowania jest mieszańcem.
Lepsze efekty heterozji uzyskuje się z kojarzeń ras genetycznie odmiennych. To znaczy o odpowiednio utrwalonym genetycznie poziomie cech rozpłodowych, tucznych i rzeźnych. Prowadzone w tym celu prace hodowlane umożliwiły utworzenie komponentu ojcowskiego i matecznego z uwzględnieniem poziomu cech użytkowych oraz predyspozycji produkcyjnych poszczególnych ras.
Przeczytaj również:
Przydomowa hodowla świń: komu się to opłaci?
Żywienie trzody chlewnej – najczęściej popełniane błędy
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
