Hydroponika. Zalety i wady tego systemu uprawy

fot. Agnieszka Długosz

Hydroponika jest bezglebowym systemem uprawy warzyw, kwiatów i ziół. Może służyć jako skuteczna alternatywa w uprawie. Mimo wielu zalet ma też wady. Opowiemy, jak wykorzystywać wodę w uprawie bezglebowej.

Hydroponika to uprawa bezglebowa, w której systemy korzeniowe roślin pobierają składniki pokarmowe, niezbędne do ich wzrostu i rozwoju z wodnych roztworów soli mineralnych z tzw. pożywki hydroponicznej. Środowiskiem rozwoju/podtrzymywania korzeni roślin nie jest gleba, tylko różnego rodzaju podłoża inertne (np. wełna mineralna, włókno kokosowe).

Alternatywny system bezglebowej uprawy

Owe podłoża inertne, przy prawidłowym doborze składników mineralnych, ustalonych wg wymagań pokarmowych uprawianych roślin, odpowiedniego oświetlenia, temperatury oraz kontrolowania odczynu pożywki (pH) i jej zasolenia (EC), gwarantują dobre ilościowo i jakościowo plony. Istotnym czynnikiem warunkującym rozwój/plon roślin jest dostępność do tlenu i napowietrzanie w strefie korzeni. Brak tlenu i powietrza przyczynia się do złego pobierania składników, gnicia i zamierania korzeni, a tym samym całej rośliny. Stały i łatwy, w stosunku do uprawy glebowej, dostęp do składników odżywczych warunkuje wyrównany wzrost roślin oraz eliminuje wystąpienie szkodników i chorób odglebowych. Tym samym ogranicza bądź całkiem eliminuje konieczność zastosowania środków ochrony roślin.

Więcej informacji na temat bezglebowej uprawy warzyw w dziale: warzywa pod osłonami.

Hydroponika – zalety

Uprawa bezglebowa może trwać cały rok w zamkniętych pomieszczeniach, szklarniach czy przystosowanych halach. Rośliny mają zapewnione wszystkie czynniki klimatyczne potrzebne do uzyskania produktu wartościowego oraz wyższych plonów w stosunku do upraw tradycyjnych. Hydroponika ma istotną zaletę, która pozwala na pionową uprawę (wielopiętrowo). Bowiem oszczędzamy nie tylko miejsce, co jest ważne przy obecnie szybko postępującej urbanizacji i zmniejszaniu areałów gruntów rolnych, ale nade wszystko zmniejszamy zużycie wody i nawozów mineralnych. Te z kolei w miarę możliwości poddaje się recyklingowi. Na wyprodukowanie 1 kg pomidorów potrzeba średnio 20 litrów wody, a nie ok. 60, jak w uprawie glebowej.

Hydroponika zwalnia nas z konieczności nawadniania i odchwaszczania uprawy. Dzięki automatyzacji mamy możliwość sterowania parametrami klimatycznymi. Przede wszystkim uniezależniamy uprawę od warunków pogodowych oraz potrafimy kontrolować trwale zrównoważoną uprawę. Po zakończonym cyklu uprawowym, np. sałaty, wyczyszczeniu i dezynfekcji systemu, możemy przechodzić do kolejnej uprawy.

Wady hydroponiki

Hydroponika ma też niestety wady – głównie przy rozbudowanych technologiach. Są to jej koszt budowy i instalacji, jak również często duży pobór energii elektrycznej (instalacja systemu oświetlania, wentylacji, ogrzewania) oraz głośna praca pomp.

Typy upraw hydroponicznych

• Wicking — metoda knotowa, prosta i tania, knoty materialne np. bawełniane, zasilają strefę korzeni w pożywkę hydroponiczną.
• Deep Water System (DWC) — uprawa w głębokiej wodzie, zbiornikowa, łatwa, gdzie korzenie wiszą w pożywce.
• Nutrient Film Technique (NFT) — cienkowarstwowe systemy przepływowe, kanał przepływu pożywki (rynna) jest lekko nachylony, pożywka płynie z siłą grawitacji, korzenie pobierają więcej tlenu z powietrza niż z pożywki, której dotykają wierzchołkami, co ułatwia szybszy wzrost, np. sałaty, ziół.
• Ebb & Flow (Flood and Drain) — system przepływowo-odpływowy, zalewanie obszaru uprawy pożywką w określonych odstępach czasu.
• Drip Irrigation System — systemy kropelkowe, powolne podawanie pożywki w postaci kropelek.
• Aeroponika — uprawa w powietrzu, korzenie są jedynie spryskiwane mgiełką z pożywki.
• Akwaponika — uprawa w symbiozie z rybami, ślimakami, rakami czy krewetkami, ich odchody i resztki jedzenia są nawozem dla uprawianych roślin.

Uprawa bezglebowa sprawia, że substrat uprawowy stanowi woda i składniki mineralne. Są one niezbędne dla rozwoju roślin, w stężeniu optymalnym dla danego gatunku i w określonej fazie ich wzrostu. Substraty mineralne i organiczne wykorzystuje się tylko na etapie produkcji rozsady. Korzenie roślin utrzymywane są mechanicznie w odpowiednich uchwytach (rynnach). Natomiast składniki pokarmowe potrzebne do ich prawidłowego rozwoju, a tym samym do wzrostu całej rośliny, czerpane są z pożywki hydroponicznej.

Czytaj również: Podłoża do uprawy – jeśli nie grunt to co?