Integracja produkcji rolnej w krajach Unii Europejskiej

fot. canstockphoto

Integracja produkcji rolnej to proces, w którym łączy się różne sektory łańcucha żywnościowego. W efekcie poprawia się efektywność, jakość produktów i zwiększa konkurencyjność. Dlatego w takich krajach Unii Europejskiej jak Hiszpania, powszechna staje się spółdzielczość rolnicza . Sprawdźmy na czym to polega.

Integracja produkcji rolnej z przemysłem przetwórczym i handlem żywnością jest ekonomiczną koniecznością. W Danii, Holandii i Francji procesy integracji pionowej zachodzą i rozwijają się od lat – tu pojawia się spółdzielczość rolnicza. Zasady organizacji produkcji w USA i krajach UE, są takie same – integracja pionowa przez kontrakt. Oczywiście zrzeszenie się producentów jest zjawiskiem znanym na rynkach europejskich od wielu lat. Przecież w Holandii organizacje zrzeszające producentów owoców i warzyw działają już od ponad 100 lat. Podczas gdy w Polsce spółdzielnie rolnicze mają dość pejoratywne znaczenie. Rzecz jasna pokutują stare przyzwyczajenia i źle kojarzące się spółdzielnie z ubiegłego systemu.

Integracja produkcji rolnej w krajach europejskich

Do krajów, w których organizacje producencie funkcjonują sprawnie, ale nie od bardzo dawna, należą między innymi Dania, Francja, Belgia. Mniejszy stopień integracji można zaobserwować w krajach Europy Południowej. Organizacje producenckie są tam bez wątpienia dużo mniej liczne, słabsze, o mniejszej możliwości oddziaływania na rynek.

Co ma największy wpływ na ewoluowanie form działalności w postaci zrzeszeń, spółdzielni i grup producenckich? Jest to głównie sytuacja makroekonomiczna państwa, polityka prorolnicza, proces legislacyjny i ustawodawczy, a ponadto także sytuacja na rynku.

Jak wygląda spółdzielczość rolnicza w Hiszpanii?

Również w Hiszpanii integracja produkcji rolnej to głównie spółdzielczość rolnicza. We wszystkich regionach kraju działa ponad 4000 spółdzielni różnych branż rolnych, liczących łącznie ok. 1 miliona członków. Nawiasem mówiąc roczne obroty tych spółdzielni przekraczają 14 mld euro. Spółdzielnie podstawowego szczebla zrzeszone są w większości w 16 federacjach bądź związkach terytorialnych mających dużą autonomię w swoich działaniach. Ogólnokrajową organizacją reprezentującą interesy hiszpańskich spółdzielni rolniczych jest Konfederacja Spółdzielni Rolniczych Hiszpanii (CCAE).

CCAE jest członkiem wielu organów, organizacji i instytucji sektora rolniczego i gospodarki społecznej. Uczestniczy w ich działaniach poprzez swoich przedstawicieli. Reprezentuje hiszpańską spółdzielczość rolną w Konfederacji Generalnej Spółdzielni Rolniczych w Unii Europejskiej (COGECA). Zarządy branżowe są organami zarządzającymi i niektóre dzielą się na grupy robocze dla poszczególnych produktów. Istnieją zarządy dla 6 branż produkcji zwierzęcej (pszczelarstwo, mleczarstwo, owce i kozy, produkcja pasz, trzoda chlewna, oraz bydło) i 12 branż produkcji roślinnej, m.in. dla oliwy z oliwek, bawełny i ryżu. Zarząd międzybranżowy składa się z członków zarządu i prezesów zarządów branżowych. Jego główną funkcją jest nadzorowanie polityki branżowej Konfederacji.

Konfederacja – najważniejsze obszary

• doradztwo prawne i podatkowe dla spółdzielni, sprawy pracy i zabezpieczenia socjalnego,
• kredyty dla rolnictwa, ubezpieczenia rolnicze,
• rozwój obszarów wiejskich,
• jakość i bezpieczeństwo żywności,
• badania naukowe, rozwój, informatyzacja, współpraca między spółdzielniami,
• współpraca międzynarodowa, promocja handlu,
• programy, projekty i studia,
• prowadzenie portalu rolno – żywnościowego,
• komunikacja, szkolenia.

Spółdzielczość rolna w Hiszpanii z podziałem na branże

W ramach tych obszarów działania Konfederacja świadczy usługi dla Federacji regionalnych i pojedynczych spółdzielni. 

Tabela 1. Spółdzielczość rolnicza w Hiszpanii, w przekroju terytorialnym

Źródło: Boguta W., Gumkowski Z. Działalność gospodarcza i hobbystyczna grup producentów rolnych w 15    państwach : „starej” Unii Europejskiej-wnioski dla Polski.

Tabela 1 przedstawia dane statystyczne wspólnot autonomicznych Hiszpanii. Liczba spółdzielni wynosi 4.195 tys., w połowie zachodzi pozytywna tendencja wzmożonych obrotów. 

Dobrze rozwinięta sieć dystrybucyjna oraz marketingowa ułatwia ciągły rozwój form grupowej działalności Hiszpanii, gdzie ogólna suma obrotów wszystkich spółdzielni w Hiszpanii wyniosła 14.194,17 mln euro. 

Tabela 2. Spółdzielczość rolnicza w Hiszpanii według najważniejszych branż (Integracja produkcji rolnej w Hiszpanii)

Źródło: Boguta W., Gumkowski Z.: Działalność gospodarcza i hobbystyczna grup producentów rolnych w 15 państwach : „starej” Unii Europejskiej-wnioski dla Polski.  

Na podstawie danych zawartych w tabeli 2, branżami posiadającymi największy udział w rynku jest produkcja oliwy (70%) oraz produkcja win (60%). Jednak udział w rynku nie ma odniesienia do skali przychodów, które mają decydujący wpływ na marże zysków spółdzielni. W przypadku hodowli udział w rynku oscyluje wokół 33%, kwota obrotów jest dwukrotnie większa niż branży oliwy i wina mających prawie 70% udział w rynku. Rentowność jest miernikiem jej zdolności do generowania przychodów i kontrolowania wydatków.

Integracja rolna drugiego stopnia

Integracja produkcji rolnej w Hiszpanii jest nieco bardziej rozbudowana. Istnieje bowiem 206 spółdzielni drugiego stopnia, w których zrzeszone są 3194 spółdzielnie podstawowego szczebla. Jak wiemy spółdzielnie drugiego stopnia nadały nowy wymiar działania dla swoich członków. Konkretnie to umożliwiły im inwestycje w przetwórstwo oraz w nowoczesny marketing.

Spółdzielczość rolnicza powinna obejmować również zmiany w zakresie procesu dostaw i magazynowania

fot. Chemirol

W Hiszpanii, jednym z trzech krajów europejskich, obok Włoch i Portugalii, spółdzielnie wzmiankowane są w Konstytucji. Prawo dotyczące spółdzielni jest tworzone zarówno przez rząd, jak i przez autonomiczne jednostki terytorialne. Duża liczba wspólnot autonomicznych, np. Andaluzja, Galicja, Walencja, Kraj Basków, Katalonia stosuje własne prawo spółdzielcze.

Co może się zmienić w najbliższym czasie?

Integracja produkcji rolnej z czasem, z pewnością będzie wymagała pewnych zmian. Krótko mówiąc powstają analizy obecnej sytuacji i plany na przyszłość. Należy tu wymienić to, że:

• po pierwsze istnieje potrzeba zwiększenia rozmiarów spółdzielni rolniczych poprzez szeroko rozumianą integrację i współpracę;
• po drugie spółdzielnie muszą się włączyć w procesy dostaw, przetwórstwa i marketingu;
• kolejno należy rozszerzyć dostępność usług poza swoich członków, tak by korzyści dotyczyły całych terenów wiejskich. Wymaga to pewnej ostrożności, w szczególności, gdy dotyczy to nowych działalności niezwiązanych z rolnictwem;
• członkowie powinni integrować się poprzez podejmowanie wspólnych decyzji dotyczących poprawy jakości produktów i rozwoju rolniczej spółdzielczości.

Nie mówiąc już o tym, że spółdzielnie muszą dobrze rozpoznać środowisko, w którym działają oraz wykorzystywać nowe technologie.

Jednym słowem dynamika rozwoju wielu branż w Hiszpanii, w tym hodowli i produkcji świń, opiera się na integracji produkcji rolnej w formie znanej jako spółdzielczość rolnicza. Jest ona tam bez wątpienia zdecydowanie bardziej rozbudowana niż Polsce. Mając to na uwadze powinniśmy analizować mechanizmy integracji pionowej i poziomej, składające się  na sukces i pozycję iberyjskich trzodziarzy  i korzystać z ich doświadczeń.

Czytaj również „Spółdzielczość rolnicza, spółdzielczość produkcyjna w polskim rolnictwie”

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!