Jak wapnować glebę aby mieć większe plony? Dowiedz się więcej!
Jeśli myślimy, mówimy o wapnowaniu czy działamy, w większości przypadków mamy na uwadze odkwaszanie gleby. A może warto zmienić podejście do tego zagadnienia, nieco inaczej pojmować znaczenie wpływu wapnia na glebę i roślinę? Jak wapnować glebę, aby mieć większe plony? Może wdrożyć wapnowanie zachowawcze? Takie pytania nasuwają się po szkoleniu „Wapnowanie – lepsza gleba, większe plony”, zorganizowanym przez Kopalnię Wapienia „Czatkowice” Sp. z o.o., ze wsparciem MODR Karniowice.
Rolnictwo nie różni się tak bardzo od innych branż. Także w tej materii prowadzonych jest na bieżąco wiele badań i obserwacji w celu wyjaśnienia nurtujących zjawisk. Sięgamy po nowoczesne technologie i wykorzystujemy je z myślą o ułatwieniu produkcji, uwolnieniu potencjału drzemiącego w glebie i genetyce roślin, aby zaspokoić popyt na żywność. Jednocześnie mamy na uwadze, że gleba jest fabryką i od jej jakości zależy nowoczesne rolnictwo. Nasuwa się więc pytanie jak wapnować glebę i jak dbać o nią, aby mieć wyższe plony?
Spis treści
Wapnowanie zachowawcze – cel
Jak wapnować glebę? Wapnowanie zachowawcze opóźnia starzenie organów wegetatywnych. Zadbaj o glebę odpowiednią dawką wapna.
Praktyka rolnicza wapnowanie utożsamia z odkwaszaniem. Pierwiastek ten część rolników wprowadza raz na 3, 4 lata, w celu uregulowania odczynu gleby. Niestety ta część to wciąż znikoma ilość wszystkich rolników w Polsce. Szacuje się bowiem, że obecnie 50-60% gleb stanowią te o odczynie kwaśnym i bardzo kwaśnym. Wymagają one niezwłocznego uregulowania pH do potrzeb roślin uprawnych. Przy pH obojętnym do lekko kwaśnego większość podawanych w nawożeniu pierwiastków jest dostępna dla roślin.
Stopniowo ze zwiększaniem się kwasowości unieruchamiana jest część składników pokarmowych, a eksponowane są pierwiastki toksyczne dla roślin. Następuje degradacja struktury, wypłukiwane są kationy (K+, Mg+, Zn+, Ca+, Na+), a także zaczynają przeważać procesy beztlenowe. Na taki stan gleb Polski składa się wiele czynników:
- jakość skał macierzystych (w naszym kraju przeważają bowiem skały o niewielkiej zasobności w kationy zasadowe, czyli skały kwaśne),
- zmieniający się klimat (w kierunku upalnych i suchych okresów),
- uprzemysłowienie,
- bezpośrednia działalność rolnicza,
- a także wydzieliny korzeniowe roślin.
W perspektywie czasowej, i to nieodległej, zakwaszenie gleb będzie się pogłębiało, dlatego trzeba poważnie podejść do zagadnienia dotyczącego nawożenia wapniem na jakość podłoża uprawowego oraz roślin. Jak wapnować glebę? Okazuje się, że wapnowanie zachowawcze może diametralnie odmienić produkcję roślinną i uczynić ją dużo bardziej ekonomiczną.
Jaki jest wpływ wapnia na warstwę próchniczną?
Regularne wapnowanie gleby poprawia jej właściwości fizyko-biologiczno-chemiczne. Pod względem fizycznym pierwiastek ten dodatnio wpływa na strukturę gleby – tworzą się gruzełkowate agregaty glebowe, przestrzeń między którymi wypełniają fazy gazowa i płynna. Poprawiają się więc stosunki powietrzno-wodne. Ponadto, taka struktura ułatwia penetrację korzeniom gleby w poszukiwaniu składników pokarmowych.
Struktura gruzełkowata to także efekt działalności licznych mikroorganizmów, które wytwarzają lepiszcze ułatwiające złączenie się drobniejszych frakcji gleby w agregaty koloidalne. Ponadto, właśnie działalność mikroorganizmów, które są tym aktywniejsze im więcej powietrza i wody znajduje się w glebie, wpływa na rozkład materii organicznej. W efekcie pierwiastki krążą w obiegu, stają się łatwo dostępne do wykorzystania przez rośliny uprawne. W wyniku biologicznych przemian związków organicznych powstaje próchnica. Jej koloidalna struktura sprawia, że olbrzymie powierzchnie wewnętrzne cząstek próchnicy są zdolne zatrzymywać wodę w formie dostępnej dla roślin. Jej ilości są kilkukrotnie większe od masy próchnicy – nawet 3–6-krotnie większe (próchnica ma bardzo dużą pojemność wodną). Struktura koloidalna umożliwia także sorpcję wielu składników pokarmowych wykorzystywanych przez rośliny. Próchnica ma także dużą zdolność kumulacji części substancji szkodliwych (np. chemicznych) aż do momentu ich rozkładu przez mikroorganizmy. „Unieruchamia” również metale ciężkie.
Jak wapnować glebę? Wpływ wapnia na roślinę
Wapń jest bezpośrednio potrzebny roślinom. Pobieranie tego pierwiastka z roztworu glebowego odbywa się w najmłodszej strefie merystematycznej korzenia, tj. do 5 mm od stożka wzrostu. Dalej transportowany jest naczyniami (ksylemem). Bierze udział w wielu procesach metabolicznych. Jest składnikiem ścian komórkowych, wzmacnia je i czyni słabo penetrowalnymi dla grzybni i kiełkujących zarodników patogenów. Korzystnie wpływa na rozwój systemu korzeniowego oraz kiełkowanie łagiewki pyłkowej. Opóźnia starzenie organów wegetatywnych. Jego deficyt objawia się zniekształceniem liści i organów generatywnych (owoców). Tkanki pozbawione wapnia stają się gąbczaste, suche. Z czasem zamierają, co objawia się suchą zgnilizną widoczną na brzegach lub wierzchołkach liści, albo w różnych licznych punktach owoców. Niedożywione korzenie roślin, a także wierzchołki pędów zielnych źle rosną i zamierają. Należy podkreślić, że wapń jest słabo translokowany lub wcale nie jest redystrybuowany w roślinie. Wynosimy go więc z plonem (korzeni, owoców, nasion, liści, pędów).
Odkwaszanie czy może jednak wapnowanie zachowawcze?
Wapnowanie na ściernisko Gruntcal.
Wiedząc, jakie znaczenie ma wapń w środowisku rolniczym (agrocenozie), warto się zastanowić, czy wnoszenie go do gleby raz na 3-4 lata to nie za mało. Jak często należy więc wapnować glebę? Po wprowadzeniu jednorazowo wapń (2-6 t/ha, w zależności od formy i rodzaju gleby) spełnia rolę odkwaszającą i pokarmową dopiero po jakimś czasie. Przy czym w każdym kolejnym sezonie uprawowym jego zawartość maleje, a kwasowość gleby się pogłębia.
„Taka huśtawka odczynu jest niekorzystna dla bioaktywności mikroorganizmów i samych roślin” – instruował prof. dr hab. Stanisław Pietr z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Według profesora, coroczne wprowadzanie wapnia w ilości (łącznie do 0,6-0,7 t/ha) rekompensującej jego: wypłukanie z gleby, zużycie w przemianach chemicznych oraz jako składnika pokarmowego, także do zagospodarowania słomy, stabilizuje odczyn na wymaganym poziomie.
Aby odpowiedzieć na pytanie jak wapnować glebę, należy zwrócić uwagę, że każdą decyzję odnośnie jakiegokolwiek nawożenia powinniśmy oprzeć na wynikach analizy gleby. Prelegent podkreślał, że „jeżeli wskazują one, iż odkwaszanie jest zbędne w danym roku, wprowadzenie w tym sezonie wapnia ograniczmy jedynie do dawki równoważącej efekt nawożenia azotowego” – czyli wdrażamy wapnowanie zachowawcze. Jeśli dodatkowo planujemy przyoranie słomy, dawkę zwiększamy odpowiednio przeliczając (na jedną tonę słomy 80-100 kg CaCo3).
Jak i czym wapnować glebę?
Do wapnowania zachowawczego, jak i odkwaszania przydatny może być węglan wapnia (CaCo3), np. w handlowym preparacie Gruntcal®. Jak informowała przedstawicielka Kopalni Wapienia Czatkowice, Kamila Polak-Soska: „powstaje on po zmieleniu wapienia dolnokarbońskiego, zawierającego 96% CaCo3. Otrzymane wapno nawozowe, o wysokim stopniu rozdrobnienia, wyróżnia się 100% reaktywnością i wysoką liczbą zobojętnienia. W sposób bezpieczny podnosi pH gleby poprawiając jej strukturę. Może być stosowane przez cały rok, na wszystkich rodzajach gleb, także w rolnictwie ekologicznym”.
Gruntcal dostępny jest luzem, dowożony na pole cysternami firmowymi lub w workach 25-kg. Wysiew tego nawozu ma być równomierny i bezpyłowy, a wykorzystać można rozsiewacze z przenośnikiem ślimakowym, lub po doposażeniu rozsiewaczy tarczowych w przystawkę ślimakową.
Wapnowanie zachowawcze ma wiele zalet pod względem fizycznym i biologicznym. Zastanówmy się, czy nie dołączyć do tego ekonomicznych, bo jak przytoczył, w trakcie spotkania, galicyjskie powiedzenie Mirosław Kania, rolnik z Małopolski: „Nie masz pieniędzy na nawozy, kup wapno i je zastosuj”.
Przeczytaj również: Wapnowanie gleby sposobem na wyższe plony?
