Kalkulacja kosztów uprawy ziemniaka
Jeszcze w latach 60. polscy rolnicy uprawiali ziemniaki na powierzchni 3 mln ha a obecnie jest to obszar stanowiący zaledwie 10% tamtych upraw. Producenci zastanawiają się nad przyczynami takiego stanu rzeczy. Czy przygotowana przez doradców kalkulacja kosztów uprawy ziemniaka jest odpowiedzią na problemy plantatorów.
Ziemniaki uznawane jeszcze do niedawna za jedną z podstawowych roślin uprawnych dziś gwałtownie tracą na znaczeniu. Czy jest to spowodowane wyłącznie słabą opłacalnością produkcji? Prezentujemy obliczenia specjalistów z kilku Ośrodków Doradztwa Rolniczego, którzy pokazują, jak w poszczególnych rejonach kraju wygląda kalkulacja kosztów uprawy ziemniaka.
Spis treści
Kalkulacja kosztów uprawy ziemniaka wg Podlaskiego ODR
Kalkulacja kosztów uprawy ziemniaka Podlaski ODR | ||||||
Wyszczególnienie | j.m. | Cena zł | plon | Wartość zł | plon | Wartość zł |
Produkcja | 180 | 250 | ||||
Koszty: | ||||||
1. Materiał siewny | dt | 70,00 | 25,00 | 1750,00 | 25 | 1750,00 |
2. Nawożenie mineralne | ||||||
azotowe | kg | 3,50 | 60,00 | 210,00 | 90,00 | 315,00 |
fosforowe | kg | 3,75 | 60,00 | 225,00 | 90,00 | 337,50 |
potasowe | kg | 2,33 | 90,00 | 209,70 | 140,00 | 326,20 |
3. Środki ochrony roślin | ||||||
Afalon | l | 63,00 | 0,00 | 0,00 | 2,00 | 126,00 |
Ridomil MZ Gold | kg | 180,00 | 0,00 | 0,00 | 2,00 | 360,00 |
Tatoo | kg | 77,50 | 2.00 | 155,00 | 2,00 | 155,00 |
Brawo | l | 83,00 | 2,00 | 166,00 | 2,00 | 166,00 |
Decis Mega | l | 132,00 | 0,25 | 33,00 | 0,25 | 33,00 |
4. Praca maszyn | ||||||
własna – ciągnik | cng. | 60,60 | 43,00 | 2605,80 | 56,00 | 3393,60 |
najemna – oprysk | godz. | 70,00 | 3,00 | 210,00 | 5,00 | 350,00 |
Razem koszty bezpośrednie | 5564,50 | 7312,30 | ||||
Koszty bezpośrednie zł/dt | 30,91 | 29,25 |
A tak kalkulują dolnośląscy specjaliści
Specjaliści z DODR przyjęli następujące założenia do obliczeń:
- klasa bonitacyjna – IIIa IVa,
- średnia cena skupu z września 2018 3,
- sor dopuszczone do obrotu na terenie Polski,
- sprzęt do uprawy własny,
- każde gospodarstwo płaci podatek rolny, który 2018 roku wynosi 131,23 zł od 1 ha przeliczeniowego gruntów gospodarstw rolnych,
- istnieje obowiązek ubezpieczenia 50% upraw,
- dochód będzie wyższy jeżeli rolnik skorzysta ze zwrotu podatku akcyzowego na paliwo rolnicze 1 zł/litr,
- wyliczenie zawiera dopłatę JPO i zazielenienie, ponadto przy powierzchni 3-30 ha UR przysługuje płatność dodatkowa – 178,01 zł/ha.
L.P. | Wyszczególnienie | j.m. | Cena zł | Ilość | Plon dt/ha 250,00 |
Kwota – złotych | |||||
A | Wartość produkcji | zł | 13 267,37 | ||
Wartość produktu | dt | 50,00 | 250,00 | 12 500,00 | |
Dopłaty bezpośrednie | zł | 767,37 | |||
1. | Materiał siewny | 1 613,13 | |||
Własne 2/3 | 21,80 | 16,7 | 364,06 | ||
Z zakupu 1/3 | dt | 150,49 | 8,30 | 1249,07 | |
2. | Nawożenie mineralne: | 1202,77 | |||
wapno węglanowe 4 t/ha 1x na 5lat | t | 34,49 | 0,8 | 27,59 | |
sól potasowa 60% K2O | dt | 144,38 | 3 | 433,14 | |
superfosfat potrójny (P2O5-46) | dt | 139,97 | 2,5 | 349,93 | |
mocznik 46% | dt | 131,01 | 1 | 131,01 | |
saletra amonowa 34 % | dt | 105,97 | 1,5 | 158,96 | |
Ekolist Mikcro Zm | l | 14,69 | 5 | 73,45 | |
siarczan magnezu | kg | 1,15 | 25 | 28,70 | |
3. | Ochrona roślin | 775,16 | |||
Sencor Liquid 600 SC | l | 175,31 | 0,5 | 87,66 | |
Titus 25 WG+ Trend 90 EC | g | 3,55 | 50,00 | 177,50 | |
Altima 500 SC | l | 264,07 | 0,3 | 79,22 | |
Infinito 687,5 SC | l | 107,15 | 2,8 | 300,02 | |
Dithane NeoTec 75 WG | kg | 40,08 | 2,0 | 80,16 | |
Proteus 110 OD | l | 126,50 | 0,4 | 50,60 | |
B | Koszty bezpośrednie | 3591,05 | |||
C | Nadwyżka bezpośrednia (A-B) | 9676,32 | |||
1. | Usługi | 750,00 | |||
kombajnowanie | zł/ha | 750,00 | 1 | 750,00 | |
2. | Inne: | 642,00 | |||
Paliwo | zł | 5,00 | 120,00 | 600,00 | |
Oleje i smary 7% kosztów paliwa | zł | 42,00 | |||
3. | Pozostałe koszty pośrednie bez amortyzacji maszyn i urządzeń i KCZ | zł | 463,09 | ||
D | Koszty pośrednie | zł | 1855,09 | ||
F | Ogółem koszty na 1 ha | zł | 5446,14 | ||
G | Dochód z działalności z dopłatami | zł | 7821,23 | ||
H | Dochód z działalności bez dopłat | zł | 7053,86 | ||
Koszt produkcji 1 dt ( bez wyceny pracy własnej) | zł | 21,78 |
Propozycja opolskich ekonomistów
Ekonomiści z Opolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego przygotowali nie tylko zestawienie kosztów produkcji ziemniaka, ale pokusili się również o pokazanie, przy zaożonym różnym plonowaniu, jego opłacalności. Kalkulacje opłacalności innych roślin uprawnych sporządzonych przez specjalistów z OODR prezentowaliśmy już na stronach agroFakt https://www.agrofakt.pl/kalkulacja-uprawy-kukurydzy-kiszonke/
Lp | Produkt | Ziemniak jadalny | |||||
Wyszczególnienie | Wartość
(w zł) |
% udział kosztów | Wartość
(w zł) |
% udział kosztów | Wartość
(w zł) |
% udział kosztów | |
P | Plon | 160,00 | 200,00 | 300,00 | |||
Cz | Cena zbytu | 55,00 | 55,00 | 55,00 | |||
A | Wartość produkcji (A*Cz) | 8800,00 | 11000,00 | 16500,00 | |||
1. | Materiał siewny | 4225,00 | 44,8% | 4225,00 | 41,6% | 4225,00 | 37,2% |
2. | Nawozy: | 621,00 | 6,6% | 621,00 | 6,1% | 678,00 | 6,0% |
N | 69,00 | 119,00 | 161,00 | ||||
P | 60,00 | 90,00 | 105,00 | ||||
K | 90,00 | 160,00 | 195,00 | ||||
3. | Środki ochrony roślin | 752,40 | 8,0% | 881,60 | 8,7% | 1257,20 | 11,1% |
4. | Inne koszty specjalistyczne | 1280,00 | 13,6% | 1582,00 | 15,6% | 2004,00 | 17,7% |
B | Koszty bezpośrednie (1+2+3+4) | 6878,40 | 73,5 | 7309,60 | 71,9% | 8164,20 | 71,9% |
C | Nadwyżka bezpośrednia bez dopłat (A-B) | 1921,60 | 3690.40 | 8335,80 | |||
1 | Koszty pracy maszyn własnych | 1463,35 | 15,5% | 1674,96 | 16,5% | 1898,88 | 16,7% |
2 | Koszty usług rolniczych | 656,00 | 7,0% | 738,00 | 7,3% | 820,00 | 7,2% |
3 | Podatki i ubezpieczenia | 223,58 | 2,4% | 223,58 | 2,2% | 223,58 | 2,0% |
4 | Pozostałe koszty | 206,35 | 2,2% | 219,29 | 2,2% | 244,93 | 2,2% |
D | Koszty pośrednie (1+2+3+4) | 2549,29 | 27,0% | 2855,83 | 28,1% | 3187,39 | 28,1% |
E | Koszty całkowite (B+D) | 9427,69 | 10165,43 | 11351,59 | |||
F | Koszty produkcji 1 dt (E/P) | 58,92 | 50,83 | 37,84 | |||
G | Dochód rolniczy netto bez dopłat (A-E) | -627,69 | 834,57 | 5148,41 | |||
1 | Dopłaty bezpośrednie | 948,34 | 948,34 | 948,34 | |||
H | Dochód rolniczy całkowity (G+1) | 320,65 | 1782,91 | 6096,75 | |||
I | Wskaźnik opłacalności bez dopłat | 93,34% | 108,21% | 145,35% | |||
J | Wskaźnik opłacalności z dopłatami | 103,40% | 117,54% | 153,71% |
Zachodniopomorski ODR tak widzi opłacalność uprawy ziemniaka
Zestawienie wyników kalkulacji uprawy ziemniaków przemysłowych wg relacji cenowych w III kwartale 2018 r.
Wyszczególnienie | |
Plon | 350 |
I. Koszty bezpośrednie | 4 828,65 |
1. Materiał siewny | 2 880,00 |
2. Nawozy mineralne i dolistne | 1 181,00 |
3. Środki ochrony roślin | 767,65 |
II. Pozostałe koszty | 3 670,00 |
1. Koszty uprawy i zbioru | 2 796,00 |
2. Koszty specjalistyczne | 260,00 |
3. Koszty ogólne | 614,00 |
III. Ogółem koszty | 8 498,65 |
Wartość produkcji zł | 8 158,50 |
Cena skupu zł/dt | 23,31 |
Nadwyżka bezpośrednia zł | 3 329,85 |
Dochód z produkcji zł | -340,15 |
Dopłaty bezpośrednie – JPO + płatność za zazielenienie zł | 771,32 |
Dochód rolniczy zł | 431,17 |
Wskaźnik opłacalności % | 105,07 |
W tym przypadku okazuje się, że opłacalność produkcji „ratują” dopłaty unijne. Dzięki nim dochód rolniczy nie jest ujemny a wskaźnik opłacalności przekracza punkt graniczny 100%.
Wielkopolski ODR
Wykonana przez ekonomistów wielkopolskich w listopadzie 2018 r. kalkulacja opłacalności uprawy ziemniaka jadalnego wygląda następująco:
Przychód | Rodzaj przychodu | j.m. | ilość | Cena (zł/j.m.) | Wartość (zł/ha) |
Produkt główny | Ziemniaki jadalne | dt | 264 | 61,00 | 16104,00 |
Produkt uboczny | Ziemniaki paszowe | dt | 36 | 14,15 | 509,40 |
Dopłaty, subwencje | Razem JPO+zaziel. + dodatkowa | ha | 1 | 948,34 | 948,34 |
Wartość produkcji razem zł/ha | 17561,74 | ||||
Koszty bezpośrednie razem zł/ha | 7297,65 | ||||
Nadwyżka bezpośrednia zł/ha | 10264,09 | ||||
Koszty bezpośrednie razem zł/dt | 24,33 | ||||
Nadwyżka bezpośrednia zł/dt | 34,21 |
Mazowiecki ODR
Wyszczególnienie | Jedn. | Ilość | Cena j. | Wartość |
RAZEM WARTOŚĆ PRODUKCJI | zł | 11400,00 | ||
Produkcja główna: ziemniak jadalny I sort | dt | 250,00 | 40,00 | 10000,00 |
Produkcja uboczna: ziemniak jadalny II sort | dt | 70,00 | 20,00 | 1400,00 |
RAZEM KOSZTY BEZPOŚREDNIE | zł | 4647,95 | ||
RAZEM KOSZTY POŚREDNIE | zł | 3867,20 | ||
RAZEM KOSZTY OGÓŁEM | zł | 8515,15 | ||
Koszt produkcji 1 dt | zł | 26,61 | ||
Dochód z działalności bez dopłat | zł | 2884,86 | ||
Dopłaty do produkcji | zł | 1031,38 | ||
Dochód z działalności | zł | 3916,24 | ||
Wskaźnik opłacalności | % | 145,99% |
W czym leży problem?
Kalkulacja kosztów uprawy ziemniaka, opiera się na wielu czynnikach charakterystycznych dla danego regionu. Prezentowane powyżej obliczenia a zwłaszcza ich wyniki różnią sie wobec tego od siebie dość znacznie. Warto jednak zauważyć, że w kalkulacjach znaczącą rolę odgrywają dopłaty UE a w niektórych obliczeniach decydują nawet o opłacalności uprawy. Niestety nie jest to jedyny problem plantatorów. Zmniejszająca się powierzchnia upraw ziemniaka spowodowana jest niższym zapotrzebowaniem na ten produkt i to zarówno na rynku konsumentów jak i w sposobie karmienia trzody chlewnej. Skarmianie świń ziemniakami i śrutą ze względu na czasochłonność odchodzi do lamusa mimo, że tak wyprodukowane mięso ma lepsze walory smakowe. Na rynek wprowadzane są odmiany, przeznaczone pod względem właściwości do zastosowania w konkretnych potrawach czy produktach spożywczych, co może być szansą dla rolników. Nie bez znaczenia jest również rozważna polityka rolna zabezpieczająca rodzimą produkcję. Jak widać kalkulacja kosztów uprawy ziemniaka nie jest jedynym czynnikiem decydującym o popularności tej produkcji.