Kalkulacja uprawy pszenicy. Czy warto robić obliczenia?

fot. T.Śmigielski

Przewidując efekty rozwiązań ekonomicznych i organizacyjnych mających wpływ na końcowy sukces można skorzystać z narzędzi rachunku ekonomicznego. Przykładem może być kalkulacja uprawy pszenicy ozimej. W zależności od branych pod uwagę elementów, kalkulacja powinna pomóc rolnikowi dokonać własnych obliczeń i w rezultacie zredukować ryzyko.

Rolnik decyduje o ilości użytych nawozów (fot. T.Śmigielski)

Co, ile i jak produkować?

To podstawowe pytania, które należy sobie zadać podejmując jakąkolwiek produkcję. Odpowiedzi na nie należy szukać w kalkulacjach rolniczych, które pokazują poziom kosztów bezpośrednich a zwłaszcza to, co interesuje rolnika najbardziej, czyli wynik finansowy zwany też dochodem rolniczym netto. Sam sposób sporządzania kalkulacji może nie jest najłatwiejszy, ale od czego są doradcy. Profesjonalnie sporządzone kalkulacje są wykonywane przez doradców, m.in. do sporządzania biznesplanów będących podstawą przy staraniu się o dofinansowanie z różnych programów przeznaczonych dla rolników. Opierając się na wykonanych przez doradcę kalkulacjach łatwiej można podjąć decyzję o wyborze produkcji.

Doradcy przy pracy (fot. DODR)

Doradca…

-Od lat sporządzamy kalkulacje upraw poszczególnych roślin – mówi pani Teresa z Dolnośląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego. – Bardzo często wykonujemy je na zlecenie rolnika przy okazji sporządzania biznesplanu. Poza tym prowadzimy rachunkowość rolniczą FADN. Dzięki wiarygodnym danym zebranym od rolników można dokonać analizy działalności tych gospodarstw i określić coroczne ich dochody. Zdecydowana większość rolników prowadzi swoje obliczenia planując produkcję i są one oczywiście bardzo różne, bo różne są warunki uprawy i założenia rolnika co do nawożenia, stosowanych środków ochrony roślin itp.

Kalkulacja uprawy pszenicy ozimej

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, jak co roku, przygotował kalkulację kosztów uprawy 1 ha pszenicy ozimej.

Założenia:

• klasa bonitacyjna – IIIa IVa
• przyjęta średnia cena skupu z czerwca
• środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu na terenie Polski
• sprzęt do uprawy własny
• wartość produktu 67,62 zł/dt
• dopłaty bezpośrednie 771,32 zł
• obliczenia sporządzono dla plonów 60 dt/ha i 70 dt/ha

Uwaga:

• każde gospodarstwo płaci podatek rolny, który 2018 roku wynosi 131,23 zł od 1 ha przeliczeniowego gruntów gospodarstw rolnych,
• wyliczenie zawiera dopłatę JPO i zazielenienie, ponadto przy powierzchni 3-30 ha UR przysługuje płatność dodatkowa – 177,02 zł/ha,
• dochód będzie wyższy jeżeli rolnik skorzysta ze zwrotu podatku akcyzowego na paliwo rolnicze 1 zł/litr.

A jak kalkulują inne ODR?

Różnie kształtują się wyliczenia w poszczególnych regionach kraju i różnie prezentowana jest kalkulacja uprawy pszenicy ozimej. Na kształt obliczeń wpływa wiele czynników zewnętrznych począwszy od klimatycznych, glebowych, rodzaju zastosowanych nawozów, środków ochrony roślin czy użytego sprzętu.

Koszty produkcji 1 dt pszenicy ozimej

Porównując koszty produkcji 1 dt pszenicy ozimej na podstawie obliczeń przeprowadzonych przez wybrane ODR możemy zauważyć, że w Dolnośląskim ODR wynoszą 55,81 zł przy plonie 60 dt/ha i 53,18 zł przy plonie 70 dt/ha (bez wyceny pracy własnej). W Pomorskim ODR koszt produkcji 1 dt przy plonie 50 dt został skalkulowany na 90,17 zł a przy plonie 75 dt/ha na 75,79 zł. W Mazowieckim ODR kalkulacja pszenicy ozimej wygląda następująco: przy plonie 40 dt/ha, 50 dt/ha i 65dt/ha koszt produkcji wynosi odpowiednio 73,18 zł, 66,94 zł, 56,19 zł.

Dochód z działalności

Innym, chyba najważniejszym dla rolnika wyliczeniem, na który trzeba zwrócić uwagę jest dochód z działalności. Ten wskaźnik również w zależności od wielu czynników przedstawia różne wartości w różnych regionach kraju. Dochód z działalności z dopłatami wyliczony przez specjalistów z DODR przy założonych plonach 60 dt/ha i 70 dt/ha wynosi odpowiednio 1479,69 zł i 1782,34 zł a bez dopłat: 708,37 i 1011,02 zł. W Zachodniopomorskim ODR dochód z uprawy pszenicy ozimej przy plonie 55 dt/ ha skalkulowano na 730,82 zł. Z kolei w Mazowieckim ODR dochód z działalności bez dopłat przy plonach 40dt/ha, 50dt/ha, 65dt/ha skalkulowano odpowiednio na 232,84 zł, 602,99 zł i 1482,66 zł.

Wskaźnik opłacalności

Interesująco wygląda również porównanie wskaźnika opłacalności w wybranych ODR. I tak w Mazowieckim ODR przy założonym plonowaniu 40 dt/ha, 50 dt/ha 65 dt/ha wskaźnik opłacalności wynosi odpowiednio: 143,29 %, 151,68 %, 171,45 %. W zachodniopomorskim ODR specjaliści wyliczyli wskaźnik opłacalności przy plonowaniu pszenicy ozimej 55 dt/ha na 120,53

Jakość i ilość oprysków ma znaczenie (fot. ZSR Dobrocin)

Rolnik też liczy

-Tak jak chyba każdy rolnik my również prowadzimy kalkulacje opłacalności uprawy poszczególnych gatunków. Nie są to może bardzo szczegółowe obliczenia, takie jak robią doradcy, ale na swój sposób kalkulujemy, co nam się opłaca uprawiać – mówi Aleksander, młody rolnik z powiatu wołowskiego. – Jak wszyscy wiedzą, w rolnictwie dużo zależy od pogody a w tym roku było naprawdę sucho. Na szczęście pszenicę zasialiśmy na glebie ciężkiej (50 ha) i zebraliśmy średnio z hektara 6 ton. Nie jest to rewelacja ale i tak w porównaniu z innymi wyszło nieźle. Na pogodę nie mamy wpływu, ale staramy się ograniczyć koszty uprawy. Niedawno kupiliśmy nowy opryskiwacz, który pozwala nam zaoszczędzić od 20 do 30 % środków ochrony i ograniczyć ilość cieczy roboczej. To też przecież wpływa na końcową opłacalność – dodaje.

Kalkulacja uprawy pszenicy ozimej bardzo różnie wygląda w poszczególnych regionach kraju. Duży wpływ na obliczenia mają warunki zewnętrzne, ceny i ilość użytych nawozów i środków ochrony roślin a także zastosowany do produkcji sprzęt.

Bezspornym pozostaje jednak fakt, że uzyskane przez rolników różnego rodzaju dopłaty mają ogromny wpływ na wymienione wyżej wskaźniki, a co za tym idzie na efekt końcowy produkcji. Przedstawiona przez ODR kalkulacja uprawy pszenicy ozimej jest obliczeniem modelowym, weryfikowanym zarówno przez warunki przyrodnicze, jak i samego rolnika. Nie mniej może stanowić podstawę do sporządzania własnych planów, do których zachęcamy.