Kiszonka z sorga, czyli jaka pasza?

Kiszonka z sorga charakteryzuje się wyższą zawartością białka surowego, włókna surowego, ligniny i związków mineralnych (popiołu surowego) w porównaniu do kiszonki z kukurydzy (tab.1). Istnieją jednak znaczne różnice w wartości pokarmowej obu kiszonek, będące wynikiem różnych odmian, fazy dojrzałości roślin, procesu zakiszania, przechowywania i innych czynników wpływających na jakość i wartość pokarmową kiszonki (fot. 1 i 2).

Dodatkowym parametrem, który wpływa na jakość kiszonki i straty składników pokarmowych podczas zakiszania wynikają z niższej, od optymalnej, zawartości suchej masy. Wysoka zawartość włókna surowego i ADF (włókna kwaśno-detergentowego) przyczynia się do obniżenia wartości pokarmowej i kiszonka z sorga nie jest konkurencyjna dla dobrej jakości kiszonki z kukurydzy. Natomiast zawartość cukrów prostych i dwucukrów wpływa na dynamikę procesu fermentacji i nadmierne wytwarzanie gazów.

Wybierając odmianę, która zapewni produkcję kiszonki dobrej jakości należy zwrócić uwagę na:

• wysoki udział ziarna w plonie suchej masy,
• wybór odmian tylko z grupy średniowczesnych,
• wybór odmian o średniej wysokości roślin i korzystnym indeksie plonu,
• wybór odmian bardzo odpornych na wyleganie,
• dobór odmian odpornych na szkodniki i choroby.

Uzyskanie dobrej jakości kiszonki wymaga wykorzystania odpowiedniej jakości maszyn do zbioru i jego przeprowadzenie przed wystąpieniem przymrozków lub bezpośrednio po uszkodzeniu roślin. W roślinach sorga, w których nastąpiły uszkodzenia mrozowe, zachodzą niekorzystne procesy biochemiczne i następuje nagromadzenie glikozydów cyjanogennych.

fot. 1. Porównanie kiszonek z różnych odmian sorga.

Obecnie analizując mocne i słabe strony poszczególnych odmian sorgo z przeznaczeniem na cele kiszonkarskie w Polsce najodpowiedniejsze są odmiany sorga cukrowego. Charakteryzują się one wprawdzie nieco niższą wartością pokarmową niż odmiany sorgo ziarnowego lub o dwukierunkowym wykorzystaniu jednak:

• wydajność produkcji biomasy z hektara uprawy sorgo cukrowego,
• fakt, że odmiany te stanowią doskonały substrat do procesu zakiszania ze względu na dużą zawartość węglowodanów rozpuszczalnych w wodzie oraz niepewność produkcji ziarna przy uprawie odmian sorgo ziarnowego,

Sprawiają, że pełna ocena przydatności biomasy do zakiszania jest najkorzystniejsza dla odmian sorgo cukrowego. Nie bez znaczenia jest również możliwość wykorzystania biomasy z sorga cukrowego zarówno w postaci świeżej zielonki jak i kiszonki na cele biopaliwowe.

fot. 2. Rośliny sorga po uszkodzeniach mrozowych.

Skarmiając dawkę pokarmową z udziałem kiszonki z sorgo należy pamiętać o wyższej zawartości włókna w tej paszy i niższej koncentracji energii, co wymaga zbilansowania pozostałych komponentów diety zwierząt. Jeżeli typowa, przeciętna kiszonka z sorga zostanie wprowadzona do dawki pokarmowej jako substytut kiszonki z kukurydzy bez zbilansowania różnic w składzie dawek pokarmowych produkcja mleka ulegnie zmniejszeniu. Przy odpowiednim zbilansowaniu dawki pokarmowej i wyrównaniu różnic wynikających z większej zawartości NDF i niższej koncentracji energii w kiszonce z sorgo, produkcja mleka i jego skład będą utrzymywać się na podobnym poziomie, a nawet wyższym z uwagi na fakt, iż strawność NDF kiszonki z sorgo jest wyższa w porównaniu do kiszonki z kukurydzy wobec czego większy będzie udział dostępnej energii.

Średniej jakości kiszonki z sorgo z powodzeniem mogą stanowić podstawę żywienia rosnących jałówek i krów zasuszonych, których zapotrzebowanie na energię jest zdecydowanie niższe niż zapotrzebowanie krów w laktacji. Odmiany sorgo powinny być wybierane tak, aby uzyskać pożądanej jakości i wartości pokarmowej kiszonki, które w mieszaninie z innymi paszami objętościowymi i treściwymi umożliwią zbilansowanie dawki pokarmowej dla bydła.

Skarmiając dawkę pokarmową z udziałem kiszonki z sorgo należy pamiętać o wyższej zawartości włókna w tej paszy i niższej koncentracji energii, co wymaga zbilansowania pozostałych komponentów diety zwierząt.

Kiszonka z sorga, zwłaszcza z odmian ziarnowych, może stanowić cenną alternatywę dla kukurydzy. Mimo nieco słabszej wartości pokarmowej wynikającej z niższego udziału ziarna w biomasie istnieje co najmniej kilka powodów, dla których warto rozważyć uprawę sorga na cele kiszonkarskie. Sorgo posiada wszelkie zalety rośliny komplementarnej, plonującej na zbliżonym do kukurydzy poziomie i dającej gwarancję bezpieczeństwa uzyskania wysokiego plonu biomasy na słabszych glebach i w warunkach stresu wodnego, czyli tam gdzie uprawa kukurydzy bywa niepewna.

Jest ono dobrą paszą dla krów w II i III semestrze laktacji, których zapotrzebowanie na energię jest niższe niż u wysokowydajnych krów w szczycie laktacji, dla krów zasuszonych i rosnących jałówek. W przypadku braku kiszonki z kukurydzy kiszonka z sorgo z powodzeniem może być stosowana w ilości ok. 30% suchej masy dawki pokarmowej dla krów mlecznych pod warunkiem, że będą one suplementowane treściwymi paszami energetycznymi bogatymi w skrobię wyrównującymi niedobór energii w diecie krów.

Nie przegap: Kiszonka z sorga: przydatność surowca