Zespół krwotocznego jelita
Krwotoczny zespół jelitowy u świń dotyczy rosnących świń w wieku od 4 do 6 miesięcy. Jakie są przyczyny choroby i co powoduje upadki zwierząt? Jak leczyć krwotoczny zespół jelitowy?
Pomimo poprawy i udoskonalenia parametrów mikroklimatu oraz warunków utrzymania zwierząt, podwyższenie intensywności produkcji tuczników przyczynia się do wielu komplikacji statusu zdrowotnego. Na pogorszenie się zdrowia zwierząt wpływ ma nie tylko liczba i rodzaj drobnoustrojów w środowisku, ale również obniżona odporność wysokowydajnych zwierząt.
Spis treści
„Czerwone jelito” czyli zespół krwotoczny jelit
W ostatnich latach świnie, szczególnie tuczniki, bez wyraźnych wcześniejszych objawów padają nawet w gospodarstwach przy odpowiednim zarządzaniu stadem. Obserwuje się śmierć zwierzęcia, a krótko po tym wzdęcie brzucha. Zespół ten określany jako zespół krwotoczny jelit (HBS) lub „czerwone jelito” w wyniku intensywnego czerwonego przebarwienia przewodu pokarmowego. Choroba dotyczy przede wszystkim szybko rosnących świń w wieku od 4 do 6 miesięcy – od 70 do 120 kg.
Przyczyny powodujące krwotoczny zespół jelitowy u świń
Zespół krwotocznego jelita nie jest jednoznacznie zdefiniowany w społeczności naukowej ze względu na niemożność konsekwentnego odtworzenia zespołu. Kulminacja kilku rzeczy prowadzi do śmiertelności, a większość producentów i weterynarzy przyjmuje, że istnieje wiele czynników wyzwalających, które mogą prowadzić do śmierci z powodu jelita krwotocznego u świń. Zatem etiologia krwotocznego zespołu jelitowego jest złożona. Za potencjalne przyczyny tej choroby, u świń, uznaje się szczepy Clostridium Perfringens. Natomiast nie można jednoznacznie określić, że sama Cl. Perfringens ma bezpośredni wpływ na rozwój choroby.
Naukowcy podkreślają również, że czynnikiem sprawczym choroby mogą być grzyby, z czego najczęściej obserwuje się pleśnie – Aspergillus fumigatus. Grzyby mogą bowiem produkować mykotoksyny, a te w znacznym stopniu osłabiać układ odpornościowy, co przekłada się na szybkość rozwoju choroby.
Zespół krwotoczny jelita a żywienie świń
Niektórzy autorzy podkreślają, że znaczącą rolę w rozwoju choroby ma sposób żywienia (ale ten dowód nie jest jednoznaczny). Jedni naukowcy podkreślają, że zespół krwotoczny jelita pokarmowego występuję szczególnie przy żywieniu na mokro, raz dziennie, inni natomiast obalają tę tezę. Udowadniają, że zespół choroby występuje też przy systemie zadawania pasz w formie suchej szczególnie paszami wysokoenergetycznymi. Występowanie choroby jest typowe w skarmianiu świń serwatką. Również sezonowość występowania zespołu krwotocznego jelita nie jest jednoznaczne; tzn. niektórzy autorzy wykazują, że zespół ten występuje jedynie w okresie lata. Inni obalają tę tezę diagnozując zespół krwotoczny jelita pokarmowego w okresie zimowym.
Choroba dotyczy przede wszystkim szybko rosnących świń w wieku od 4 do 6 miesięcy – od 70 do 120 kg
Przebieg choroby
Krwotoczny zespół jelitowy diagnozuje się u świń szybko rosnących. Tak jak wcześniej wspomniano, szczególnie narażone są tuczniki, ale również stwierdza się go u loch w okresie ciąży. Rzadziej loch w okresie laktacji. Krwotoczny zespół jelitowy występuje cyklicznie co 7 do 10 dni i właśnie wtedy dochodzi do nagłych upadków świń (tuczników lub loch). W chlewniach średnio i wysokoprodukcyjnych dochodzi bardzo często do upadków kilku świń nagle, prawie w tym samym czasie. Obserwuje się nagłe upadki szczególnie po dniach, w których zwierzęta karmiono tylko raz dziennie. U świń po otwarciu jamy brzusznej widać rozdęte jelita koloru ciemnoczerwonego. W niektórych odcinkach jelita można zaobserwować zmiany zapalne krwotoczne, natomiast można zauważyć również odcinki jelit bez zmian patologicznych. W przypadku krwotocznego zespołu jelitowego obserwuje się wodobrzusze.
Jak postępować, gdy się pojawi krwotoczny zespół jelitowy u świń?
W przypadku występowania krwotocznego zespołu jelitowego należy wyeliminować z żywienia serwatkę, jeśli oczywiście podaje się ją na fermie. Gdy choroba wystąpi u loch, należy zwiększyć ilość włókna pokarmowego od 6 do 8% i zmniejszyć wartość energetyczną paszy do 12 MJEM/kg paszy u loch ciężarnych. W ograniczeniu strat można podawać niektóre probiotyki, dzięki którym dochodzi do wypierania z przewodu pokarmowego patogennej flory bakteryjnej – Cl. perfringens.
Jak leczyć zespół krwotoczny jelita?
Korzystne efekty daje stosowanie w zagrożonych grupach technologicznych świń, przez co najmniej kolejne 4 tygodnie, dawki (2 kg/tonę paszy) probiotyku, w skład którego wchodzą przetrwalniki dwóch szczepów bakterii: Bacillus subtilis i Bacillus licheniformis. Bakterie te blokują między innymi część receptorów swoistych dla beztlenowców, przez co ograniczają tym bakteriom możliwość zasiedlania błony śluzowej przewodu pokarmowego. W przypadku zdiagnzowania w stadzie Cl. perfringens wskazane jest stosowanie pasz leczniczych zawierających chlortetracyklinę, oksytetracyklinę lub doksycyklinę w dawce dobowej 2 mg/kg masy ciała. Leczenie grupy świń w przypadku, gdy tylko jedno ma objawy infekcji, należy prowadzić przez okres co najmniej 7 dni, w odstępach 5–6 miesięcznych.
Kontrola weterynaryjna w stadach świń ma za zadanie prowadzić nadzór nad statusem zdrowotnym świń, w tym prowadzenie badań klinicznych, anatomicznych oraz patologicznych.
Kontrola weterynaryjna vs. krwotoczny zespół jelitowy u świń
Weterynaryjny program zdrowotności powinien uwzględniać:
- zapisy i monitorowanie parametrów procesów produkcyjnych i stanu zdrowotnego stada;
- protokoły podawania leków oraz częstotliwość ich zadawania;
- kontrolę chorób, rozumianą jako wdrożenie programu szczepień obowiązkowych oraz tych, które pozwolą uzyskać wyższe wskaźniki produkcyjne.
Celem programu zdrowotności w chlewniach produkcyjnych jest zmniejszenie liczby zwierząt chorych oraz zapobieganie przyszłym chorobom, jak również poprawa i utrzymanie dobrostanu zwierząt na odpowiednim poziomie. Program ten powinien uwzględniać najlepsze udowodnione praktyki zarządzania zdrowiem i dobrostanem stada. Musi być on dostosowany do indywidualnych potrzeb i wymagań gospodarstwa oraz zgodny z obowiązującymi przepisami i kodeksem dobrostanu zwierząt gospodarskich.
W przypadku występowania krwotocznego zespołu jelitowego należy wyeliminować z żywienia serwatkę
Strategia zwalczania krwotocznego zespołu jelitowego u świń
Przy wyborze strategii zwalczania choroby i przeprowadzeniu rachunku zysków i kosztów, pod uwagę należy wziąć przede wszystkim dodatkowy zysk, związany z wdrożeniem programu naprawczego. Kolejny element poprawy opłacalności to obniżenie kosztów produkcji, powiązane w szczególności z ograniczeniem zużycia paszy. Trzecią składową stanowią dodatkowe wydatki na podjęte działania (koszty leku, usługi weterynaryjnej, dezynfekcji pomieszczeń). W rezultacie powstaje równanie wykazujące różnicę netto podjętego działania, którego wynik można wykorzystać w kalkulacji współczynnika rentowności. W przypadku wdrożenia odpowiedniego programu naprawczego współczynnik rentowności przedsięwzięcia będzie wyższy.
