Lochy: jakie rasy macior najlepiej wybrać?

Produkcja świń w Polsce opiera się, w zakresie stada podstawowego loch, na rasach polskiej białej zwisłouchej, wielkiej białej polskiej oraz na rasach lokalnych: złotnickiej białej, złotnickiej pstrej i puławskiej. A które rasy macior są najlepsze na matki?

Rasy te mają mniejszy udział mięsa w tuszy, dlatego obecnie w tuczu intensywnym świnie przeznaczane na rzeź są zazwyczaj pierwszym pokoleniem mieszańcowym linii matecznej i ojcowskiej. Tylko dla takich mieszańców uzyskuje się tuczniki o odpowiedniej jakości (mięsności) przy stosunkowo niskich kosztach produkcji. Jakie więc lochy wybrać?

Rasy macior – które najlepsze na matki?

Rekomendując materiał na matkę w stadzie świń należy w pierwszym rzędzie wymienić polską białą zwisłouchą i wielką białą polską. Są to nasze rasy krajowe, świetnie przystosowane do rodzimych warunków środowiskowych i żywieniowych. Dość spore środki są przeznaczane na marketing związany z podażą komercyjnych komponentów, najczęściej ras lub linii hybrydowych jak: DanBred, Choise Genetics, Hypor czy PIC. Są to lochy zagraniczne, m.in. z Dani i Anglii, o bardzo dobrych parametrach użytkowych, które są często hodowane w innych warunkach środowiskowych niż panujące u nas w kraju.

Czym kierować się przy remoncie loch, poziomem cech użytkowości rozpłodowej, oceną krewnych czy ceną? (fot. AgroFoto.pl, użytkownik: sabek27)

Jak wybrać lochę?

Czym kierować się przy remoncie loch – poziomem cech użytkowości rozpłodowej, oceną krewnych czy ceną? Argumentem przy wyborze rasy do produkcji tuczników wśród wielu hodowców jest cena, która jest kluczowym czynnikiem kalkulacyjnym warunkującym późniejszą opłacalność produkcji.

Przy wyborze rasy w pierwszej kolejności hodowca powinien brać pod uwagę komponenty mateczne, charakteryzujące się wysokimi wynikami użytkowości rozpłodowej. Rasy ojcowskie takie jak pietrain, duroc, hampshire charakteryzują się wysokimi przyrostami dobowymi i wysoką zawartością mięsa w tuszy, które wykorzystuje się do krzyżowania z lochami ras pbz i wbp lub ich mieszańcami. Świnie rasy polska biała zwisłoucha charakteryzują się bardzo dobrą użytkowością rozpłodową (tab. 1). Pokrój świń tej rasy przyczynił się z pewnością do jej tak dużego rozpowszechnienia. Jest to świnia duża, o długim i szerokim grzbiecie, osiągająca 250–300 kg masy ciała. Klatka piersiowa jest płytka, ale szeroka i dobrze wysklepiona. Zad długi z dobrze umięśnionymi szynkami. Nogi stosunkowo krótkie i prosto postawione. Jako rasa mateczna powinna posiadać co najmniej 14 prawidłowo rozwiniętych sutków.

Wielka biała polska

Rasa wielka biała polska charakteryzuje się także wybitną użytkowością rozpłodową. Sprzyja temu jej budowa i wyniki wieloletniej selekcji. Lochy tej rasy są bardzo dobrymi i troskliwymi matkami i rodzą 12–14 prosiąt. Oprócz doskonalenia płodności i plenności, rasa ta selekcjonowana była w kierunku zwiększenia tempa przyrostów dziennych i poprawy jakości tuszy. Jak wykazała praktyka, świnie te sprawdzają się w produkcji wielkostadnej. Pod względem cech użytkowości tucznej i rzeźnej świnie wbp charakteryzują się wynikami na poziomie większości ras ojcowskich, czyli szybkim tempem wzrostu, cienką słoniną i dobrą jakością mięsa. Jest to świnia duża, o długim i mocnym grzbiecie. Dorosła locha osiąga ciężar 300–350 kg. Białą skórę pokrywa szczecina również białego koloru. Nogi proste i szeroko rozstawione. Jako rasa mateczna powinna posiadać co najmniej 14 prawidłowo rozwiniętych sutków.

Argumentem przy wyborze rasy do produkcji tuczników wśród wielu hodowców jest cena, która jest kluczowym czynnikiem kalkulacyjnym warunkującym późniejszą opłacalność produkcji.

Miejmy na uwadze skale produkcji

Te 2 rasy są najbardziej rozpowszechnione w Polsce w chowie towarowym, gdzie hodowca chce uzyskać jak najwyższe wyniki produkcyjne przy jak najmniejszych nakładach pieniężnych. Tak więc, kierując się wyborem rasy trzeba mieć na uwadze skalę produkcji. Gospodarstwa specjalizujące się w produkcji intensywnej będą starały się zmaksymalizować wielkość produkcji przy jak najmniejszej obsadzie loch, czyli osiągnąć jak najwięcej urodzonych i odchowanych prosiąt.

Wykorzystując 2 wymienione rasy jest to możliwe, gdyż cechuje je bardzo wysoka płodność i plenność. Świnie te są przystosowane do naszego klimatu i charakteryzują się dużą zdrowotnością i długowiecznością. Wybierając rasy lub linie zagraniczne trzeba mieć na uwadze to, czy sprostamy wymaganiom stawianym nam przez te lochy. W gospodarstwach wielkotowarowych często spotyka się lochy zagranicznych, zachodnich firm. Hodowcy twierdzą, że lochy „z zachodu” mają lepszą mięsność i wykorzystanie paszy i niewiele odbiegają pod tym względem od ras ojcowskich, a liczba urodzonych i odchowanych prosiąt jest dużo wyższa.

Kupując lochy z ferm zarodowych mamy pewność, że kupujemy materiał remontowy najlepszy z dostępnego na rynku.

fot. Fotolia

Gospodarstwa prowadzące chów mniej intensywny, czyli przeważnie gospodarstwa rodzinne często wprowadzają do produkcji mieszańce pbz i wbp oraz loszki ras ras puławskiej, złotnickiej białej, czy pstrej lub ich kombinacji. Efektem krzyżowania jest poprawa pożądanych cech użytkowych mieszańców w stosunku do zwierząt czystorasowych oraz zwiększenie opłacalności produkcji. Hodowcy wprowadzając takie loszki do stada stawiają na troskliwość loch oraz na większą odporność na choroby, co korzystnie wpływa na rentowność gospodarstw rodzinnych.

Chów ekologiczny

Gospodarstwa specjalizujące się w ekologicznym chowie świń muszą mieć na uwadze to, że stosowanie niektórych leków i pasz jest zabronione, co może nam utrudniać osiągnięcie tak wysokich parametrów użytkowych i opłacalności produkcji. Prowadząc ekologiczny chów świń powinniśmy wziąć pod uwagę także rasy rodzime jak puławska, złotnicka biała i złotnicka pstra. Są to rasy krajowe, lokalne, które dzięki wysokiej odporności na choroby, i niesprzyjające warunki środowiska, doskonale sprawdzają się np. w chowie ekologicznym. Świnie te nie osiągają takich wyników produkcyjnych pod względem mięsności jak wbp i pbz, lecz ich mięso ma specyficzne walory smakowe, co cenią konsumenci. Pod względem genetycznym, świnie te muszą cechować się nie tylko odpowiednią jakością produktów. Muszą także zapewnić dobre przyrosty i wykorzystanie paszy w specyficznym środowisku chowu ekologicznego, a więc przy mniejszej koncentracji składników pokarmowych i surowszych warunkach środowiska.

Maciora musi mieć tyle mleka, aby wykarmić wszystkie prosięta.

fot. Fotolia

Rasa puławska

Rasę puławską charakteryzuje umaszczenie łaciate, czarno-białe z nieregularnym rozmieszczeniem czarnych plam na białym tle, tułów średniej długości, osadzony na mocnych kończynach. Temperament żywy, ale usposobienie łagodne bez przejawów agresji wobec innych zwierząt w grupie. Rasę charakteryzuje wczesność dojrzewania rozpłodowego, dobre przystosowanie do trudnych warunków utrzymania, długowieczność oraz wysoka odporność na specyficzne patogeny. W odniesieniu do cech użytkowych, świnie tej rasy spełniają kryteria standardu hodowlanego komponentu matczynego (wykazują wysoką płodność, plenność oraz posiadają dobre cechy macierzyńskie).

Złotnicka biała

Świnia rasy złotnickiej białej jest średniego kalibru, o harmonijnej budowie ciała. Kończyny wysokie, dobrze ustawione. Co najmniej 12 prawidłowo rozwiniętych sutków, dopuszczalna jest asymetria jednego sutka. Umaszczenie białe, dopuszczalne niewielkie ciemne łatki. Knury odznaczają się poprawnym libido, a lochy dużą troskliwością w stosunku do prosiąt. Płodność rzeczywista wynosi ok. 10,5 prosiąt. Świnia rasy złotnickiej pstrej jest średnio duża, o harmonijnej budowie ciała, powinna posiadać co najmniej 12 prawidłowo rozwiniętych sutków, dopuszczalna jest asymetria jednego sutka. Umaszczenie łaciate, czarno-białe, ponad 50% maści białej.

Gdy wybierzemy już rasę świń, która będzie najbardziej odpowiadała naszym oczekiwaniom i będzie najlepiej sprawdzała się w naszych warunkach chowu i skali produkcji powinniśmy zastanowić się nam źródłem pozyskania loszek.

Skąd pozyskiwać loszki?

Gdy wybierzemy już rasę macior, która będzie najbardziej odpowiadała naszym oczekiwaniom i będzie najlepiej sprawdzała się w naszych warunkach chowu i skali produkcji powinniśmy zastanowić się nam źródłem pozyskania loszek. Kupując lochy z ferm zarodowych mamy pewność, że kupujemy materiał remontowy najlepszy z dostępnego na rynku. Lochy te pozbawione są genu RYR1T, nie przenoszą chorób zakaźnych oraz mają prawidłową budowę przypisaną dla danej rasy. Prawidłowo zbudowane loszki powinny mieć proste nogi o grubych kościach. Wykluczona jest iksowatość i zbyt cienkie nogi. Liczba sutków również decyduje o wartości lochy. Powinna być ich taka ilość, aby wykarmiła liczne potomstwo.

Cennym źródłem informacji są dokumenty potwierdzające status zdrowotny danej lochy. Każde zwierzę hodowlane otrzymuje je podczas sprzedaży. Kupując loszki od prywatnych gospodarstw hodowlanych czasami nie mamy pewności czy zakupiony materiał spełni nasze oczekiwania. Wprowadzenie do naszego stada „świeżej krwi” nie znaczy, że nasze wyniki produkcyjne ulegną poprawie.

Jedną z bardzo ważnych cech wybierając rasy macior czy też konkretną sztukę do produkcji jest mleczność.

Co z ceną?

Cena jest ważna, lecz powinno się zwrócić uwagę na ekonomikę produkcji. Loszka sama w sobie nie jest towarem, który kupujemy z myślą o dalszej sprzedaży. Ma jak najtaniej produkować prosięta, bardzo istotny jest koszt jej utrzymania, który w największym stopniu zależy od ilości pobranej przez lochę paszy. Im loszka mniej paszy potrzebuje, tym koszt jednostkowy wyprodukowania prosięcia jest dla nas niższy. Dziś każdy rolnik dba mocno o oszczędności w swoim gospodarstwie, dlatego nie powinno oszczędzać się na remoncie stada. Choć tańsze maciory nadają się do hodowli, długoterminowo lepiej wyjdziemy na materiale droższym, wyższej gwarantowanej jakości. Zakładając, że locha droższa da nam o jedno odchowane prosię więcej, różnica w cenie zwróci się już nam po pierwszym wyproszeniu. Jedną z bardzo ważnych cech wybierając rasę czy też konkretną sztukę do produkcji jest jej mleczność.

Oprócz ilości prosiąt, bardzo ważna jest ich masa urodzeniowa.

Ile mleka powinna mieć maciora?

Maciora musi mieć tyle mleka, aby wykarmić wszystkie prosięta. Kolejną ważną cechą jest plenność. Każde odchowane prosię to potencjalny zysk dla rolnika. Oprócz ilości prosiąt, bardzo ważna jest ich masa urodzeniowa. Im większa, tym lepiej dla nas i dla samych osesków, oczywiście jeśli mamy liczny miot. Lepiej dadzą sobie radę w pierwszych dniach życia. Inną kwestią, na którą powinniśmy zwracać uwagę jest wyrównanie miotów. Słabsze prosięta będą rywalizowały o pokarm z silniejszymi. W dalszym tuczu mniejsze będą wolniej przyrastały. Jeszcze inną pożądaną cechy dobrej maciory jest jej opiekuńczość/troskliwość.

Każde odchowane prosię to potencjalny zysk dla rolnika.

fot. Fotolia

Podsumowując, to jakie zwierzęta wybierzemy, będzie wpływało na użytkowość stada w kolejnych latach i na bilans zysków lub strat. Musimy zdać sobie sprawę, że wyboru rasy macior nie możemy zostawić przypadkowi, albo chwilowym oszczędnościom. Gospodarstwa specjalizujące się w chowie intensywnym będą szukały loch, które pozwolą im jeszcze bardziej podnieść produkcyjność. Natomiast gospodarstwa, które stawiają na zdrową żywność będą szukały loch odpornych na niekorzystne warunki środowiska i mniej wymagających. W każdym z tych przypadków korzystniej wypadać będą lochy, które charakteryzują się wysoką mlecznością, opiekuńczością i plennością. Myśląc perspektywicznie, musimy zadać sobie kilka pytań: czego oczekujemy od lochy? Jakie mamy do tej pory doświadczenie i umiejętności? Czy będziemy w stanie sprostać wymaganiom danej linii lub rasy? Kiedy sami sobie odpowiemy, na te pytania lub skorzystamy z wiedzy innych, przeanalizujemy za i przeciw, wybór będzie prostszy.

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!