Magazyn zbożowy: jak zadbać o niego zimą?
To właśnie zimą warto zajrzeć do magazynu i skontrolować stan ziarna. Może się bowiem okazać, że na skutek zmieniających się w nim warunków wzrosła wilgotność płodów lub pojawiły się w nich szkodniki. Jak dbać o magazyn zimą i dlaczego tak ważny jest monitoring ziarna?
Zima rozleniwia nawet rolników! Warto jednak co jakiś czas sprawdzić nasz magazyn, żeby wiosną nie okazało się, że zgromadzone tam ziarno nadaje się tylko na paszę. Wzrost temperatury i wilgotności w jego wnętrzu może się bowiem odbić się na jakości zebranego plonu. Magazyn zbożowy to również dobre miejsce do bytowania wielu gatunków szkodników – owadów i gryzoni.
Co grozi ziarnu w magazynach?
Mało który rolnik zaraz po żniwach pozbywa się swoich plonów. W oczekiwaniu na wzrost cen silosy jesienią i zimą są zazwyczaj pełne. Co jednak dzieje się w ich wnętrzu, kiedy latem zamknięta zostaje górna pokrywa?
Tradycyjne przechowywanie ziarna w pomieszczeniach, gdzie usypywane jest ono w pryzmy, niesie za sobą wiele zagrożeń.
– Kontrola ziarna zimą to podstawa – mówi Paweł Dobrowolski z Osieka (pow. lubiński), właściciel 56-hektarowego gospodarstwa rolnego o specjalności produkcja zbożowa. – Dzisiaj przechowywanie ziarna w silosach typu bin to ogromna wygoda i zdecydowanie mniej zagrożeń. Zgromadzone ziarno z przechowuję w 2 binach i nie martwię się tak bardzo o wilgotność i spadek parametrów. Dbam natomiast o to, żeby do silosa trafiło zboże jak najlepszej jakości i zaraz po żniwach staram się je dobrze osuszyć i schłodzić. Wówczas jestem w stanie utrzymywać wilgotność na poziomie 13–14%, co sprawia, że chrząszcze się nie namnażają – dodaje.
– Przynajmniej raz na miesiąc staram się zaglądać do mojego silosa i przyglądać wierzchniej warstwie, czy nie pojawiły się tam szkodniki. Pobieram również próbkę i oglądam ziarno pod lupą. Wiem wówczas, czy mamy czysty magazyn i czy ziarno jest bezpieczne – mówi Piotr Pawelec z Góry (pow. pobiedziski), właściciel 89-hektarowego gospodarstwa rolnego nastawionego na hodowlę tuczników.
W masie ziarna możemy stale kontrolować jego temperaturę. Pamiętajmy, że w wysokiej temperaturze (powyżej 10–15°C) łatwo w ziarnie rozwijają się grzyby i pleśnie, a co za tym idzie mikotoksyny bardzo szkodliwe dla ludzi i zwierząt.
Tradycyjne przechowywanie ziarna w pomieszczeniach, gdzie usypywane jest ono w pryzmy, niesie za sobą więcej zagrożeń. Przede wszystkim zgromadzone ziarno jest podatne na zmiany wilgotności w miejscach takich jak ściany i podłogi, co może doprowadzić do rozwoju grzybów. Taki magazyn powinien być monitorowany zdecydowanie częściej, głównie pod katem występowania w nim żerujących owadów czy gryzoni.
– Bardzo ważne jest, aby w magazynach monitorować występowanie szkodników, których duża liczba w krótkim czasie może doprowadzić do rozwoju niebezpiecznych patogenów – mówi pan Arkadiusz Matuszak z kieleckiej firmy zajmującej się usuwaniem szkodników z magazynów i dezynsekcją. – W tym celu powinno się pobierać próbki z miejsc, w których najczęściej one występują, czyli tych mniej wentylowanych, np. przy ścianach czy podłogach, natomiast w silosach warto pobrać je z wierzchniej warstwy pryzmy. W celu monitoringu owadów warto również zaopatrzyć się w specjalne pułapki feromonowe, które kupimy już za kilkanaście złotych. Jeżeli natomiast okaże się, że nasz magazyn jest pełen chrząszczy, warto wynająć odpowiednią firmę i przeprowadzić gazowanie ziarna – radzi.
| Szkodniki występujące w magazynach zbożowych należą do rzędu: chrząszczy i motyli. Spośród chrząszczy wyróżnia się: wołka zbożowego, trojszyka ulec, spichrzela surynamskiego czy skórka zbożowego. Natomiast spośród motyli w magazynach zbożowych najczęściej spotyka się: mklika mącznego i mola ziarniaka. |
Podobnie jest z gryzoniami, takimi jak myszy czy szczury polne. Źle zabezpieczony magazyn to dla nich doskonała stołówka w czasie śnieżnej i mroźnej zimy.
– Warto sprawdzić swój magazyn także pod kątem gryzoni, szczególnie gdy przechowujemy zboże w pomieszczeniach gospodarczych czy na strychach. Tu z pomocą przyjdą nam specjalne karmniki deratyzacyjne oraz trutki przeciwko gryzoniom – dodaje ekspert.
Po napełnieniu silosu po żniwach warto zaglądać do niego systematyczne i przeprowadzać kontrolę temperatury i wilgotności znajdującego się w nim ziarna.
W silosach bezpieczniej!
Przyjmuje się, że temperatura ziarna w magazynie nie powinna przekraczać 15°C. W silosach typu bin łatwiej jest zachować takie parametry i je kontrolować.
– W masie ziarna możemy stale kontrolować jego temperaturę. Pamiętajmy, że w wysokiej temperaturze (powyżej 10–15°C) łatwo w ziarnie rozwijają się grzyby i pleśnie, a co za tym idzie mikotoksyny bardzo szkodliwe dla ludzi i zwierząt. Sondy temperatury umieszczone są w centralnym punkcie silosu co 1 m, zaczynając od wysokości 1 m nad podłogą, a kończąc przed dachem silosu w zależności od jego wysokości. Posiadamy sondy 4-, 6-, 8-, 10-, 12- i 14-punktowe. W razie stwierdzenia wzrostu temperatury w masie ziarna lub bezpośrednio po zbiorze kombajnowym możemy ziarno wentylować i schładzać – mówi Przemysław Bochat z firmy BIN.
Magazyn zbożowy typu bin to także gwarancja jakości zmagazynowanego ziarna.
– Jakości ziarna w okresie przechowania w silosach nie da się polepszyć, ale dzięki odpowiedniemu przechowywaniu nie pogorszymy ich. Możemy natomiast, co bardzo istotne, kontrolować i polepszyć jego parametry, tj. temperaturę i wilgotność. Ważne aby w momencie zasypywania silosu ziarno było czyste i suche. Ziarno zbóż o wilgotności do 17–18% możemy ewentualnie dosuszyć poprzez aktywną wentylację – dodaje pan Bochat.
Jeżeli pozwalają na to warunki pogodowe, a temperatura i wilgotność ziarna nie jest zadowalająca, można skorzystać z urządzeń zamontowanych w silosach typu bin i przewietrzyć zgromadzone tam ziarno.
Magazyn a integrowana ochrona
Od 2 lat w całej Unii Europejskiej obowiązuje integrowana ochrona roślin. Postępowanie to dotyczy także ochrony składowanego ziarna. Zanim w naszym magazynie zastosujemy środki chemiczne, powinniśmy zastanowić się nad mniej inwazyjnymi metodami. Kiedy zatem wolno nam zastosować chemię?
Progiem szkodliwości przy magazynowaniu zboża jest wystąpienie nawet 1 owada żerującego na materiale zbożowym. Wówczas konieczne jest zastosowanie odpowiednich insektycydów w celu ich zwalczania. Każde takie postępowanie powinno być jednak odnotowane w ewidencji zabiegów.
Jakości ziarna w okresie przechowania w silosach nie da się polepszyć, ale dzięki odpowiedniemu przechowywaniu nie pogorszymy ich.
Insektycydy: jak i kiedy je stosować?
W czasie długiego magazynowania ziarna w magazynach powinno się systematycznie zwalczać szkodniki, aby nie dopuścić do ich namnażania.
– Najskuteczniejszą metodą, szczególnie polecaną przy ziarnie przechowywanym w silosach, jest gazowanie ziarna preparatami z fosforkiem glinu lub magnezu, które przeprowadzają jedynie wyspecjalizowane firmy. Natomiast we własnym zakresie możemy zastosować preparaty do opryskiwania ziarna i dezynsekcji pomieszczeń, np. Magazynier 500 EC lub Actellic 500 EC – radzi ekspert.
Pamiętajmy zatem, że aby zminimalizować możliwość wystąpienia insektów i pleśni w magazynie zbożowym, należy utrzymywać w nim odpowiednią temperaturę i wilgotność. Przyjmuje się, że wilgotność ziarna w magazynie nie powinna przekraczać 14%, a temperatura wynosić powyżej 20°C. W przypadku wzrostu temperatury i wilgotności zboże powinno poddawać się przewietrzeniu. W silosach należy przeprowadzić tzw. aktywną wentylację, zaś w przypadku zbóż przechowywanych w pryzmach zaleca się ich przerzucanie. Jednak wentylację w silosach, przy pomocy dostępnych w nich urządzeń, można przeprowadzić jedynie suchym powietrzem, do czego potrzebne są sprzyjające warunki atmosferyczne.
