Małe gospodarstwa a światowe procesy koncentracji ziemi
Małe gospodarstwa rolne na świecie produkują większość żywności, robiąc to przy użytkowaniu mniej niż 25% światowych zasobów ziemi. Utrata władania ziemią na rzecz dużych gospodarstw może być zagrożeniem. Ziemia rolna staje się przedmiotem spekulacji i przejmowana jest przez koncerny transnarodowe.
Niekorzystne procesy z punktu widzenia rozwoju zrównoważonego przybrały w ostatnim 30-leciu na sile i wpływają niekorzystnie na możliwości rozwojowe gospodarstw rodzinnych. Charakterystyka władania ziemią przez małe gospodarstwa została zamieszczona w tabeli poniżej.
| Grunty rolne (tys. ha) | Liczba gospodarstw (tys.) | Liczba małych gospodarstw (tys.) | Udział małych gospodarstw w całej populacji (%) | Grunty rolne w posiadaniu małych gospodarstw (tys. ha) | Udział w posiadaniu ziemi rolniczej przez małe gospodarstwa (%) | Średnia powierzchnia w grupie gospodarstwa małe (ha) | |
| Afryka | 1 242 624 | 94 591 | 84 757 | 89,6% | 182 766 | 14,7% | 2,2 |
| Azja– Pacyfik | 1 990 228 | 447 614 | 420 348 | 93,9% | 689 737 | 34,7% | 1,6 |
| Chiny | 521 775 | 200 555 | 200 160 | 99,8% | 370 000 | 70,9% | 1,8 |
| Indie | 179 759 | 138 348 | 127 605 | 92,2% | 71 152 | 39,6% | 0,6 |
| Europa | 474 552 | 42 013 | 37 182 | 88,5% | 82 337 | 17,4% | 2,2 |
| Ameryka Łacińska i Karaiby | 894 314 | 22 333 | 17 894 | 80,1% | 172 686 | 19,3% | 9,7 |
| Ameryka Północna | 478 436 | 2410 | 1850 | 76,8% | 125 102 | 26,1% | 67,6 |
| Razem | 5 080 154 | 608 962 | 562 031 | 92,3% | 1 252 628 | 24,7% | 2,2 |
Afryka, Ameryka Południowa i Europa znajdują się w grupie kontynentów, gdzie udział w posiadaniu ziemi przez małe gospodarstwa jest niewielki. Gdyby spojrzeć np. na Węgry, to użytkowanych rolniczo jest tam 7,768 mln ha. Udział rolnictwa w PKB spadł z 13,7% w 1989 r. do 2.5% w 2009. Zatrudnienie w rolnictwie również zmalało z 8,3% w roku 1996 do 4,6% w 2009, podczas gdy udział całego agrobiznesu był relatywnie wysoki (12–13% w roku 2008). W 2009 r. 72% dopłat rolnych trafiło do 8,6% gospodarstw. Ceny gruntów rolnych na Węgrzech były w 2010 r. 15–20 razy niższe niż w Belgii i Holandii.
Afryka, Ameryka Południowa i Europa znajdują się w grupie kontynentów, gdzie udział w posiadaniu ziemi przez małe gospodarstwa jest niewielki.
Liczba gospodarstw rolnych w Niemczech w latach 1991–2012 spadła natomiast z 541 tys. do 287,5 tys. (w przedziale obszarowym powyżej 5 ha). Dziś 11,7% gospodarstw w przedziale obszarowym 100 ha i więcej posiada 55,9% użytków rolnych w tym kraju. W dodatku w latach 2005–2011 cena 1 ha gruntu rolnego wzrosła tam z 55%, tj. 8692 euro do 13 493 euro. Stawki czynszu dzierżawnego wzrosły w roku 2010 do 261 euro za hektar, co w relacji do roku 2007 daje wzrost o 27%. W regionie Emsland ceny czynszu dzierżawnego wynoszą 1200 euro, podczas gdy lokalni rolnicy określają poziom uzasadniony ekonomicznie na 500–600 euro na hektar.
Małe gospodarstwa w UE
Według danych Eurostat w 2010 r. w UE–27 funkcjonowało 12 mln gospodarstw na powierzchni 170 mln ha użytków rolnych. Odpowiada to ponad 40% powierzchni ogólnej 27 państw Unii, z czego utrzymuje się 25 mln ludzi (9,7 mln AWU). Udział pracy własnej rodzin rolniczych wyniósł 75%, 17% było zatrudnionych na etat, a 8% jako pracownicy sezonowi. Udział w wartości dodanej brutto spośród całości UE–27 (148 mld euro), w 2011 r. generowany przez starą EU–15, wyniósł 83,3%, przy czym ponad 58% przypadło na 3 kraje: Francję, Włochy i Hiszpanię.
Na koniec należy dodać, że subsydiowanie rolnictwa odgrywa istotną rolę: wartość dopłat zanotowana w 2010 r. w 27 krajach EU wyniosła 55,5 mld euro. Wobec braku nowych uregulowań prawnych ograniczających procesy koncentracji ziemi na świecie można się spodziewać, że będą się jeszcze bardziej nasilały.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
