Mastitis tylko ładnie brzmi: czynniki wewnętrzne cz. II

Zapalenie wymienia jest powszechnym schorzeniem krów mlecznych. Przyczyny są znane, a jednak mastitis nadal jest dużym problemem dla hodowców. Co z tym zrobić?

Szacuje się, że leczenie zapalenia wymienia kosztuje około 1500 zł. Lepiej więc jest włączać program ochrony i stosować działania prewencyjne. Znane są liczne czynniki powodujące mastitis. Część związana jest z wewnętrznymi predyspozycjami krowy do rozwoju choroby. Aby zmniejszyć ich oddziaływanie, trzeba rozpoznać, które zależą od ingerencji człowieka.

Rozebrać czynniki na czynniki pierwsze

zapalenie wymienia

Budowa wymienia może sprzyjać rozwojowi gruczołu mlekowego.

fot. Fotolia

Mastitis powstaje zazwyczaj w następstwie infekcji, przez obecność patogenów w środowisku zwierząt. Gruczoł mlekowy jest szczególnie wystawiony na działanie drobnoustrojów, gdy jest zaniedbany temat zoohigieny. Jednak nie tylko. Niejednokrotnie wina nie leży po stronie człowieka. Choć większość warunków, które mogą sprzyjać rozwojowi zapalenia gruczołu mlekowego może powstawać przez zaniedbanie ze strony obsługi, to wśród czynników wylicza się również niezależne od nas.

Zapalenie wymienia – czynniki wewnętrzne

Uwarunkowania genetyczne i cechy osobnicze, które sprzyjają powstawaniu mastitis to niska odporność miejscowa wymienia, budowa wymienia, wysoka wydajność, a także wiek zwierzęcia. Niektóre można oceniać w kategorii tzw. sił wyższych, gdzie nie mamy wpływu na podatność krowy na rozwój zapalenia gruczołu mlekowego. Jednak odporność możemy również „stworzyć” w krowie.

Przysłowie „czym skorupa za młodu nasiąknie…” ma też swoje odzwierciedlenie w przypadku krów, które niegdyś były…cielętami. Odchów cieląt nie może być bagatelizowany. Począwszy od podania pierwszej siary poprzez wybór preparatów mlekozastępczych, aż po przestawienie na paszę stałą – wszystkie te etapy muszą bazować na poziomie optymalnym dla młodego zwierzęcia. Finalnie wpływają na odporność dojrzałej krowy.

Budowa wymienia a predyspozycje do zapalenia

Strzyki wyściełane są czterema warstwami tkanki. Jednym z nich jest naskórek, który stanowi również martwe komórki nabłonka.

mastitis a jakość mleka

Program walki z mastitis ma znaczenie dla pożądanej ilości i jakości mleka.

fot. Fotolia

Są one dobrą pożywką dla bakterii środowiskowych, które wnikają do kanału strzykowego. Mają one ułatwiony dostęp po zakończonym doju, gdy kanał przez jakiś czas jest jeszcze otwarty. Dlatego często podkreśla się rolę dezynfekcji poudojowej. Strzyki zbudowane cylindryczne stwarzają mniejsze zagrożenie rozwoju zapalenia gruczołu mlekowego. Mówi się również o związku pomiędzy zawieszeniem i kształtem wymienia a mastitis.

Mastitis i genetyka

To uciążliwe schorzenie jest oceniane przez specjalistów jako mocno obciążające portfel hodowcy i to zaraz po niepłodności. Wrażliwość na mastitis idzie w parze z genetyką, jednak choroba sama w sobie charakteryzuje się niską odziedziczalnością.

Zmęczenie materiału

Każdemu hodowcy bydła mlecznego zależy na wysokiej wydajności, co jest oczywiste. Jednakże stawiając sobie za cel zwiększenie potencjału stada, należy mieć na względzie budowę gruczołu mlekowego, który jest mocno eksploatowany w czasie 305 dni laktacji oraz fakt, że jest to żywa tkanka wrażliwa jak każda inna. Istnieje bowiem dodatnia korelacja genetyczna pomiędzy wydajnością mleka a częstotliwością występowania klinicznych przypadków mastitis (Sawa i Bogucki, 2002).

Istnieje bowiem dodatnia korelacja genetyczna między wydajnością mleka a częstotliwością występowania klinicznych przypadków mastitis.

Badania pokazują, że doskonalenie pod kątem polepszania wydajności poprzez większy udział genów rasy holsztyńsko-fryzyjskiej, powoduje również wzrost podatności na rozwój zapalenia wymienia.

Żywienia a zapalenie wymienia

Właściwie bilansowanie dawki, która jest dostosowana do aktualnych potrzeb krowy to jedna z podstaw. Od tego zależy poziom produkcji, zdrowia zwierząt i poziom dobrostanu. W przypadku profilaktyki mastitis dużą rolę odgrywają witaminy, makro i mikroelementy. Związki, które mają wpływ na odporność to witamina A i E, beta-karoten, miedź, cynk i selen. Choć szczególną rolę w ochronie przed mastitis przypisuje się witaminie E, to reszta wymienionych związków ma równie istotne znaczenie.


Czytaj również: Mastitis tylko ładnie brzmi: czynniki zewnętrzne


Przez żołądek do wymienia

profilaktyka zapalenia wymienia

Optymalne żywienie utrzymuje odporność na choroby.

fot. Fotolia

Choroby metaboliczne, które zazwyczaj powstają przez błędy żywieniowe dodatkowo narażają krowy na powstawanie problemów z gruczołem mlekowym. Kwasica, ketoza i inne schorzenia na tle metabolicznym, osłabiają organizm i wystawiają gruczoł mlekowy na działanie patogenów.

Zaproszenie dla mikrointruza

Chociaż najczęstszą przyczyną zapalenia gruczołu mlekowego są drobnoustroje, to uwarunkowania osobnicze (czyli czynniki wewnętrzne) stwarzają dodatkowe, idealne warunki dla ich działania. Niektóre cechy są od nas niezależne, jak oczywiście wiek. Na odporność zwierząt również do końca nie mamy wpływu. Jednak rola człowieka w zmniejszaniu wrażliwości na rozwój mastitis jest duża. Trzeba więc pogarszać warunki dogodne dla „mikrointruzów” poprzez ciągłą optymalizację warunków tworzonych dla krów.

Źródło: Sawa A., Bogucki M.: Genetyczne i środowiskowe uwarunkowania wydajności dobowej i jakości mleka. Acta Sc. Polonorum Zoot., 1 (1-2) 2002, 129-138; Lenty M., Zemła P., Wywłoka A., Zięba M., Helon A., Wdowiak M., Chabuz W., Żółkiewski P.: Zdrowotność gruczołu mlekowego u krów z uwzględnieniem lokalnych ras bydła. Monografia, up.lublin.pl.

Czy artykuł był przydatny?

Kliknij na gwiazdkę, by zagłosować

Ocena 0 / 5. Liczba głosów 0

Na razie brak głosów. Możesz być pierwszy!

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *