Zwyczaje na Matki Boskiej Zielnej: co do bukietu
15 sierpnia obchodzimy Święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny to najbardziej rolnicze ze wszystkich świąt Maryjnych. Zwane jest także jako Matki Boskiej Zielnej. Co do bukietu dajemy z tej okazji? I jakie zwyczaje są związane z tym świętem?
To na ten dzień tysiące naszych rodaków wędrują przez setki kilometrów na Jasną Górę, by prosić Matkę Boską o łaski. A kto w pielgrzymce nie idzie, ten idzie do kościoła z bukietem, żeby pomodlić się i podziękować Najświętszej Panience za plony.
Tylko młodzi czasem się buntują i mówią: babcia, co ty, to zabobon, ale młodzi zawsze się buntują. Przyjdzie czas, że sami zrobią bukiety i pójdą do kościoła dziękować za urodzaj.
Spis treści
Matki Boskiej Zielnej co do bukietu włożyć trzeba
– Trzeba podziękować Maryi Pannie, bo jest za co – mówi Teresa Karasińska ze wsi Helenów w woj. łódzkim. – Zbieramy ostatnie kłosy z pola, zioła, dodajemy warzywa i maryjną różę. U mnie w rodzinie zawsze do bukietu na Matki Boskiej Zielnej dodawało się marchew i ziemniaka. To, co kto uprawia, co kto lubi, kto czego potrzebuje.
W dniu Matki Boskiej Zielnej we wszystkich kościołach święci się płody ziemi, a przede wszystkim dojrzałe zboża i zioła, warzywa i owoce, związane w bukiet. Wiązankę, w zależności od regionu, nazywa się czasem zielem, ograbką, rózgą, kępką albo po prostu bukietem. Czasem ma formę zbliżoną do palmy wielkanocnej – czasem kosza z płodami rolnymi lub wianka.
– Moi dziadkowie dziękowali, rodzice dziękowali i ja też dziękuję Najświętszej Panience za wszystko, co nam daje – mówi pani Teresa. – Tylko młodzi czasem się buntują i mówią: babcia, co ty, to zabobon, ale młodzi zawsze się buntują. Przyjdzie czas, że sami zrobią bukiety i pójdą do kościoła dziękować za urodzaj.
Bukiety przygotowywane na obchody Matki Boskiej Zielnej często przypominają wyglądem palmy wielkanocne.
Skąd wywodzi się tradycja
Jak mówią historycy i etnografowie, już w połowie V w. chrześcijanie jerozolimscy obchodzili święto Zaśnięcia Matki Bożej. W Rzymie świętowano je od VII w. W 847 r. papież Leon IV ustanowił je świętem całego Kościoła Powszechnego i to wówczas pojawia się nazwa Wniebowzięcie. Obyczaj świecenia ziół w święto Wniebowzięcia znany jest także w innych krajach Europy – w Czechach, w Niemczech, w Nadrenii, Bawarii i Szwabii, w Estonii. Zioła i bukiety z ziół święci się także u Ormian, na Kaukazie i na Sycylii.
Lecz tradycje święcenia ziół na Matki Boskiej Zielnej co do bukietu dajemy są prawdopodobnie jeszcze starsze. Etnografowie wiążą je z obchodzonym w starożytnym Rzymie dniem bogini Diany, który był obchodzony 13 sierpnia. Być może więc to kościół katolicki zaadaptował pogańskie święto jako swoje własne. Ale jaka by historia nie była, ważne jest to, że dla Polaków jest to jedno z najpiękniejszych świąt religijnych.
Do bukietu trafiają również zioła, takie jak np. krwawnik (fot. AgroFoto.pl, użytkownik: pawelp24589)
– W sierpniu każdy kwiat woła: zanieś mnie do kościoła – mówi Albina Zbrzeźna spod Ciechanowa. – Co do bukietu? Kłosy zbóż muszą być. I kwiaty polne. Zioła też, zwłaszcza te lecznicze. One będą potem wykorzystywane przez cały rok. Piołun, dziurawiec, macierzankę, krwawniki i babkę. Ale i trzewiczki Matki Boskiej, choć to trujący tojad.
Lecznicza moc ziół
Poświęcone zioła, z okazji święta Matki Boskiej Zielnej co do bukietu zostały włożone, mają bowiem ogromną moc. Te trujące – trzymają z dala od domu robactwo i choroby. Te lecznicze – będą zaparzane i gotowane, trafią do karmy zwierząt w gospodarstwie i będą wspierać domowników w chorobie.
– Bukiet po przyniesieniu z kościoła wystawiamy na dzień w oknie, a potem kładziemy za święty obraz – mówi pani Albina. – Żeby odganiał złego, strzegł przed piorunami i przyciągał do domu błogosławieństwo.
Żyjemy. Nie chorujemy. W minionym roku zostałam babcią. Mam za co dziękować.
Czy poświęcony bukiet może mieć aż taką moc?
– To nie bukiet, to Matka Boska – dodaje pani Albina. – Bukiet tylko przypomina, że jak my o niej pamiętamy, to i ona czuwa i wspiera. Żyjemy. Nie chorujemy. W minionym roku zostałam babcią. Mam za co dziękować.
Jednak święto Matki Boskiej Zielnej to nie tylko spacer do kościoła, msza i poświęcenie bukietów. Dawniej na Matkę Boską Zielną gospodynie zwykle piekły słodkie bułki i chleb, przygotowywały smakowite dania z tegorocznych płodów rolnych, a stoły uginały się od owoców z własnego sadu. Do Matki Boskiej Zielnej nie wolno było jeść jabłek, grusz i innych owoców – dopiero wtedy, gdy zostały poświęcone można się było nimi cieszyć. Tego dnia drzwi każdej chaty były szeroko otwarte dla wszystkich. To dzień, kiedy sąsiedzi się odwiedzali, a przy specjałach z warzywnika i sadu wspólnie modlono się, śpiewano pieśni maryjne i ucztowano do późnego wieczora, dziękując za urodzaj.
Przeczytaj także: Zwyczaje: uroczystość Matki Boskiej Zielnej
