Mechaniczne cięcie drzew owocowych — zasady i sprzęt
Mechaniczne cięcie drzew owocowych z roku na rok cieszy się coraz większym zainteresowaniem sadowników. Jest to związane z intensyfikacją produkcji owoców, poszukiwaniami umożliwiającymi ograniczenie kosztów oraz z brakiem pracowników. Cięcie mechaniczne usprawnia ten zabieg, przy zachowaniu odpowiedniej wielkości zbiorów i wymaganej jakości owoców.
Mechaniczne cięcie drzew owocowych rozwiązuje wiele istniejących problemów w gospodarstwach sadowniczych.
Spis treści
Model sadu pod mechaniczne cięcie drzew
Celem cięcia mechanicznego w sadach jabłoniowych jest uzyskanie owoconośnej ściany, owocowego szpaleru (Mur Fruitier) w jak najkrótszym czasie. Dokładnie jej wielkość powinna wynosić 13 000–17 000 m2 na ha sadu (25 owoców na m2).
Rozstawa drzew w rzędzie i szerokość międzyrzędzia
Dlatego drzewa musimy sadzić w kierunku północ-południe, co 80–100 cm w rzędzie i 3–3,5 między rzędami. Przy tym powinny
Mechaniczne cięcie drzew w sadzie jabłoniowym
opierać się na solidnej konstrukcji składającej się ze słupów, drutu i podpór przy drzewkach.
Najlepsza forma korony
Zalecanym kształtem korony drzew ciętych mechanicznie jest trapez. Mianowicie dolna część drzewa powinna mieć szerokość 60–80 cm a górna 40–60.
Podkreślić trzeba, że w międzyrzędziach nie mogą tworzyć się koleiny, które utrudniałyby precyzję zabiegu.
Mechaniczne cięcie drzew — minimalny wiek drzew
Mechanicznie można ciąć jabłonie, które rosną w dużym zagęszczeniu, zarówno młode, jak i starsze. W młodym sadzie cięcie mechaniczne zaleca się rozpocząć od 3. roku — gdy piła będzie przycinać pędy na całej długości. W starszym sadzie można przejść z systemu ręcznego cięcia na mechaniczny.
Jakie gatunki drzew można ciąć mechanicznie?
Mechaniczne cięcie drzew prowadzi się już masowo w sadach jabłoniowych. Zabieg ten możliwy jest także u: grusz, śliw, moreli, wiśni i czereśni.
Termin cięcia konturowego
Termin cięcia zależy od odmiany, podkładki, wieku drzewa, jego siły wzrostu i obciążenia pąkami kwiatowymi. Pierwsze cięcie mechaniczne należy wykonać jako cięcie zimowe, w styczniu–marcu. Kolejne zabiegi można wykonywać:
- w fazie różowego pąka;
- koniec maja–początek czerwca, gdy pędy mają już 6–12 liści;
- 6–7 tygodni po kwitnieniu (odmiany wielkoowocowe w sadach bez instalacji przeciwprzymrozkowej);
- po zbiorach owoców — zapewnia długi okres na korektę ręczną.
Wczesną wiosną i po zbiorze cięcie konturowe zalecamy dla:
- odmian drobno- i średnioowocowych (Gala, Golden Delicious);
- w sadach z ochroną przed przymrozkami;
- drzew, które zawiązały dużo pąków kwiatowych.
Korekta ręczna uzupełniająca mechaniczne cięcie drzew
Niekiedy cięcie mechaniczne musimy uzupełnić korektą ręczną. Przy czym u odmian wielkoowocowych poprawki ręczne to dodatkowe 25–35 rbg na ha. Uzupełnienie cięcia odmian drobnoowocowych wymaga dwa razy więcej czasu — 50–70 rbg na ha.
Podczas cięcia ręcznego w pierwszej kolejności usuwamy grube konary i pionowo rosnące wilki. Ręcznego cięcia wymagają pędy rosnące w przestrzeni między drzewami. Często są one długie i słabe, i tworzą drobne owoce. Należy je skrócić na „klik”. W czasie korekty należy prześwietlić koronę, usuwając pędy zwisające, cieniujące i zagęszczające wnętrze korony oraz się krzyżujące. Pędy tniemy na krótkie czopy. U odmian drobnoowocowych warto także przeprowadzić redukcję liczby krótkopędów na przewodniku.
Jakimi maszynami prowadzimy mechaniczne cięcie drzew owocowych?
Mechaniczne cięcie drzew owocowych prowadzimy piłami listwowymi bądź tarczowymi
Do cięcia mechanicznego możemy wykorzystać piły listwowe lub tarczowe. Odpowiednio ustawione piły tną konary i pędy rosnące w kierunku międzyrzędzia.
Elementami roboczymi może być zespół tnący nożycowo-palcowy, piły tarczowe lub tarcze tnące o średnicy 35–50 cm. Mogą one ciąć gałęzie o grubości 4–10 cm. Ostrza mogą być stalowe lub widiowe.
Niektóre z tych maszyn mają zabezpieczenia chroniące przed uszkodzeniem elementów rusztowania (hydrauliczna sonda lub siłownik albo mechaniczna sprężyna z gazowym amortyzatorem). Nadają się do cięcia drzew o wysokości 3–3,5 m. Niektóre typy mogą pracować pod osłonami przeciwgradowym (dodatkowe koła do unoszenia siatki). Inne modele mają dodatkowe tarcze do wykonywania „okna” w koronie drzew. Na ramie niektórych maszyn (Fruit Tec, Fa.Ma.) można zainstalować urządzenia do mechanicznego przerzedzania kwiatów.
Producentami maszyn do cięcia mechanicznego są firmy: Fruit Tec (Edward 250), FA.MA (CKP 250 i 400), (BMV, Rinieri, i Orizzonti Fruit), Ostraticky (Kompact PNP-2531) oraz DOM WID (piła konturowa „Libra”).
Piły listwowe w sadzie
Listwy tnące pozostawiają dużo niestarannie ściętych gałęzi. Nadają się one do cięcia młodych drzew i przycinania drobnych gałęzi (o średnicy do 3–4 cm) oraz jednorocznych przyrostów w maju i czerwcu.
Piły tarczowe w sadzie
W sadzie owocującym, przy zmianie sposobu cięcia, lepiej zastosować piły tarczowe. Piły tarczowe powinny być ustawione w odległości 40 cm od pni drzewa w dolnej jego części. W górnych partiach korony, odległość ta powinna wynosić 20–25 cm.
Tarcze (w liczbie 6–8) są zamontowane na belce, ramie nośnej, której wysokość, kąt nachylenia i przesuw boczny jest regulowany hydraulicznie. Dodatkowy, górny panel wyposażony jest w 2 lub 3 tarcze do cięcia wierzchołków drzewa. Na dolnej ramie pionowej umieszczona jest 1 tarcza. Do cięcia w okresie wegetacji, obrotowe tarcze są czasami zastępowane brzeszczotami, nożami stalowymi lub nierdzewnymi (np. piła „Libra”).
Tarcze napędza silnik hydrauliczny. Wydajność systemu hydraulicznego zależy od modelu maszyny i wynosi 27–55 litrów oleju na minutę. Pompa hydrauliczna wyposażona jest w chłodnicę z termostatem. Zbiorniki na olej mają pojemności od 50 do 90 litrów. Sterowanie maszyną odbywa się za pomocą joysticków. Niektóre maszyny mogą pracować w trybie automatycznym i manualnym. Prędkość robocza wynosi 1,5 do 5 km/h.
Mechaniczne cięcie drzew owocowych — efekty
Najlepsze efekty ciecia mechanicznego są widoczne w sadach założonych w celu powadzenia ściany owoconośnej i u odmian wielkoowocowych.
Wydajność maszyn — skrócenie czasu na cięcie sadu
Cięcie mechaniczne jest szybsze. Wydajność maszyn wynosi od 1 ha w ciągu 1,5–2 ha do 3 ha na dzień i zależy m.in. od typu, rozstawy i wieku sadu, modelu maszyny. Do tego razem z korektą ręczną zmniejsza nakłady pracy na wykonanie cięcie w sadzie.
Osłabienie wzrostu drzew
W wyniku wieloletniego cięcia mechanicznego wzrost drzew jest bardzo osłabiony. A potrzeba cięcia letniego jest ograniczona. Największe ograniczenie wzrostu widoczne jest w górnej części korony.
✔ Po kilku latach mechaniczne cięcie majowo-czerwcowe odmian drobnoowocowych zbyt mocno osłabia wzrost drzew, a owoce nie spełniają wymaganych norm pod względem wielkości. Dlatego cięcie mechaniczne powinniśmy uzupełnić coroczną korektą ręczną, a cięcie letnie przesuwamy na fazę różowego pąka. Zapewnia to silniejszy wzrost, wcześniejsze zakończenie wzrostu pędów i formowanie pąków mieszanych na końcach tegorocznych przyrostów oraz większą średnicę owoców.
Stymulacja kwitnienia i zawiązywania owoców
Plon jest wyrównany i na oczekiwanym poziomie. W wyniku zahamowania wzrostu, na pędach wytwarza się bardzo dużo pąków kwiatowych. Po mechanicznym cięciu w lecie, krótkopędy i pąki kwiatowe, mogą się pojawiać nawet na przycinanych przyrostach jednorocznych. Niektórzy sadownicy obserwowali spadek wielkości produkcji o 20–25% i drobnienie owoców w ciągu pierwszych dwóch lat od zabiegu. Potem drzewa plonowały podobnie jak przed zabiegiem, ponieważ regularne cięcie mechaniczne stymuluje kwitnienie i zawiązywanie owoców. Czasami, strefa owoconośna słabła w dolnych częściach drzewa i przeniosła się w górne partie korony.
Redukcja cechy przemiennego owocowania
Przy regularnym cięciu maszynowym drzew owocowych ryzyko przemienności owocowania się zmniejsza.
Większe nasłonecznienie owoców
W powstałej ścianie owoconośnej wszystkie owoce są wyeksponowane do światła słonecznego oraz wyrównane pod względem wielkości.
✔ Późnowiosenne cięcie mechaniczne opóźnia dojrzewanie owoców o 2–5 dni, a po cięciu drzew na przełomie maja i czerwca, może być zmniejszona zawartość ekstraktu w owocach.
Wyższa jest wydajność zbioru owoców ze ściany owoconośnej, a nakłady pracy na zbiór są niższe o 10–20%.
Mechaniczne cięcie drzew — zmiana modelu sadu i jego nawożenia
Decydując się na sad, który będzie ciąć mechanicznie, musimy zwiększyć gęstości sadzenia drzew. W przeciwnym razie praca sprzętu nie jest bardzo efektywna. Przy czym zwiększenie gęstości sadzenia drzew w rzędzie i zmniejszenie szerokości międzyrzędzi wiąże się z większym wydatkiem finansowym na większą liczbę drzew polecanych na hektar sadu.
Poza tym musimy wyposażyć sad w solidną i wytrzymałą konstrukcję. Często bowiem listwa może pociągnąć delikatne drzewo i je nawet wyrwać. Zatem drzewa musimy dodatkowo silnie przymocować do solidnie wmontowanej konstrukcji.
Przy tego rodzaju cięciu drzew owocowych, musimy zwiększyć nawożenie azotem oraz przerzedzanie kwiatów i zawiązków, zwłaszcza u odmian drobnoowocowych.
Więcej informacji o uprawach znajdziesz tutaj: Drzewa owocowe
Czytaj również:
Zimowe cięcie drzew w sadzie. Jak je przeprowadzać?
Przycinanie drzew na owocowanie – jak się za to zabrać? (wideo)
Błędy podczas cięcia sadów – top 5 najczęstszych
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
