Mikroklimat. Kontrolowanie warunków klimatycznych w uprawach pod osłonami
Mikroklimat jest typowy dla małej części środowiska wzrostu roślin, np. pod osłonami czy w szklarni. Jak utrzymać prawidłowe warunki klimatyczne uprawy? Tłumaczymy krok po kroku.
Mikroklimat stanowią: energia słoneczna (światło), temperatura, wilgotność (woda) i stan powietrza. Aby utrzymać optymalne warunki klimatyczne dla uprawianych roślin, należy dostosować temperaturę oraz wilgotność powietrza i podłoża do nasłonecznienia i długości dnia. Z kolei w kulturach hydroponicznych również dawki i częstotliwość podawania pożywki do ilości światła.
Spis treści
Mikroklimat – sterujemy ilością światła
Światło jest podstawowym czynnikiem klimatycznym. Umożliwia ustalenie pozostałych czynników klimatyczno-uprawowych na optymalnym poziomie. To do ilości światła i długości dnia powinno dostosowywać się temperaturę oraz wilgotność powietrza i podłoża, nawadnianie, nawożenie oraz agrotechnikę uprawianych roślin. W warunkach niedoboru światła zaburza się mikroklimat. Dochodzi do zakłócenia odżywiania roślin, dodatkowo przy wysokiej temperaturze następuje szybkie wydłużanie pędów. Stają się cieńsze, bardziej podatne na uszkodzenia i infekcje. Kwiaty i zawiązki mogą opadać, gdyż roślina nie jest w stanie ich wyżywić.
Stosując tzw. doświetlanie fotoperiodyczne (reakcja roślin na zmiany długości dnia i nocy), poprzez włączenie oświetlenia po zachodzie lub przed wschodem słońca, przedłużamy dzień. Krótko mówiąc sterujemy warunkami świetlnymi i wpływamy na mikroklimat. Podobnie, jak przy zastosowaniu doświetlania asymilacyjnego, czyli poprzez uzupełnienie światła dziennego — światłem sztucznym — włączenie lamp w ciągu dnia. Z kolei w okresie bardzo intensywnego nasłonecznienia i wysokich temperatur zewnętrznych, ilość światła słonecznego i wysokiej temperatury można zmniejszyć dzięki cieniowaniu upraw. Zasuwa się kurtyny cieniujące w szklarniach lub nakłada farbę cieniującą czy specjalne siatki zacieniające na tunele foliowe.
Temperatura powietrza – czynnikiem mikroklimatu pod osłonami
Temperatura powietrza współtworzy mikroklimat i wpływa na gospodarkę wodną roślin — na szybkość pobierania i wyparowywania wody. Wyższa od optymalnej skutkuje niedoborem wody w roślinie, mimo dostatecznej wilgotności podłoża. Niższa sprzyja nadmiernemu pobieraniu wody. Tempo zmian temperatury w ciągu dnia ma istotny wpływ na wzrost i rozwój roślin. Temperaturę dzienną powinno ustalać się na dwie godziny przed wschodem słońca. Zmiana ta powinna być powolna — ok. 0,5ºC na godzinę. Zbyt szybkie podniesienie temperatury, powyżej 1ºC/godzinę, powoduje bowiem powstawanie rosy na roślinach i owocach np. pomidora.
Opadanie zawiązków pomidora wskutek braku światła i wysokiej temperatury lub spowodowane różnicami temperatury między dniem a nocą
Uzyskanie wymaganej temperatury pobudza rośliny do aktywnego pobierania składników pokarmowych. Temperaturę nocy — jej obniżenie, ustala się po zachodzie słońca, w godzinach 17.00–20.00. Znacząca różnica temperatury między dniem a nocą pobudza rośliny do wzrostu generatywnego. Oznacza to, że okresowo przyśpiesza dojrzewanie, ale osłabia dalszy ich rozwój — kwitnienie i zawiązywanie owoców, np. w przypadku szklarniowej uprawy pomidora.
Utrzymywanie właściwej temperatury
Utrzymywanie optymalnej temperatury pozwala podtrzymać właściwy mikroklimat. Jednakże wymaga precyzyjnego wietrzenia, czyli wypuszczenia nagrzanego powietrza. Nie należy wietrzyć obiektów, gdy temperatura na zewnątrz wynosi poniżej 0ºC. Natomiast wskazane jest, przy temperaturze wyższej o 1ºC od wymaganej, a konieczne i stałe przy temperaturze zewnętrznej powyżej 12ºC. Oprócz wietrzenia, warunki termiczne w obiektach możemy regulować także przy pomocy:
- ogrzewania — podnoszenie temperatury przy pomocy zamontowanych rur grzewczych;
- cieniowania — zmniejszenie dostępności słonecznej energii cieplnej;
- zamgławiania — rozpylania wody przez zraszacze wysokociśnieniowe.
Sterowanie wilgotnością powietrza
Wilgotność powietrza określana jest jako wilgotność względna, RH (z ang. relative humidity). Oznacza to ilość pary wodnej w powietrzu w stosunku do ilości pary wodnej, jaką powietrze jest w stanie utrzymać przy danej temperaturze i ciśnieniu. Wyrażana jest w procentach np. RH 50%, oznacza, że powietrze jest w połowie wysycone parą wodną.
Obniżenie RH w obiektach uzyskuje się poprzez: wietrzenie, czyli wymianę wilgotnego powietrza na suchsze z zewnątrz oraz ogrzewanie — osuszenie powietrza, podłoża i roślin dzięki systemowi rur grzewczych. Podniesienie — przy wykorzystaniu nawadniania, zraszaczy lub zamgławiania.
Mikroklimat – sterowanie składem powietrza
Wzbogacenie atmosfery obiektów w dwutlenek węgla (CO2) zależne jest od możliwości technicznych. Wymaga sprawdzania jego koncentracji w celu uzyskania odpowiedniej, która zapewnia prawidłowy wzrost roślin w gorszych warunkach świetlnych oraz zmniejsza zrzucanie kwiatów i zawiązków, np. u pomidora. Technicznym źródłem zwiększenia zawartości CO2 jest spalanie gazu propan-butan i rozprowadzanie przewodami. Natomiast naturalnym — wietrzenie. Mianowicie dostęp świeżego powietrza wysyconego CO2 oraz uwalnianie CO2 z rozkładu materii organicznej, np. z podłoży organicznych czy balotów wilgotnej słomy. Efekt dokarmiania CO2 uzyskuje się w 2–4 godziny po gazowaniu. Wprowadzenie CO2 zazwyczaj powinno się rozpoczynać pół godziny po wschodzie słońca, a kończyć ok. 4 godz. przed jego zachodem.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
