Nasionnica trześniówka i nasionnica wschodnia – jak z nimi walczyć?
Nasionnice to pospolite w Polsce muchówki, których larwy niszczą owoce czereśni i wiśni. Najważniejsze są dwa gatunki, tj. nasionnica trześniówka i nasionnica wschodnia. W niektórych latach są one w stanie zniszczyć niemal wszystkie owoce na drzewie – cały plon. Jak temu zapobiec?
O ile w przypadku czereśni minimalny (1–2%) udział robaczywych owoców jest do zaakceptowania, to zarówno larwy nasionnicy trześniówki, jak i nasionnicy wschodniej w wiśniach dyskwalifikują takie owoce z handlu. Aby tego uniknąć, należy uważnie monitorować sady i we właściwym momencie prawidłowo zareagować na wystąpienie szkodnika. W praktyce okazuje się, że z ustaleniem właściwego terminu wykonania zabiegu są znaczne kłopoty. Konsekwencją jest konieczność przeprowadzenia nawet 3–4 zabiegów przeciw nasionnicom w niektórych latach.
Spis treści
Nasionnica trześniówka
Nasionnica trześniówka — samica na owocu czereśni
Nasionnica — owad dorosły
Mucha nasionnicy trześniówki (Rhagoletis cerasi) osiąga długość 5 mm. Można ją rozpoznać po trzech poprzecznych, ciemnych pasach na skrzydłach oraz żółtej trójkątnej tarczce na grzbiecie. Ma szaroczarne ubarwienie ciała.
Nasionnica trześniówka larwa
Larwy są beznożne, barwy kremowej lub żółtobiałej, dorastają do długości 6 mm. Stadium zimującym są brązowej barwy poczwarki nazywane bobówkami, w glebie na głębokości kilku centymetrów. Dorosłe muchówki wylatują począwszy od połowy maja, w okresie wykształcania się owoców czereśni (BBCH 79), przy średniej temperaturze powietrza 12–13°C. Fenologicznym, orientacyjnym znakiem maksymalnego wylotu nasionnic jest faza pełni kwitnienia robinii akacjowej.
Loty muchówek, a w konsekwencji składanie jaj rozciągają się w czasie (trwa nawet 30 dni), co bardzo utrudnia zwalczanie. Nasionnica trześniówka składa jaja pojedynczo pod skórkę różowiejącego owocu, najczęściej w okolicy szypułki. Rzadko zdarza się, że na jednym owocu złożone zostają dwa lub trzy jaja. Płodność jednej samicy wynosi zwykle kilkadziesiąt jaj. Wylęgłe larwy odżywiają się miąższem owocu, który następnie mięknie i gnije. W przypadku mokrej, wilgotnej pogody owoce gniją na drzewie. Dorosłe larwy wygryzają się z owoców i spadają na glebę. Później przepoczwarczają się kilka centymetrów pod powierzchnią gleby. W ciągu roku nasionnica trześniówka rozwija jedno pokolenie.
Nasionnica wschodnia
Muchówka nasionnicy wschodniej (Rhagoletis cingulata) różni się od trześniówki brakiem cieńszej, ciemnej, środkowej przepaski na skrzydłach. Jest to obcy gatunek inwazyjny, pochodzący z Ameryki Północnej, zadomowiony w naszych warunkach od kilku lat. Rozprzestrzenia się szybko i w niektórych sadach jest już liczniejszy niż rodzima nasionnica trześniówka. Pojawia się 2–3 tygodnie później i składa jaja na dojrzałe owoce. W przypadku tej nasionnicy loty są bardziej rozciągnięte w czasie niż trześniówki. Jedna samica nasionnicy wschodniej składa o wiele więcej jaj niż trześniówka, nawet do 400. Kolejną cechą inwazyjności gatunku jest znacznie szybszy rozwój pełnego pokolenia.
Szkodliwość nasionnic
Najsilniej atakowane są późne odmiany czereśni i wiśni. Na starych, późnych odmianach zniszczone mogą być praktycznie wszystkie owoce. W niektórych latach nawet w chronionych sadach stopień uszkodzeń owoców, zwłaszcza czereśni jest znaczny. Rozwojowi muchówek sprzyja słoneczna pogoda w okresie głównego lotu i składania jaj na dojrzewających czereśniach. Z wyprzedzeniem należy szczególnie uważnie monitorować sytuację w sadzie.
Zarówno nasionnica trześniówka, jak i nasionnica wschodnia to groźne owady powodujące robaczywienie dyskwalifikujące owoce wiśni i czereśni
Nasionnica trześniówka i wschodnia — monitoring
Loty w sadzie wiśniowym z reguły następują nieco później niż w czereśniowym. Najskuteczniejszą metodą lustracji są odłowy na żółte pułapki lepowe. Należy je rozwiesić przed spodziewanymi nalotami, zwykle w połowie maja. Uprawiając różne odmiany czereśni czy wiśni, należy zawieszać pułapki na każdej z nich oddzielnie. Prawidłowo zawieszone tablice powinny znajdować się na wysokości 1,5–1,8 metra nad ziemią, zawsze od bardziej nasłonecznionej strony.
Próg zagrożenia nasionnicy
Próg zagrożenia wynosi średnio 2 dorosłe osobniki odłowione na jedną pułapkę przez 2 kolejne dni. W praktyce nie jest szczególnie istotne rozpoznanie gatunku nasionnicy.
Ustalenie momentu rozpoczynającego zwalczanie w sadach towarowych możliwe jest tylko dzięki zastosowaniu żółtych pułapek lepowych.
W praktyce nie jest szczególnie istotne rozpoznanie gatunku nasionnicy odłowionej na żółtej pułapce
Regularne ich kontrole, prowadzone co 2 dni od połowy maja do pierwszej połowy lipca, pozwalają określić precyzyjną dynamikę wystąpienia szkodnika.
Nasionnica trześniówka i nasionnica wschodnia — zwalczanie
Po przekroczeniu progu zagrożenia (średnio 2 muchówki/pułapkę) rozpoczynamy opryskiwania, wykorzystując zarejestrowane do tego celu insektycydy. Zarówno nasionnica trześniówka, jak i nasionnica wschodnia to owady, z którymi można skutecznie walczyć.
Na rynku dostępnych jest wiele preparatów z różnych grup chemicznych: ketoenole, neonikotynoidy, pyretroidy czy antranilowe diamidy w postaci produktu Exirel®. Dzięki zawartej substancji czynnej Cyazypyr® (cyjanotraniliprol), Exirel® szybko, skutecznie i przez długi czas zwalcza szkodniki, zapewniając tym samym plon wysokiej jakości. Jest to insektycyd o działaniu kontaktowym i żołądkowym. Na roślinie działa wgłębnie oraz translaminarnie. Eliminuje wszystkie stadia rozwojowe szkodników, zatrzymując natychmiast żerowanie larw. Równocześnie jest to produkt selektywny, czyli bezpieczny dla owadów pożytecznych.
W celu ochrony czereśni i wiśni przed nasionnicą trześniówką zaleca się stosować go od fazy osiągnięcia przez owoce około 90% wielkości do fazy dojrzałości zbiorczej owoców (BBCH 79–87). Zabieg wykonać po wystąpieniu szkodnika stwierdzonego na podstawie kontroli pułapek, w czasie składania jaj oraz wylęgu pierwszych larw.
Wykonując zabieg przeciwko nasionnicom zapewniamy owocom czereśni ochronę także przed muszką plamoskrzydłą.
W razie konieczności wykonania drugiego lub więcej zabiegów, z uwagi na loty muchówek rozciągnięte w czasie, należy wybrać do następczych opryskiwań insektycyd o innym mechanizmie działania niż uprzednio użyty. Trzeba przy tym wziąć pod uwagę stosowanie tych środków także przeciw jednocześnie innym szkodnikom. Należy też pamiętać, aby zachować zalecany odstęp między zabiegami. Bezwzględnie również należy przestrzegać karencji zapisanej na etykiecie środka.
Nasionnica trześniówka zwalczanie ekologiczne
W ramach metod niechemicznych na pewne ograniczenie występowania nasionnic można liczyć jeśli z sąsiedztwa plantacji czereśni lub wiśni usunięte zostaną krzewy, na których szkodnik również może się rozwijać (wiciokrzew, berberys, śnieguliczka), a także dzikie czereśnie.
Czytaj też:
Nasionnica w polskich sadach śliwowych?
Prezentowane informacje w zakresie środków ochrony roślin zawarte w serwisie www.agrofakt.pl nie zawierają pełnej treści etykiet-instrukcji stosowania. Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie.
Artykuł zawiera lokowanie produktu i ma charakter promocyjny.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
