Nawozy zielone. Alternatywa dla nawozów organicznych i naturalnych

fot. Katarzyna Kupczak

Z powodu ograniczonego dostępu do nawozów organicznych i naturalnych mogą je zastąpić tzw. nawozy zielone. Są to rośliny specjalnie wysiewane po to, żeby je później przyorać w celu użyźnienia gleby. Liczne badania wykazały, że tego typu nawozy mogą mieć działanie porównywalne z obornikiem. Jak nawozy zielone mogą wesprzeć uprawy sadownicze? 

Do wzbogacenia gleby w materię organiczną posłużyć mogą między innymi nawozy zielone.

Czym są nawozy zielone?

Jako nawozy zielone wykorzystuje się różne gatunki roślin, które szybko rosną, dają duży plon biomasy oraz są mało wymagające pod względem siedliska. Takie rośliny uprawia się w siewie czystym lub mieszankach (tabela). Rośliny na nawozy zielone mogą być wysiewane w różnych terminach, co daje dużą elastyczność. Możemy je uprawiać jako plon główny, wsiewki (czyli wysianie między rzędami uprawy głównej), międzyplon lub poplon. Ich uprawa jest stosunkowo łatwa i niezbyt kosztowna, a daje wiele korzyści.

Korzyści ze stosowania nawozów zielonych

• Chronią powierzchnię gleby zarówno przed przesuszeniem, jak i przed erozją, w ten sposób sprzyjają rozwojowi mikroorganizmów i hamują wzrost chwastów.
• Wzbogacają glebę w związki azotu (głównie rośliny z rodziny bobowatych).
• Po przyoraniu ich materia organiczna jest substratem do tworzenia próchnicy, dzięki czemu poprawiają właściwości fizyko-chemiczne gleb.
• Dzięki rozbudowanemu i głęboko sięgającemu systemowi korzeniowemu przyczyniają się do spulchnienia gleby, tworzenia struktury gruzełkowatej i do przemieszczania składników mineralnych z głębokich warstw (podciąganie), do których nie mają dostępu rośliny o płytkim systemie korzeniowym.
• Chronią glebę przed wypłukiwaniem składników odżywczych, które są wiązane przez rosnącą masę roślinną.
• Poprawiają aktywność biologiczną gleby i w ten sposób wpływają na strukturę gruzełkowatą gleby.
• Mogą mieć działanie fitosanitarne na glebę np. aksamitka czy owies, albo gryka.
• Są bardzo tanie w stosowaniu. Koszty to materiał siewny oraz zabiegi agrotechniczne przygotowujące stanowisko do wysiewu nasion i orka.

Jedną z niewielu ich wad jest to, że podczas swojego wzrostu i rozwoju zużywają wodę. Z tego powodu gatunek i termin siewu musi być starannie dobrany do gleby i planowanego następnie sadzenia drzew lub krzewów owocowych.

Nawozy zielone — rodzaje

Nawozy zielone — przedplonowa mieszanka zbożowych i bobowatych grubonasiennych

W praktyce ogrodniczej najczęściej można wyróżnić:

1. 1. Przedplony — wysiewane wczesną wiosną i przyorywane pod koniec maja lub na początku czerwca.
   2. Międzyplony letnie — wysiewane po zbiorze wczesnych warzyw, ziemniaków i zbóż, wysiewane w lipcu i sierpniu a przyorywane jesienią.
   3. Poplony ozime — wysiewane jesienią zostaną przyorane wiosną następnego roku, pozostawiając stanowisko dla roślin sadzonych w kwietniu i maju.

Najbardziej przydatne na nawozy zielone są rośliny z rodziny bobowatych, ponieważ nie wymagają intensywnego nawożenia azotem do wykształcenia biomasy, a ich system korzeniowy działa strukturotwórczo na glebę. Ocenia się, że dobrze zastosowany nawóz zielony w 75% równoważy wartość nawozową pełnej dawki obornika.

Uprawa roślin na przyoranie musi zostać wykonana przed założeniem sadu. Dlatego też przygotowując pole, warto zacząć je uprawiać z 2-, 3-letnim wyprzedzeniem. Uprawy sadownicze są w znakomitej większości wieloletnie i w rosnącym sadzie wprowadzanie materii organicznej jest utrudnione, ponieważ nie wykonuje się orki.

Termin przyorania nawozów zielonych

W uprawie roślin na nawozy zielone bardzo ważny jest termin ich przyorania. Nie należy go opóźniać, ponieważ rośliny młodsze, które nie są zdrewniałe, szybciej ulegają mineralizacji i humifikacji. Dlatego dla większości gatunków optymalnym terminem ich przyorania jest okres kwitnienia. Bowiem w tym stadium rozwojowym rośliny osiągają maksymalne rozmiary, a ich tkanki są zazwyczaj na tyle miękkie, że szybko ulegają rozkładowi. Dodatkowo rośliny bobowate zawierają wtedy najwięcej azotu, w tym dużo w formie mineralnej, czyli łatwo dostępnej.

Równie ważna jest głębokość, na jaką przyorujemy poplon. Z tego względu na glebach cięższych nawozy zielone, podobnie jak oborniki przyorujemy płycej. Czyli na głębokość 15 cm, a na lżejszych — 20–25 cm. Zbyt płytkie lub głębokie przyoranie nadmiernie przyspiesza albo opóźnia rozkład materii organicznej. Przed orką nawóz zielony należy rozdrobnić np. broną talerzową lub kosiarką. Przyspiesza to rozkład resztek organicznych. Korzystne działanie nawozu zielonego jest zauważalne w płodozmianie przez kilka lat.

Gatunki roślin zalecane na nawozy zielone i typowe terminy uprawy

Przygotowanie gleby pod uprawę

Glebę pod uprawę roślin na nawozy zielone należy przygotować równie starannie, jak dla tych roślin w uprawie na plon główny. Takie postępowanie zagwarantuje dobre wschody. W przypadku wszystkich gatunków, w zależności od zasobności gleby należy zastosować nawozy mineralne. Zazwyczaj stosuje się je w następujących dawkach:

• fosfor — w ilości 60–80 kg P₂O₅/ha;
• potas — 80–100 kg K₂O/ha;
• azot — dla roślin bobowatych należy zastosować 20 kg N/ha, dla reszty gatunków — n 50–60 kg N/ha.

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!