Niedziela Wielkanocna tradycją stoi
Spis treści
Wielkanoc. Największe i najstarsze święto chrześcijan upamiętniające zmartwychwstanie Chrystusa. Święto zwycięskiego, odradzającego się życia. Co jednak przetrwało z dawnych tradycji?
Po 40 dniach Wielkiego Postu przyszedł czas świętowania. W wymiarze religijnym, rodzinnym i domowym. Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego jest największym i najstarszym świętem chrześcijan. Jest jednakże świętem ruchomym – przypada w jedną z niedziel pomiędzy 22 marca a 25 kwietnia. Mówi się, że Wielkanoc to święto świąt chrześcijańskich, a zarazem największe wydarzenie w całej historii zbawienia.
Dawniej rezurekcje odprawiano o północy. Teraz – o świcie. (Foto: Sanktuarium Matki Bożej Zawierzenia w Tarnowcu)
Procesja rezurekcyjna
Uroczystym ogłoszeniem całemu światu radosnej wieści (Ewangelii) o zmartwychwstaniu Pana jest procesja rezurekcyjna (łac. ressurectio – zmartwychwstanie). Dawniej rezurekcję odprawiano w Wielką Sobotę o północy, obecnie najczęściej celebruje się ją o świcie. Procesja ta jest wyrazem wiary w zbawienie i zwycięstwo Jezusa nad śmiercią, piekłem i szatanem.
– Rezurekcji towarzyszą pieśni – najstarsze ze wszystkich polskich religijnych utworów – mówi dr Justyna Górska-Streicher, kierownik działu kultury Muzeum Wsi Radomskiej – jak choćby: „Chrystus z martwych wstał jest” (z 1356 r.), czy niewiele młodsze: „Przez Twe święte wskrzeszenie”, „Witaj dniu święty”, „Wesoły nam dziś dzień nastał”.
Pieśni te od wieków śpiewane są przez wiernych przy akompaniamencie strażackich orkiestr, kanonadzie petard, czy biciu dzwonów, głoszących światu radość wielkanocnego poranka.
Bardzo ważną częścią wielkanocnego śniadania jest dzielenie się poświęconym w Wielką Sobotę pokarmem.
Śniadanie wielkanocne
Po powrocie z kościoła przychodzi czas na uroczyste śniadanie.
– Dawniej z racji ilości potraw było ono również obiadem i kolacją – opowiada etnograf. – Niedziela Zmartwychwstania była uznawana za tak ważne święto, że w tym dniu nie rozpalano ognia w piecu i nie gotowano. Dziś – tak jak przed laty – śniadanie rozpoczyna się od podzielenia się jajkiem i złożenia sobie życzeń.
Niedziela Zmartwychwstania była uznawana za tak ważne święto, że w tym dniu nie rozpalano ognia w piecu i nie gotowano.
Wielkanocne śniadanie to przede wszystkim poświęcone dzień wcześniej pokarmy. Na stole powinien się znaleźć również żur z kiełbasą, wędzone mięsa, biała kiełbasa, chrzan oraz przeróżne ciasta: drożdżowe, lukrowane baby, mazurki i serniki.
– Żadne resztki poświęconych potraw nie mogły się zmarnować – dodaje dr Justyna Górska-Streicher. – Nawet skorupki pisanek traktowano z szacunkiem.
A wszystko dlatego, że rozpoczynał się Dzień Zmartwychwstania Pańskiego, głoszący ogólną radość i nadzieję na dobry czas wiosny i bogate plony.
Wielkanocny stół
Wielkanocny baranek przybiera bardzo różne formy. Często jest możliwe także jego spożycie.
Według wielowiekowej tradycji wielkanocny stół powinien być nakryty białym obrusem, udekorowanym gałązkami bukszpanu lub barwinka i suto zastawiony. Główny element dekoracji to paschalny baranek z chorągiewką i kolorowe pisanki. Na świątecznym stole powinny znaleźć się wszelkiego rodzaju mięsa, pasztety, wędliny, jajka w wielu odsłonach. Do stałych punktów menu należą staropolskie ciasta, najlepiej domowego wypieku, takie jak:
- drożdżowe babki – wysokie i lukrowane,
- mazurki – typowy polski przysmak wielkanocny – cienkie, kruche ciasto ze słodką masą, udekorowane bakaliami i konfiturą,
- makowce – ciasto drożdżowe z makiem i z bakaliami,
- nie powinno też zabraknąć sernika.
Jednym z najbardziej popularnych ciast wielkanocnych jest babka.
Z wielkanocnych zwyczajów ludowych
Niedziela Wielkanocna zgodnie z ludową tradycją była pełna radości i nadziei. Liczono nie tylko na pomyślną wiosenną pogodę, ale i późniejsze bogate plony. Podobnie jak pierwsze święta Bożego Narodzenia, spędzano ją wyłącznie w gronie rodzinnym.
W niektórych regionach kraju znany był zwyczaj ścigania się furmanek wiozących gospodarzy z rezurekcji – uważano, że kto pierwszy wróci do domu, ten najwcześniej ukończy żniwa. Zwyczajem, który przetrwał do dziś w niewielu wsiach, było również objeżdżanie pól na koniach przez gospodarzy w pierwszy lub drugi dzień Wielkanocy. Skorupki z poświęconych pisanek zakopywano natomiast w ogródku, żeby wszystko dobrze rosło.
W niektórych rejonach naszej ojczyzny istnieje zwyczaj poświęcenia naszych zasiewów i pól czekających na wiosenne uprawy i zasiewy.
Pobłogosławmy pola!
Święto Zmartwychwstania, przypadające na początek wiosny, jest świętem zwycięskiego, nieustannie odradzającego się życia, świętem nadziei oraz obietnicy zmartwychwstania i nieśmiertelności. To również ważny czas dla rolników rozpoczynających wiosenne prace.
– Dziś uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego. Przygotowaliśmy się do tego świętowania duchowo, przez odnowienie naszej wiary w rekolekcjach świętych, spowiedzi wielkanocnej oraz pełnej Komunii z Chrystusem przez przyjęcie Go do naszych serc – mówi bp Edward Białogłowski, Delegat KEP ds. Duszpasterstwa Rolników i Pszczelarzy. – Przygotujmy również nasz dom i rodzinę, byśmy w czasie tych świąt odnowili nasze więzi rodzinne i sąsiedzkie – apeluje biskup. – W niektórych rejonach naszej ojczyzny istnieje zwyczaj poświęcenia naszych zasiewów i pól czekających na wiosenne uprawy i zasiewy. Niech Chrystus Zmartwychwstały pobłogosławi Wasze Rodziny, domy i gospodarstwa. Niech napełni Was radością, nadzieją i pokojem!
