Antyżywieniowe działanie NSP u drobiu i trzody chlewnej

Ziarno zbóż jest najpopularniejszym komponentem stosowanym w żywieniu drobiu i trzody chlewnej. Jednak, poza ziarnem kukurydzy, udział zbóż w mieszance treściwej musi być ograniczany ze względu na występowanie w nich NSP.

NSP, czyi polisacharydy nieskrobiowe powodują ograniczenie wchłaniania składników pokarmowych z przewodu pokarmowego zwierząt. Dotyczy to głównie ziarna pszenicy, jęczmienia i pszenżyta.

Co to jest NSP?

Polisacharydy nieskrobiowe (NSP) obejmują grupę węglowodanów strukturalnych tworzących okrywę nasienną ziarna zbóż, mającą na celu ochronę substancji pokarmowych zawartych w bielmie. Głównymi związkami wchodzącymi w jej skład są celuloza, hemicelulozy i lignina. NSP występują w formie rozpuszczalnej i nierozpuszczalnej. Za antyżywieniowe działanie w przewodzie pokarmowym odpowiedzialne są rozpuszczalne w wodzie frakcje arabinoksylanów zawartych w ziarnie pszenicy i pszenżyta oraz β-glukanów obecnych w ziarnie jęczmienia.

Problemy

Zwiększony udział ziarna pszenicy i jęczmienia w diecie młodych kurcząt brojlerów bez zastosowania enzymów paszowych sprzyja zwiększeniu wilgotności ściółki.

Związki te powodują zwiększenie lepkości treści pokarmowej, co w konsekwencji ogranicza trawienie i wchłanianie substancji pokarmowych. Najbardziej narażone na ich działanie są zwierzęta młode, które nie mają jeszcze w pełni dojrzałego przewodu pokarmowego. W konsekwencji obserwowane jest obniżenie przyrostów dziennych masy ciała u zwierząt. Ponadto u drobiu i trzody chlewnej mogą występować problemy zdrowotne związane ze zmianami mikroflory w obrębie jelita cienkiego. Dodatkowo u drobiu lepki kałomocz zwiększa wilgotność ściółki, co sprzyja rozwojowi patogenów, a także może wpływać na pogorszenie stanu zoohigienicznego stada ptaków.

Jak ograniczać niekorzystne działanie NSP?

Niekorzystne działanie NSP u zwierząt monogastrycznych (czyli posiadających jednokomorowy żołądek) można ograniczyć na kilka sposobów. Po pierwsze należy przestrzegać zalecanych udziałów danych zbóż w mieszance treściwej. W przypadku młodych ptaków ziarno pszenicy może być stosowane w mieszance w ilości od 20 do 30%, natomiast jęczmienia od 10 do 20%. U trzody chlewnej jęczmień, który jest głównym ziarnem stosowanym w ich żywieniu, nie powinien przekraczać 40% udziału mieszanki treściwej.

U trzody chlewnej jęczmień, który jest głównym ziarnem stosowanym w ich żywieniu, nie powinien przekraczać 40% udziału mieszanki treściwej.

Udział w mieszance podstawowych komponentów zbożowych można zwiększyć ponad sugerowany poziom dzięki zastosowaniu enzymów paszowych, a właściwie mieszanek enzymów: ksylanazy, β-glukanazy i innych, zdolnych do rozkładu rozpuszczalnych form NSP. Dodatki enzymatyczne pozwalają u młodego drobiu na zastosowanie ziarna pszenicy w udziale 50%, a jęczmienia nawet 40% w mieszance treściwej. U trzody chlewnej wyniki badań z wykorzystaniem enzymów paszowych nie są jednak tak jednoznaczne. Wpływ na to może mieć inna specyfika budowy przewodu pokarmowego niż u drobiu oraz wyższa aktywność mikroflory bakteryjnej.

NSP w zbożu

U starszych osobników wzrasta aktywność mikroflory jelitowej, która ma zdolność do wykorzystywania rozpuszczalnych NSP w przemianach metabolicznych. Dlatego też działanie enzymów paszowych w tej grupie wiekowej nie jest tak efektywne. Ponadto wpływ na zawartość NSP w zbożu ma termin jego wykorzystania po zbiorze. Wyższą zawartość tych związków stwierdzano w świeżo zebranym materiale zbożowym. Dlatego też zwierzętom młodym należy wprowadzać zboże do mieszanki miesiąc po zbiorze.

Komponenty

W ostatnich latach antyżywieniowe działanie NSP hodowcy starają się ograniczyć również poprzez dodatek do mieszanek komponentów celulozowo-ligninowych jako źródła nierozpuszczalnego włókna pokarmowego, które w przewodzie pokarmowym zwierząt pozytywnie zmienia stosunek pomiędzy polisacharydami nieskrobiowymi rozpuszczalnymi i nierozpuszczalnymi, ograniczając wzrost lepkości treści pokarmowej.

Łuska owsiana w formie rozdrobnionej jako źródło włókna nierozpuszczalnego ma zdolność do ograniczania antyżywieniowego działania polisacharydów nieskrobiowych.

Do grupy tej zaliczane są m.in. łuska owsiana lub syntetyczna forma celulozy. Dodatek tych komponentów może kompensować także niedobór włókna surowego w diecie zwierząt. W badaniach naukowych stwierdzono pozytywny wpływ łuski owsianej wprowadzanej do mieszanki treściwej w ilości do 2% na wyniki produkcyjne u drobiu (masa ciała, pobranie i wykorzystanie paszy). Natomiast u trzody chlewnej łuskę owsianą można stosować do 4% bez negatywnego wpływu na wyniki produkcyjne. Ponadto dodatek tego surowca paszowego u prosiąt korzystnie wpływa na ograniczenie występowania biegunek.

Podsumowując…

Ziarna zbóż, pomimo że są podstawowymi komponentami diety drobiu i trzody chlewnej, mogą powodować problemy zdrowotne u osobników młodych ze względu na antyżywieniowe działanie NSP w przewodzie pokarmowym tych zwierząt. Dlatego aby nie ponosić start w wyniku obniżonych przyrostów masy ciała zwierząt, zasadne staje się zastosowanie w mieszankach enzymów paszowych rozkładających związki o działaniu antyżywieniowym bądź też wprowadzenie do mieszanek komponentów celulozowo-ligninowych korzystnie zmieniających stosunek form rozpuszczalnych do nierozpuszczalnych NSP.

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!