Ochrona pszenicy ozimej przed szkodnikami w okresie jesiennym
Ochrona pszenicy ozimej. Duży areał uprawy zbóż ozimych oraz intensyfikacja produkcji w połączeniu ze zmianami klimatu to główne powody zwiększonej presji ze strony agrofagów, w tym również szkodników. Okres wschodów pszenicy ozimej to etap, w którym młode rośliny są szczególnie narażone na czynniki środowiskowe. Dlatego właściwa ochrona plantacji pszenicy ozimej w okresie jesieni pomoże uzyskać zadowalający plon.
Jesienią na zasiewach pszenicy ozimej może pojawiać się kilka szkodliwych gatunków szkodników, w tym m.in. mszyc. Powszechnie pojawia się mszyca zbożowa, różano-trawowa czy kukurydziana. Jednak to mszyca czeremchowo-zbożowa występuje najliczniej i to ona ma największe znaczenie w jesiennej ochronie ozimin. Mszyce szkodzą roślinom bezpośrednio wysysając soki z tkanek liści i źdźbeł, żerując często schowane w pochwach liściowych przy powierzchni gleby. Natomiast szkodliwość pośrednia mszyc polega na przenoszeniu wirusów – przede wszystkim wirusów żółtej karłowatości jęczmienia (ang. BYDV). W okresie pożniwnym mszyce przelatują na dziko rosnące trawy, na których żerując pobierają wirusy, a następnie jesienią nalatują na wschodzące młode oziminy. Przedłużająca się ciepła jesień sprzyja szybkiemu mnożeniu się mszyc i tym samym rozprzestrzenianiu infekcji wirusowej.
Spis treści
Zagrożenia dla pszenicy ozimą jesienią
Mszyca czeremchowo-zbożowa (u góry) i zbożowa
Wirus żółtej karłowatości jęczmienia należy do tzw. wirusów trwałych. Jest pobierany i przekazywany przez mszyce podczas dłuższego żerowania w głębszych tkankach rośliny. Objawy zawirusowania roślin to głównie przebarwienia liści oraz nadmierne krzewienie i są one zwykle najbardziej widoczne dopiero wiosną następnego roku. Przebarwienia liści i słaby wzrost roślin można błędnie interpretować jako niedobory składników pokarmowych, uszkodzenia po niewłaściwie przeprowadzonym zabiegu herbicydowym czy fizjologiczne (susza lub zalanie). Dlatego w takim przypadku wskazana jest diagnostyka laboratoryjna w kierunku obecności wirusów.
Podobną do mszyc szkodliwością cechują się występujące na uprawach zbóż skoczki, jak np. pospolity skoczek sześciorek. W ostatnich latach wzrasta szkodliwość śmietek, zwłaszcza w południowo-zachodnich rejonach kraju. Dorosłe muchówki zwabia zapach materii organicznej, dlatego ryzyko ich liczniejszego pojawu jest większe na uprawach świeżo nawiezionych obornikiem.
Larwy śmietek żerują na kiełkujących ziarniakach, korzeniach i młodych liściach. Mogą uszkadzać po kilka sąsiadujących roślin, szczególnie od brzegów plantacji. Najbardziej zagrożone są rośliny z wcześniejszych siewów, ponieważ młode siewki uszkodzone we wczesnym stadium rozwoju najczęściej całkowicie zamierają.
Ochrona pszenicy ozimej przed larwami ploniarki i szkodnikami glebowymi
Poważne szkody w jesiennych zasiewach zbóż ozimych wyrządzają również larwy ploniarki zbożówki. Ale w odróżnieniu od śmietki uszkadzany jest tylko jedna roślina. Objawy żerowania larwy ploniarki są dość typowe.
Śmietki i ploniarki w pszenicy
Zwykle przegryza ona nasadę liścia sercowego, który staje się żółty i łatwo go wyciągnąć. Rośliny, które nie zdążyły się rozkrzewić zwykle obumierają, a uszkodzone w mniejszym stopniu nadmiernie się rozkrzewiają i najczęściej nie wykłaszają. Zarówno uszkodzenia tkanek przez larwy śmietek, jak i ploniarki mogą być wtórnie porażane przez sprawców chorób, co dodatkowo osłabia rośliny przed okresem zimowania.
Larwy łokasia garbatka
Typowy objawem obecności na plantacji wielożernych szkodników glebowych są placowe ubytki w zasiewach zwane łysinami. Szkodliwość tej grupy szkodników nasila się w miarę stosowania monokultur i uproszczeń uprawowych. Młodsze stadia gąsienic rolnic żerują na częściach nadziemnych. Z kolei starsze zwykle pod powierzchnią gleby, gdzie zjadają kiełkujące ziarniaki lub podgryzają młode siewki u nasady. Często wciągają całe rośliny do korytarzy w glebie.
Larwy leni w pszenicy
Jesienią lokalnie szkody w zasiewach ozimin mogą powodować także larwy leni (szczególnie starszych stadiów). Żerują one na kiełkujących ziarniakach, korzeniach, szyjce korzeniowej, a nawet na częściach nadziemnych. Larwy leni mogą spowodować istotne starty w przyszłym plonie pszenicy. Wyłącznie systematyczny monitoring łanu pszenicy i odpowiednio szybka ochrona zbóż przed szkodnikami pomoże uchronić wyniki produkcyjne.
Łokaś garbatek stanowi zagrożenie w pszenicy ozimej
Szkodnikiem, który potrafi dokonać znacznych szkód na plantacjach ozimin jest łokaś garbatek, który w ostatnich sezonach pojawia się lokalnie wyjątkowo licznie. Jesienią larwy łokasia żerują na kiełkach lub na powierzchni gleby podcinając młode liście u nasady.
Żerując na starszych liściach (głównie wiosną) pozostawiają charakterystyczne postrzępione, przeżute kłębki (resztki nerwów liściowych). Uszkodzone w ten sposób rośliny mogą całkowicie zamierać lub nadmiernie się rozkrzewiają i tworzą źdźbeł kłosonośnych. Ciepłe jesienie i bezmroźne zimy sprzyjają rozwojowi larw łokasia. W sprzyjających warunkach mogą one nieprzerwanie żerować na oziminach aż do wiosny.
Właściwa ochrona plantacji pszenicy ozimej jesienią
Żółte naczynia warto wystawić odpowiednio wcześnie
Właściwa ochrona pszenicy ozimej w okresie jesieni pomoże uzyskać zadowalający plon. Podstawowym założeniem integrowanej ochrony roślin jest ograniczenie liczebności agrofagów do poziomu nie zagrażającego uprawie przy wykorzystaniu w pierwszej kolejności metod niechemicznych. Chodzi o odpowiednią agrotechnikę i płodozmian (ograniczanie monokultur zbóż, izolacja przestrzenna od innych upraw zbóż, ograniczanie zachwaszczenia (w tym likwidacja samosiewów zbóż), zbilansowane nawożenie czy odpowiednia norma i parametry siewu. Ochrona pszenicy ozimej powinna być przemyślana i dostosowana do aktualnej sytuacji polowej.
W dobie wycofywania kolejnych substancji czynnych środków ochrony roślin (w tym także insektycydów) coraz większego znaczenia nabiera metoda hodowlana. W niedalekiej przyszłości muszą sukcesywnie pojawiać się nowe odmiany odporne lub tolerancyjne na szkodniki, ale także odpowiedne do warunków klimatyczno-glebowych panujących w danym rejonie uprawy.
Niechemiczne zwalczanie szkodników w pszenicy
Stosowanie metod niechemicznych najczęściej nie rozwiązuje całkowicie problemu ze szkodnikami, jednak pozwala w istotny sposób obniżyć poziom chemizacji, co jest główną ideą integrowanej ochrony roślin.
Ochrona chemiczna przed szkodnikami w pszenicy ozimej jesienią
Zabieg ochrony chemicznej w ochronie integrowanej stosuje się w ostateczności. Ale nadal jest to główna metoda ochrony zbóż i wielu innych upraw przed szkodnikami i innymi agrofagami. Jednak żeby zminimalizować poziom chemizacji i jednocześnie osiągnąć zamierzony efekt, przed podjęciem decyzji o chemicznym zwalczaniu konieczny jest systematyczny i dokładny monitoring własnej plantacji – pod kątem terminu pojawu danego szkodnika, jego liczebności czy poziomu powodowanych uszkodzeń. W zależności od szkodnika te czynności prowadzi się za pomocą odkrywek i przesiania gleby (szkodniki glebowe), żółtych naczyń (mszyce, ploniarka zbożówka, śmietki) czy bezpośredniej lustracji roślin. Tylko w ten sposób można dokładnie określić moment przekroczenia progu szkodliwości przez danego szkodnika. A następnie wykonać zabieg zwalczania w sposób precyzyjny, czyli potencjalnie skuteczny.
Podsumowanie, czyli jak chronić pszenicę jesienią
Jesienne warunki pogodowe potrafią się dynamicznie zmieniać. Dlatego podczas stosowania ochrony chemicznej bardzo ważnym czynnikiem jest temperatura (mierzona bezpośrednio na plantacji), w której dany insektycyd roślin wykazuje optymalną skuteczność. Efektywnym sposobem ochrony pszenicy ozimej, a zarazem bezpieczniejszym dla środowiska od serii zabiegów nalistnych jest stosowanie zapraw nasiennych. Działają one w roślinie układowo i niezależnie od temperatury (ograniczają pośrednio także inne szkodniki niż te, na które są zarejestrowane). Jednak aktualnie producenci zbóż nie mają takiej możliwości.
Zaprawienie nasion zbóż
Prawidłowa ochrona pszenicy ozimej jesienią rozpoczyna się od dobrej zaprawy nasiennej. W przypadku zbóż brak zapraw spowoduje, że walka ze szkodnikami wczesnych faz wzrostu roślin będzie utrudniona, ponieważ aktualnie zarejestrowane są jedynie insektycydy nalistne do jesiennej ochrony zbóż przed mszycami, w tym wektorami wirusów. Niewielkie możliwości zwalczania to także ryzyko wykształcenia odporności szkodników (szczególnie właśnie mszyc) na jednostronnie stosowane substancje czynne. Racjonalna ochrona pszenicy ozimej jesienią jest podstawą dobrego rozwoju rośliny w kolejnych fazach wzrostu.
Czytaj również:
- Zabieg wapnowania, czyli jak przygotować glebę pod uprawę pszenicy
- Szkodniki w zbożach jesienią, a także progi ekonomicznej szkodliwości.
- Jak chronić zboża przed grzybami?
Prezentowane informacje w zakresie środków ochrony roślin zawarte w serwisie www.agrofakt.pl nie zawierają pełnej treści etykiet-instrukcji stosowania. Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
