Omacnica prosowianka w kukurydzy. Monitoring szkodnika
Omacnica prosowianka występująca w kukurydzy wymaga monitorowania. Stadium szkodliwym są żarłoczne gąsienice dorastające do 2,5 cm długości. W jednej roślinie może czasami żerować do kilkunastu gąsienic, choć zwykle są to 1-4 sztuki. Owad pojawia się na kukurydzy od czerwca i jeżeli jest to uprawa w monokulturze, to występuje na tym samym polu do wiosny kolejnego roku, gdyż zimuje w resztkach pożniwnych w stadium gąsienicy.
Większość swojego życia larwalnego omacnica spędza wewnątrz tkanek. Jest tam mniej narażona na czynniki pogodowe, wrogów naturalnych, ale i działania ochrony roślin. Podejmując się zatem ochrony kukurydzy przed tym gatunkiem z użyciem metody biologicznej lub chemicznej konieczne jest precyzyjne obserwowanie pojawu szkodnika, tak aby uchwycić moment pojawu pierwszych jaj oraz licznych i masowych wylęgów gąsienic w pierwszym stadium rozwojowym. To bowiem jaja i gąsienice L1 są celem interwencyjnej ochrony roślin.
Omacnica prosowianka to motyl o nocnej aktywności. W warunkach Polski rozwija jedno pokolenie w ciągu roku, chociaż w niektóre lata (ciepłe i suche) może pojawiać się rasa dwupokoleniowa wydająca gąsienice we wrześniu i październiku. Na ten moment drugie pokolenie nie ma znaczenia gospodarczego, ale jest zapowiedzią zmian jakie zachodzą w przyrodzie. Z uwagi na to, że celem walki biologicznej są jaja szkodnika, a ochrony chemicznej młode gąsienice tuż po wylęgu, stąd też trzeba precyzyjnie określić, kiedy te stadia pojawiają się na kukurydzy. Jest to warunek konieczny, aby zastosowane biopreparaty i insektycydy chemiczne cechowały się jak najwyższą skutecznością.
Spis treści
Omacnica prosowianka w kukurydzy. Znajomość biologii szkodnika to podstawa
Chcąc skutecznie ograniczać omacnicę prosowiankę należy prowadzić dokładny monitoring jej występowania w uprawach kukurydzy. Kluczowe zatem staje się posiadanie podstawowej wiedzy o jej biologii, a zwłaszcza orientacyjnych terminach pojawu poszczególnych stadiów rozwojowych. Konkretne daty np. pojawu motyli, jaj czy gąsienic ustali późniejszy monitoring z użyciem dedykowanych technik i narzędzi. Dodatkowo konieczne jest także odróżnianie omacnicy i uszkodzeń jakie powoduje od innych szkodników, czy też chorób, ewentualnie uszkodzeń powodowanych przez czynniki pogodowe.
Najprostsze techniki są pracochłonne, ale weryfikują progi szkodliwości
Zasadniczo do monitorowania omacnicy prosowianki w uprawach kukurydzy wiele nie trzeba. Wystarczy wzrok i systematycznie wykonywane obserwacje roślin na obecność jaj, gąsienic i uszkodzeń roślin. Powinny być wykonywane przynajmniej 1-2 razy w tygodniu w czerwcu i lipcu. Warto wiedzieć, że jeden z progów szkodliwości dla omacnicy to znalezienie średnio 6-8 złóż jaj na 100 roślinach. Nie ma na ten moment innego sposobu na ich znalezienie, jak obserwacja kilkudziesięciu, kilkuset, a czasem kilku tysięcy roślin w różnych miejscach pola. Jaj szuka się zwykle pod spodem liści koło nerwu głównego, gdzie są najczęściej składane. Często takie rośliny z jajami oznacza się wstążką i na wybranych egzemplarzach prowadzi się dodatkową analizę na wylęg gąsienic (wejście jaj w stadium czarnej główki).
Ponadto jednorazową obserwację liczby roślin uszkodzonych przez gąsienice wykonuje się późnym latem i jesienią. Obserwacja ta pozwala przewidzieć konieczność zwalczania gatunku w kolejnym roku. Dzieje się tak, gdyż próg szkodliwości oparty na tej obserwacji mówi o potrzebie zwalczania szkodnika. W poprzednim roku osiągnięty został próg wynoszący: 15% roślin uszkodzonych w uprawie na ziarno lub 30-40% w uprawie na kiszonkę.
Obok wzroku stosuje się różne narzędzia
Omacnica prosowianka to najgroźniejszy szkodnik kukurydzy. To również jeden z nielicznych szkodników roślin rolniczych, do monitoringu, którego używa się różnych technik i urządzeń pozwalających obserwować jej rozwój. Przykładowo jednym ze sposobów określania orientacyjnego terminu nalotu motyli na plantację jest mierzenie temperatury. Jest to owad ciepłolubny, którego rozwój przyśpiesza bądź spowalnia w zależności od warunków termicznych. Bardzo pomocne i coraz powszechniej spotykane (a wdrożył je IOR-PIB) są obserwacje szkodnika w izolatorach entomologicznych. Jesienią lub wczesną wiosną zbiera się łodygi z zimującymi gąsienicami i wkłada do wnętrza izolatora z drobnooczkowej siatki. Izolator musi być trzymany na zewnątrz w warunkach imitujących pole uprawne.
Od czerwca obserwuje się wylot motyli i obserwuje ich płeć. Pierwszy motyl w izolatorze daje sygnał do wystawiania pułapek feromonowych lub świetlnych. Pułapki feromonowe to najprostsze urządzenia do obserwacji nalotu motyli szkodnika. Stosuje się głównie feromony płciowe samic, stąd pułapki takie odławiają tylko samce. To ich wada, ale kto zna biologię szkodnika może przewidzieć, kiedy powinny pojawiać się samice. Wadą pułapek zapachowych jest trudność w dobraniu feromonów pod konkretną rasę feromonową jaka występuje na danym obszarze. Zwykle zatem wybiera się feromony zarówno pod rasę Z i E, bo takie w Polsce występują. Pułapki feromonowe mnogą być manualne, ale są już na rynku autonomiczne z systemem kamer, zasilaniem solarnym/sieciowym i transmisją GPS do systemu komputerowego, który „potrafi” identyfikować odłowione szkodniki co do gatunku. Niekiedy takie pułapki są sprzężone ze stacją meteorologiczną. O wiele efektywniejsze w odławianiu szkodnika są pułapki świetlne.
Omacnica prosowianka w kukurydzy. Nocny gatunek, którego przyciągają fale UV
Omacnica prosowianka jako gatunek nocny pozytywnie reaguje na światło, ale nie byle jakie. Preferuje te z falami UV. Na rynku są zatem pułapki o różnej mocy żarówek. Jedne pod prąd sieciowy, inne pod akumulatory, ale są i wersje solarne. Pod katem łatwości przemieszczania zwykle stosuje się te akumulatorowe. Światło pułapki powinno oddziaływać na szkodnika w pobliżu uprawy kukurydzy co najmniej między godziną 21:00 a 1:00 w nocy. Po 22:00 najintensywniej motyle szkodnika latają. Pułapka dzięki zastosowaniu w niej np. octanu etylu, podłogi lepowej, ewentualnie jakiegoś płynu, pozwala przechwycić motyle. Im mniej są one uszkodzone tym łatwiej rozpoznać gatunek, ale i płeć szkodnika. Pułapki świetlne to na ten moment najefektywniejsze narzędzie monitoringu szkodnika. Dodatkowo, część doradców i rolników wspiera je jeszcze analizą roślin na obecność jaj i wylęgających się gąsienic, co daje najlepszy efekt monitoringowy i wysoką precyzję.
Uzupełnieniem własnego monitoringu są także zewnętrzne systemy monitoringowe omacnicy prowadzone przez jednostki państwowe (Platforma Sygnalizacji Agrofagów), ale także i firmy komercyjne w ramach różnych systemów obserwacji pól uprawnych. Te systemy nie mogą jednak zastępować własnych obserwacji na konkretnym polu, gdyż rozwój szkodnika nie przebiega równomiernie w całym kraju, a nawet w poszczególnych regionach.
Podsumowanie
Omacnica prosowianka to groźny szkodnik występujący w kukurydzy, stąd też na coraz większej liczbie plantacji wymaga zwalczania z użyciem metod interwencyjnych: biologicznej lub chemicznej. Dzięki rozbudowanemu systemowi monitoringowemu można precyzyjnie ustalić termin aplikacji biopreparatów lub opryskiwania roślin insektycydami, co zwiększa skuteczność zabiegów. Poleca się, aby stosować co najmniej dwie niezależne od siebie metody. Zwykle doradcy stosują trzy: izolator, pułapkę świetlną i obserwację roślin na obecność jaj.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!