Opłacalność produkcji trzody chlewnej – co warto wiedzieć?

fot. AgroFoto.pl, dunczyk

Kluczowym czynnikiem, który ma realny wpływ na rozwój branży bądź jej likwidację jest opłacalność produkcji. Określa się ją jako relację między wysokością cen żywca bądź cen prosiąt generując dochód, a cen środków niezbędnych do produkcji żywca. Co wpływa na efektywność produkcji?

Środki niezbędne do produkcji to przede wszystkim ceny zbóż, gotowych pasz, prądu, wody, jak również koszty weterynaryjne. Przyjęto, że opłacalność produkcji trzody chlewnej zaczyna się, gdy cena za kilogram żywca wieprzowego do cen zbóż występuje w stosunku 1:8. W momencie, gdy za 1 kg żywca kupimy więcej niż 8 kg zboża to znak że hodowla jest rentowna i zauważalny jest wzrost pogłowia. W momencie, gdy za 1 kg kupimy mniej niż 8 kg zboża koszty produkcji przewyższają zyski. Efektywność produkcji jest wtedy niska i dochodzi do redukcji pogłowia.

Efektywność produkcji w Polsce i Europie

Taka sytuacja miała miejsce w Polsce m.in. w roku 2007. Od tego momentu zaobserwowano gwałtowny spadek pogłowia w Polsce. Niekorzystna relacja ceny kilograma żywca do ceny kilograma zboża wystąpiła nie tylko w naszym kraju, ale również w pozostałych krajach UE. Jednakże w żadnym kraju wspólnoty opłacalność produkcji nie była tak słaba. Nie zaobserwowano tam też znacznego spadku pogłowia trzody, a w niektórych przypadkach nastąpił nawet wzrost pogłowia. Przyczyną takiego zjawiska było m.in. duża ilość gospodarstw rolnych w których utrzymywano małą liczbę świń.

Dla przykładu w krajach wysoko rozwiniętych takich jak np. Holandia, Dania, Niemcy, Belgia gospodarstw gdzie utrzymuje się ponad 500 sztuk trzody chlewnej przekracza ponad 90%. Tymczasem w Polsce procentowy udział takich gospodarstw wynosi około 40%, pomimo że koncentracja w naszym kraju to proces który ciągle postępuje. Takie zjawisko wiąże się w dużej mierze z niskim poziomem świadomości oraz wiedzy hodowcy, jak również brakiem wsparcia ze strony państwa. Konsekwencją jest uzyskiwanie dużo mniejszych miotów od loch, wzrost wykorzystania paszy, gorsze przyrosty. W efekcie przeznacza się większe nakłady, a to z kolei finalnie przekłada się na efektywność produkcji, a w konsekwencji likwidację stada.

Opłacalność produkcji trzody chlewnej – dane statystyczne

Powołując się na dane Eurostatu, z roku 2021 pogłowie świń w UE wynosiło 141,55 mln sztuk. Oznacza to spadek pogłowia do poprzedniego roku o 2,9%. Spadek dotyczył wszystkich grup produkcyjnych. Natomiast największą wartość odnotowano w przypadku sektora tuczu i wyniósł on 3,94%. W sektorze loch i prosiąt spadek wyniósł odpowiednio 3,58% oraz 0,62%. Niezależnie od poziomu intensyfikacji oraz skali produkcji, spadek pogłowia odnotowano w większości krajów wspólnoty. Największy spadek zarejestrowano w Słowacji i wyniósł on 16,8%. W Polsce spadek osiągnął wartość rzędu 12,66%, w Grecji 12,51% oraz Niemczech 9,39%. Pogłowie wzrosło jedynie w Bułgarii o ponad 17,32%, Łotwie 6%, Hiszpanii 5,05% oraz Irlandii 2,08%. Aktualnie (2023) liderem i jedynym krajem o wzroście pogłowia jest Hiszpania.

Wpływ ASF na opłacalność produkcji świń

Przyjęto, że opłacalność produkcji trzody chlewnej zaczyna się, gdy cena za kilogram żywca wieprzowego do cen zbóż występuje w stosunku 1:8.© ZdrowaZagroda.pl

Na redukcję liczby gospodarstw utrzymujących trzodę chlewną zdecydowany wpływ ma niepewna sytuacja epizootyczna związana z występowaniem wirusa Afrykańskiego Pomoru Świń (ASF). Efektem wykrycia pierwszego przypadku ASF u dzikich zwierząt oraz u świń, była gorsza efektywność produkcji, pogorszenie rentowności, wahania oraz niepewność na rynku wieprzowym. Wirus Afrykańskiego pomoru świń spowodował nie tylko pogorszenie rentowności producentów trzody chlewnej oraz przemysłu wieprzowego wynikającego z większej śmiertelności wśród zwierząt, likwidacji ognisk. W znacznym stopniu wpłynął negatywnie na obrót mięsem wieprzowym, zważywszy na regionalizację krajów z wykrytymi przypadkami ASF jak np. Niemcy czy Belgia. Tam produkcja wieprzowiny opiera się na eksporcie do innych krajów na świecie, przez głównego importera wieprzowiny czyli Chiny.

Co więcej, w 2014 roku na polskie mięso wieprzowe nałożone zostało embargo przez Federację Rosyjską co jeszcze bardziej pogłębiło kryzys uniemożliwiając sprzedaż żywca po cenach gwarantujących opłacalność produkcji. Szacuje się, że tamten rok względem poprzednich lat był jeszcze gorszy pod kątem opłacalności, a w szczególności w województwach gdzie wykryto pierwsze przypadki wirusa. Niska opłacalność i zagrożenie wynikające z prawdopodobieństwa wystąpienia zakażeń w stadzie powodują ogromne konsekwencje. Te z kolei wywołują sytuację, w której mali producenci masowo zaczęli rezygnować z produkcji. Finalnie przełożyło się na słabą efektywność produkcji i deficyt wieprzowiny w kraju.

Dobrostan zwierząt kluczowym czynnikiem efektywności

Kolejnym czynnikiem powodującym spadek i stabilizację na niskim poziomie pogłowia trzody chlewnej jest szeroko pojęta definicja dobrostanu zwierząt i konieczność zapewnienia go zwierzętom. Wiele gospodarstw, w których utrzymywana jest mała liczba zwierząt nie jest przystosowana do nowych wymogów dobrostanowych wytyczonych przez prawo Unijne. Dalsze inwestycje w kierunku spełnienia wymagań są częstym powodem dla których podejmowana jest decyzja o braku inwestycji. W wyniku tego typu działań zmniejsza się liczba gospodarstw, w których utrzymywana jest mała liczba zwierząt. Dzieje się to na rzecz coraz to większych ferm. W nich z kolei koszt modernizacji spełniających wymogi prawne przeliczając na 1 sztukę jest dużo mniejszy, aniżeli ma to miejsce w małych gospodarstwach.

Na opłacalność produkcji trzody chlewnej, według ankietowanych rolników, wpływ mają również:

• wielkość produkcji,
• parametry poubojowe tusz wieprzowych,
• koszty budowy 
• utrzymanie budynków inwentarskich.

Do najmniej kosztownych czynników wpływających na opłacalność i efektywność produkcji rolnicy zaliczyli koszty usługi weterynaryjnej, energii elektrycznej oraz wody. 

Cykl świński w kontekście opłacalności

Na opłacalność produkcji i jej efektywność wpływ ma również problem ASF.

fot. pixabay

Analizując opłacalność produkcji trzody chlewnej, należy mieć na uwadze fakt występowania dołków oraz górek świńskich czyli tzw. cyklu świńskiego. Cykl świński to cyklicznie występujące wahania koniunktury odnoszące się do wielkości produkcji oraz cen żywca wieprzowego. Zapotrzebowanie na żywiec wieprzowy kształtuje się głównie na podstawie cen za jakie możemy nabyć surowiec. Natomiast podaż zależy od relacji cen żywca do cen zbóż oraz pozostałych kosztów niezbędnych do jego wyprodukowania.

Górka świńska występuje w momencie, gdy w krótkim odstępie czasowym, na rynku ma miejsce okresowa nadpodaż żywca. To skutkuje spadkiem cen. Odwrotna sytuacja ma miejsce, gdy na rynku wieprzowiny popyt na surowiec jest większy, aniżeli podaż. W takim przypadku mówimy o dołku świńskim. To sytuacja kiedy popyt na żywiec jest większy aniżeli podaż, co przekłada się automatycznie na wzrost cen żywca.

Opłacalność produkcji – jak ją utrzymać?

Obecnie, obserwuje się pojawianie czynników wpływających na ograniczenie wahań podaży, w stosunku do cen. Do tego typu czynników zaliczamy przede wszystkim, cały czas postępującą skalę produkcji trzody chlewnej. Z jednej strony przekłada się na możliwość redukcji kosztów jednostkowych, poprzez wdrażanie nowoczesnych rozwiązań technicznych. Z drugiej ciągle rozwijająca się skala produkcji wymaga lokowania dużego kapitału. To uniemożliwia redukcję pogłowia w momencie obniżek cen. Co więcej, w momencie spadku cen, hodowcy, aby utrzymać opłacalność produkcji, produkują jeszcze więcej. W efekcie, w dłuższej perspektywie czasu odbija się to na niskim poziomie cen żywca.

Cykliczne wahania na rynku trzody chlewnej tzw. cykle świńskie powodują brak stabilności. W dłuższej perspektywie czasu wywołują zmiany dotyczące relacji między pogłowiem trzody, ilości wieprzowiny w obiegu, a także poziomem cen w skupach żywca. To sprawia, że producenci rolni poszukują rozwiązań, które uchronią opłacalność produkcji. Powinny również sprawić, że ich produkty staną się dużo bardziej konkurencyjne na tle ich odpowiedników pochodzących z krajów wspólnoty, odznaczające się mniejszymi kosztami jednostkowymi. Do takich rozwiązań należą grupy producenckie, które na wzór tych z zachodu zaczynają nabierać coraz większego znaczenia w naszym kraju. Proces koordynowania się producentów w większe grupy, stanowi element gospodarski wolnorynkowej. To wskazuje na słabość pojedynczych jednostek oraz potrzeby wytworzenia współpracy kilku podmiotów.

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!