Jak dobrze zorganizować rozród w stadzie trzody chlewnej?

Organizacja rozrodu trzody chlewnej wymaga wiedzy, rzetelności i doświadczenia. Obszar reprodukcji jest podstawą sprawnego i efektywnego funkcjonowania całego stada i przekłada się na opłacalności produkcji. Prawidłowa organizacja rozrodu w chlewni wymaga odpowiedniej organizacji produkcji i zarządzania. Jak się do tego przygotować i co uwzględnić?

Organizując sektor rozrodu, uwzględnić należy wszystkie czynniki wpływające na płodność i plenność loch; genetykę, środowisko, żywienie oraz kondycję.

Optymalizacja tych czynników polega na:

• doborze odpowiedniego materiału do rozrodu;
• prawidłowym żywieniu loszek w całym okresie odchowu;
• doborze żywienia loch w zależności od cyklu produkcyjnego;
• organizacji sektora rozrodu;
• wysokim dobrostanie i statusie zdrowotnym;
• rzetelnie prowadzonej dokumentacji.

Organizacja rozrodu trzody chlewnej wymaga wiedzy, rzetelności i doświadczenia

fot. Pixabay

Wysoką wydajność i niższe koszty można uzyskać wtedy, gdy produkcja w fermie będzie właściwie zaplanowana i realizowana, czyli oparta na dobrej organizacji pracy. W gospodarstwach wielkotowarowych organizacja rozrodu trzody chlewnej uzależniona jest od kierunku produkcji, stosowanej technologii, rodzaju pomieszczeń oraz stopnia zmechanizowania. Do zasadniczych wymogów organizacyjnych należy tworzenie grup technologicznych, czyli grupy zwierząt, o zbliżonych wymaganiach środowiskowych, a zwłaszcza żywienia; utworzona w celu zapewnienia płynności i harmonii rytmu technologii produkcji.

Wszystkie zajęcia typu przemieszczanie zwierząt, obserwacja rui, unasienianie loch i kontrola porodów odnoszą się do grupy. Lepsza organizacja pracy zwiększa wydajność i prowadzi do redukcji czasu przebywania w chlewni. Zorganizowanie produkcji świń w grupach technologicznych może zdecydowanie wpłynąć na poprawę wydajności mniejszych, jak i większych gospodarstw.

Jak wygląda organizacja grupowych wyproszeń loch

Dobrym rozwiązaniem są wyproszenia grupowe, w ściśle określonym, powtarzalnym rytmie, np. trzytygodniowym lub tygodniowym. Podstawą jest kalendarz produkcyjny oparty o biologicznych zdolnościach rozrodczych świń oraz wydajności uzyskiwanych w gospodarstwie. Najczęściej producenci wybierają cykl trwający trzy tygodnie, bo odpowiada on długości cyklu płciowego. W przypadku wystąpienia powtórzonej rui locha ta znajdzie się w następnej rui w jednym czasie z następną grupą loch.

Wielkość grupy zależeć będzie od ilości loch utrzymywanych w gospodarstwie i ilości kojców porodowych w poszczególnych sektorach. W większych obiektach cykle trwają tydzień. W cyklu tygodniowym każdy dzień ma przypisane odpowiednie czynności, a dołączenie powtarzających loch do danej grupy jest proste, ponieważ następuje co trzecią grupę. Lochy w grupach traktuje się tak samo, np. prosięta odsadzamy w czwartek, aby ruja wystąpiła od niedzieli i krycia były w poniedziałek, wtorek i środę. Wówczas porody też będą rozkładać się w czwartki, piątki i soboty.

Po co robi się obrót stada

Niezwykle ważne jest prowadzenie dokumentacji. Obrót stada jest najlepszym przedstawieniem zmian w liczebności poszczególnych grup zwierząt, w ciągu określonego czasu wraz z bilansowaniem przychodów i rozchodów zwierząt. Zapis obejmuje zmiany w rozmiarach produkcji (sprzedaży) i sprawdza założenia (oczekiwane wyniki produkcyjne).

Od czego zależy optymalne rozmnażanie trzody

Dokładne zaplanowanie zajęć w gospodarstwie, w celu efektywnego wykorzystania czasu pracy i osiągnięcia planowanej wydajności, jest podstawą do opracowania technologii produkcji w oparciu o zsynchronizowane grupy loch. Pozwala to na:

• zaplanowanie i rytmiczne powtarzanie czynności;
• łatwiejszą kontrolę rui oraz niższe koszty inseminacji;
• diagnostykę ciąży większych grup loch;
• synchronizację porodów oraz ich efektywniejszą kontrolę;
• wyrównywanie miotów i szybsze przeprowadzanie zabiegów;
• zastosowanie metody „całe pomieszczenie pełne – całe pomieszczenie puste”
• polepszenie higieny;
• łatwiejsze żywienie;
• lepsze wykorzystanie pomieszczeń.

Ile wynosi potencjał reprodukcyjny loch lochy

Liczba urodzonych i odchowanych prosiąt w miocie należy między innymi do podstawowych wskaźników opłacalności chowu świń. Możliwości produkcyjne trzody chlewnej są bardzo duże. Rezultaty wynikają jednoznacznie z umiejętności wykorzystania szerokiej wiedzy z zakresu genetyki oraz warunków utrzymania świń, spośród których ważna jest organizacja rozrodu trzody chlewnej w fermach. Potencjał reprodukcyjny lochy wynosi ok. 30 prosiąt odchowanych przez nią w ciągu roku.

Średnia plenność gospodarcza loch w Polsce wynosi od 14 do 20 prosiąt

fot. Pixabay

Ile prosiąt rocznie od lochy

Niestety najlepsze wyniki osiągane obecnie w praktyce, w dobrze zarządzanych fermach, mieszczą się w granicach od 25 do 27 prosiąt odchowanych rocznie od lochy. Obecnie średnia plenność gospodarcza loch w Polsce wynosi od 14 do 20 prosiąt, a średnia częstotliwość oproszeń tylko 1,6. Nie oznacza to jednak, że w Polsce brakuje gospodarstw, które odchowują średnio ok. 28 i więcej prosiąt, pokazując, że taka produkcja jest możliwa. Kraje wiodące w produkcji trzody chlewnej (Dania i Holandia) osiągają najniższą plenność w granicach od 22 do 23 prosiąt, przy częstotliwości oproszeń 2,4. Należy zauważyć, że roczny koszt utrzymania lochy jest niemal taki sam dla lochy, od której uzyskujemy 18 prosiąt (średnia krajowa) czy 20 lub 24. Wynika to przede wszystkim z odpowiedniej organizacji pracy, warunków środowiskowych i kosztów paszy.

Co to jest częstotliwość oproszeń

Jak wspomniano powyżej dla uzyskania jak najwyższych wyników produkcyjnych najważniejsze jest liczba odchowywanych prosiąt od lochy, a także częstotliwość oproszeń. Częstotliwość oproszeń to liczba miotów uzyskana w okresie roku od jednej lochy lub średnio w stadzie loch. Wskaźnik ten jest pochodną okresu międzymiotu, czyli czasu od jednego zapłodnienia do następnego. Na każdy okres międzymiotu składa się czas ciąży, laktacji i jałowienia. Długość tych 3 okresów warunkuje zatem długość międzymiotu.

Kiedy pojawia się ruja u lochy

Warto zauważyć, że czas ciąży lochy jest niemal wartością stałą i wynosi 114 dni. Czas laktacji uzależniony jest od produkcji w danym obiekcie i wynosi zazwyczaj ok. 28 dni zwłaszcza w produkcji intensywnej, gdzie należy zachować ciągłość produkcji. Okres jałowienia jest najbardziej zróżnicowanym okresem i w najmniejszej części zależnym od czynnika ludzkiego. Przedłużanie się okresu jałowienia powoduje ujemne skutki produkcyjne. Częstotliwość oproszeń jest niższa, a dodatkowo locha opuszcza swoją pierwotną grupę produkcyjną i nie jest wiadome, do której kolejnej grupy trafi. Dlatego okres jałowienia jest nazywany newralgicznym okresem. Podczas organizacji rozrodu w fermie należy zwrócić uwagę, aby lochy po odsadzeniu prawidłowo wykazywały ruje w możliwie krótkim terminie do 10 dni. Badania wskazują, że obiekty charakteryzujące się wysokim wynikami produkcyjnymi posiadają stada podstawowe loch, które w ponad 85% wykazują ruję po odsadzeniu w czasie do 8 dni.

Częstotliwość oproszeń to liczba miotów uzyskana w okresie roku od jednej lochy lub średnio w stadzie loch.

Krycia naturalne czy sztuczna inseminacja loch

Tylko najlepsze wykorzystanie potencjału rozrodczego stada wpływa na większą rentowność produkcji żywca wieprzowego. Organizacja rozrodu trzody chlewnej wymaga również kalkulacji w zakresie stosowania krycia naturalnego lub sztucznej inseminacji. Wpływ knura na wyniki produkcyjne, a tym samym uzyskanie postępu produkcyjnego jest potencjalnie o wiele większy aniżeli lochy. Pozostawia on po sobie zdecydowanie większą liczbę potomstwa w skali roku. Obecnie zdecydowanie popularniejsza jest sztuczna inseminacja.

Wśród zalet sztucznej inseminacji najczęściej wymienia się:

• wymuszoną selekcję i dobór par do rozpłodu w celu uzyskania postępu hodowlanego;
• ograniczenie ilości knurów w porównaniu z kryciem naturalnym;
• ograniczanie rozprzestrzeniania się chorób przenoszonych drogą płciową;
• lepsze wykorzystanie nasienia oraz usuwanie samców bezpłodnych i o słabej jakości nasienia;
• doskonalenie genotypu i fenotypu zwierząt;
• ułatwienie handlu i wymiany materiału biologicznego.

Wpływ knura na wyniki produkcyjne jest potencjalnie o wiele większy aniżeli lochy

fot. Pixabay

Powstaje zatem pytanie czy sztuczną inseminację należy opierać o kupne porcje inseminacyjne, czy porcje inseminacyjne powinny być produkowane we własnym zakresie? Podczas zakupu dawek inseminacyjnych producent indywidualnie dobiera nasienie odpowiedniej rasy knura do pokrycia odpowiedniej lochy, dla zrealizowania swoich celów produkcyjnych. Własna produkcja nasienia wymaga odpowiedniej ilości knurów oczywiście mniejszej niż przy kryciu naturalnym.

Czynniki, które wpływają na jakość nasienia knura

Przydatność knura zależy od wielu czynników zwłaszcza uwarunkowań genetycznych. Duże wyższe libido przejawiają knury mieszańce, co jest związane z efektem heterozji. Ejakulaty knurów różnych ras różnią się objętością, koncentracją plemników oraz ich morfologią. Dodatkowymi czynnikami są pora roku, żywienie, warunki utrzymania, technika pobierania nasienia, wiek i częstotliwość oddawania nasienia. Niepłodność jest zazwyczaj efektem długotrwałego oddziaływania niekorzystnych czynników środowiskowych. Zachodzi wtedy konieczność wnikliwego nadzoru nad stadem podstawowym i szybkiego rozwiązywania problemów w sferze inseminacji. Wprowadzenie sztucznej inseminacji wymusza szczegółową analizę pozyskiwanego nasienia. Pobieranie nasienia i jego przygotowanie wymaga odpowiedniego maneżu i choćby małego laboratorium, co wpływa na zasadność odpowiedniego zagospodarowania budynków. Wyniki reprodukcyjne w fermach o intensywnej produkcji, po przejściu na sztuczną inseminację, odbiegają dodatnio od uzyskiwanych wcześniej przy stosowaniu wyłącznie krycia naturalnego. Sektor reprodukcji na fermie odgrywa bardzo istotne znaczenie w całym cyklu produkcyjnym. Niezależnie od tego, czy prowadzony jest w oparciu o krycie naturalne, czy też sztuczną inseminację.

Ile prosiąt locha odchowuje prosiąt w ciągu życia

Odpowiedniej organizacji rozrodu trzody chlewnej nie ma również bez wysokiego statusu zdrowotnego loch, sprzyjającego ciągłej produkcji prosiąt. Niestety ma to swoje odbicie w długotrwałym użytkowaniu. Lochy w całym swoim życiu odchowują średnio zaledwie 30–40 prosiąt. Należy wydłużać okres użytkowania, bowiem dopiero od 3 oproszenia lochy generują finansową opłacalność eksploatacji. W ciągu roku średnio 40–50% loch jest brakowanych. Większość przyczyn stanowią dysfunkcje rozrodcze, w tym nieskuteczność zapłodnień czy wczesna zamieralność płodów.

Jakie są skutki zbyt wczesnego lub późnego pierwszego krycia loszki

Prawidłowe działanie grup obejmuje cykliczne wprowadzanie loszek remontowych. Termin pierwszego pokrycia lochy odgrywa istotne znaczenie, bo przy zbyt wczesnym kryciu lochy rodzą mioty mało liczne i słabe. Zbyt późne krycie, to przede wszystkim kłopoty ze skutecznym zapłodnieniem. Do najczęściej występujących błędów związanych z wystąpieniem rui należy zaliczyć:

• nadmierne zagęszczenie samic w kojcu;
• złe warunki środowiskowe;
• zbyt wysoką lub niską temperaturę pomieszczeń;
• zbyt małą ilość światła w pomieszczeniach.

Krycie loszek w nieodpowiedniej kondycji może doprowadzić do wystąpienia poronień lub wybrakowania po pierwszej ciąży. Metody biologiczne wspomagające wystąpienie rui i prawidłowe zapłodnienie to przede wszystkim zastosowanie flushingu. Istotnym elementem stymulacji loszek wprowadzanych do rozrodu jest ich kontakt z dojrzałymi lochami. Loszki można wprowadzić na 5–6 dni przed spodziewaną rują.

Lochy w całym swoim życiu odchowują średnio zaledwie 30–40 prosiąt. Należy wydłużać okres użytkowania, bowiem dopiero od 3 oproszenia lochy generują finansową opłacalność eksploatacji.

Optymalne rozmnażanie trzody a synchronizacja rui u loch

Synchronizacja rui stanowi podstawę dla usprawnienia organizacji rozrodu w większych stadach. Jej głównym celem jest optymalizacja liczby odsadzanych prosiąt w ciągu roku oraz zmniejszenia liczby nieproduktywnych dni, racjonalne wykorzystanie nasienia, koncentracja w czasie porodów oraz uzyskiwanie wyrównanych fizycznie tuczników.
Indukcja porodu polega na wywołaniu akcji porodowej przy pomocy odpowiednich preparatów hormonalnych, tak aby dana locha lub grupa loch oprosiła się w zbliżonym czasie. Przewidując z dużą dokładnością czas porodu możemy lepiej nadzorować rodzącą lochę. Indukcja porodu sprawia, że lochy w 95 proc. rodzą w określonym przez nas czasie, a dzięki temu można je łatwiej monitorować i zmniejszyć straty prosiąt.

Sektor reprodukcji jest podstawą sprawnego i efektywnego funkcjonowania całego stada. Prawidłowa organizacja rozrodu w chlewni jest możliwa przy odpowiedniej organizacji produkcji i zarządzaniu tym sektorem. Optymalna strategia organizacji rozrodu jest częściową gwarancją sukcesu produkcyjnego i pozwala uzyskać wyniki zbliżone do najlepszych ferm w Polsce i Europie.

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!