Owady w chlewni – Program kontroli i skuteczne zwalczanie

fot. canstockphoto

Owady w chlewni, a szczególnie ich zwalczanie jest jednym z elementów bioasekuracji. Muchy, karaluchy i inne insekty mogą przenosić choroby wśród populacji utrzymywanych świń. Kontrola much powinna być integralną częścią utrzymania wysokiego stanu zdrowia w nowoczesnej produkcji trzody chlewnej.

Jak zwalczać muchy, karaluchy i inne insekty w chlewni? Przede wszystkim należy rozpocząć od odpowiedniej kontroli, która dla swoje skuteczności musi obejmować:

• monitoring owadów przez cały rok;
• zastosowanie środków owadobójczych już na małej populacji insektów;
• identyfikację i usunięcie miejsc, w których owady się rozmnażają;
• pisemny cotygodniowy plan ochrony przed insektami szczególnie muchami i karaluchami jako głównymi szkodnikami.

Owady w chlewni

Na fermach trzody chlewnej może występować wiele rodzajów much, ale dominującymi gatunkiem jest mucha domowa Musca domestica. Muchy mogą przenosić szeroką gamę patogenów świń, w tym m.in.: E. coli, Salmonella, Brachyspira (dyzenteria świń). Karaluchy mogą przenosić B. hyodysenteriae i PCV2.  Dorosłe muchy żyją zwykle od jednego do dwóch tygodni. Naturalna skłonność owadów do wędrówek i ich zdolność do pokonywania odległości daje im możliwość rozprzestrzeniania chorób między gospodarstwami. Z tego powodu zwalczanie owadów w chlewni stanowi ważny składnik bioasekuracji na fermie trzody chlewnej.

Mucha domowa

Mucha domowa może zakończyć swój cykl życiowy w ciągu zaledwie siedmiu dni, więc w odpowiednich warunkach ich populacja może szybko się rozwijać. Budynki inwentarskie zazwyczaj stwarzają odpowiednie warunki dla rozwoju much, a także innych owadów (duża ilość pożywienia, odpowiednie miejsca do rozmnażania, dodatnie temperatury w pomieszczeniach inwentarskich). Te czynniki powodują, że muchy w chlewnie mogą stać się prawdziwym problemem. Skuteczna kontrola musi obejmować przerwanie cyklu życiowego muchy.

Jak rozmnażają się muchy

Muchy rozmnażają się szybko. Cały cykl muchy domowej (Musca domestica) w cieplejszych miesiącach letnich może zakończyć się w ciągu ośmiu dni. Dorosłe muchy domowe składają jaja w ciepłych, wilgotnych miejscach, takich jak obornik i gnojowica. W ciągu około 12 godzin z jaj wylęgają się małe białe robaki lub larwy. Larwy następnie przechodzą trzy etapy wzrostu w ciągu 5-10 dni (w 20-30⁰C), zamieniając się w poczwarki. Etap poczwarki trwa ok. 3-4 dni, po którym pojawiają się dorosłe muchy. Cały cykl życiowy (od jaja lub larwy do postaci dorosłej) zamyka się w ok. 14 dniach.

Jak kontrolować owady w chlewni?

15% całej populacji much to osobniki dorosłe, zatem zabijanie samych dorosłych much nie rozwiąże skutecznie problemu a ciągłe stosowanie tego samego środka przeciw dorosłemu osobnikowi będzie wpływać na wytworzenie odporności populacyjnej.

Właściwa kontrola i zapobieganie musi obejmować zarówno postaci dorosłe jak i wszystkie stadia przeobrażenia. Stosowanie różnych środków przeciw dorosłym osobnikom zminimalizuje ryzyko narastania odporności, ale tylko zintegrowane podejście pozwoli skutecznie kontrolować problem z muchami.

Istnieją programy łączące produkty zawierające różne składniki aktywne. Środki larwobójcze, które przerywają cykl życiowy w stadium larwalnym, oraz drugie, które pozwolą zwalczać postaci dorosłe. Istnieją preparaty zawierające cyromazynę (wysoce specyficzny regulator wzrostu owadów). Substancja ta powstrzymuje larwy (czerwie) rozwijające się w dorosłych muchach, przerywając w ten sposób cykl życia muchy. Cyromazyna jest również skuteczna przeciwko wieloodpornym szczepom much i jest nieszkodliwy dla pożytecznych owadów, pająków i ptaków.

Szybkość, z jaką muchy mogą zakończyć swój cykl życia, zależy od temperatury. Obornik i gnijące materiały są znacznie cieplejsze niż temperatura otoczenia, zatem są idealnym miejscem do rozwoju much. Należy zatem uwzględnić te miejsca zwalczając muchy w stadzie, przeprowadzając okresowe stosowanie środków owadobójczych, w przypadku gdy liczba much stanie się duża.

Program kontroli much w chlewni

Aby utrzymać liczbę much w chlewni na akceptowalnym poziomie przez cały rok, niezbędny jest zintegrowany program kontroli much uwzględniający zmniejszenie liczby miejsc, w których muchy się rozmnażają. W strategii należy uwzględnić usuwanie przynajmniej dwa razy w tygodniu  (aby przerwać cykl życiowy muchy) obornika, mokrej i zabrudzonej słomy oraz innego rodzaju materiały do ścielenia kojca. Należy zwróć uwagę na miejsca w gospodarstwie, w których muchy mogą się rozmnażać (rogi i krawędzie kojców, zabrudzone maty grzewcze, płyty gnojowe/obornikowe, miejsce utylizacji padłych zwierząt.

Program kontroli owadów w chlewni powinien obejmować odpowiednie bezpieczeństwo biologiczne i leki/szczepienie świń, a także środki kontroli owadów. W celu zwalczania dorosłych postaci można używać środków owadobójczych w formie m.in.: sprayu, farby i mgiełki. Środki te  właściwie użyte mogą szybko zredukować dużą liczbę dorosłych much. Pomogą również powstrzymać muchy przed składaniem większej liczby jaj oraz rozprzestrzenianiem się bakterii i innych patogenów w gospodarstwie.

Jak zwalczyć muchy w chlewni?

Ponieważ jaja i larwy stanowią duży procent populacji much, larwicydy stosowane na terenach lęgowych mogą znacznie zmniejszyć liczbę pojawiających się nowych dorosłych osobników. W programie należy również uwzględnić kontrolę bez użycia środków chemicznych. W celu zmniejszenia populacji much należy:

• stosować siatki na okna i/lub drzwi;
• kontrolować wilgotność w chlewni poprzez odpowiednią wentylację;
• regularnie sprzątać rozsypywaną paszę w chlewni, np. spod koryt, ślimaków i pojemników paszowych;
• utrzymywać roślinność otaczającą budynki dla świń pod kontrolą;
• usuwać rozlany obornik lub paszę na terenie gospodarstwa.

Podsumowując warto podkreślić, iż kompleksowe zarządzanie powinno zawsze odnosić się do zasady cpp-cpp (całe pomieszczenie puste-całe pomieszczenie pełne) z uwzględnieniem dokładnego mycia i dezynfekcji pomieszczeń chlewni, w których utrzymywane są poszczególne grupy technologiczne. Należy również zapamiętać, że intensywne stosowanie tego samego środka owadobójczego może zaowocować odpornymi muchami już w ciągu dwóch lat. Aby spowolnić rozwój odporności, zaleca się rotację środków owadobójczych, wybierając produkty oparte na różnych składnikach aktywnych.