Paszportowanie roślin: kiedy i dla kogo?
Polscy producenci i handlowcy mogą prowadzić swobodny obrót materiałem roślinnym na terenie wszystkich krajów Unii Europejskiej. Nie oznacza to jednak braku kontroli. W przypadku wielu gatunków konieczne jest paszportowanie roślin.
Po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej polscy producenci i handlowcy mogą prowadzić swobodny obrót materiałem roślinnym na terenie wszystkich krajów Unii. Została zniesiona graniczna kontrola fitosanitarna, kontrola przed wysyłką, wystawianie świadectw fitosanitarnych. – Jednak ten swobodny obrót nie oznacza braku kontroli materiału roślinnego – podkreśla Maria Wytrych, kierownik częstochowskiego oddziału Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa – Stworzony został system kontroli zdrowotności towarów roślinnych, który jest taki sam w całej Unii Europejskiej. Podstawą jego funkcjonowania jest określenie:
- organizmów szkodliwych tzw. kwarantannowych, które są szczególnie niebezpieczne,
- roślin, produktów roślinnych i przedmiotów, które są żywicielami tych organizmów kwarantannowych, i w związku z tym stwarzających niebezpieczeństwo ich rozprzestrzeniania się;
Te organizmy i te rośliny zostały określone w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 lutego 2008 r. ws. wprowadzania i rozprzestrzeniania się organizmów kwarantannowych.
Stworzony został system kontroli zdrowotności towarów roślinnych, który jest taki sam w całej Unii Europejskiej.
Rośliny z paszportem
Odpowiedzialność za stan zdrowotnościowy materiałów spoczywa przede wszystkim na posiadaczu (producencie, handlowcu, importerze, właścicielu magazynów, przechowalni itp.), a nadzór sprawuje Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa. – W tym celu PIORiN prowadzi tzw. rejestr przedsiębiorców, do którego obowiązek mają wpisać się, określając w bardzo dużym uproszczeniu podmioty, które zajmują się materiałem do sadzenia (szkółkarskim, ozdobnym, rozsadami warzyw) i mają w swojej ofercie gatunki roślin, które są potencjalnymi żywicielami groźnych organizmów kwarantannowych oraz importerzy roślin – wyjaśnia Maria Wytrych – Rośliny wyprodukowane przez zarejestrowane podmioty i spełniające wymagania w zakresie zdrowotności otrzymują dokument tzw. paszport roślin, z którym mogą być przemieszczane w kraju oraz pozostałych krajach Unii Europejskiej. Paszport roślin jest dokumentem, który powinien towarzyszyć każdej sprzedawanej partii roślin, dzięki niemu możliwa jest identyfikacja miejsca pochodzenia roślin a tym samym ewentualne źródło porażenia roślin przez organizmy kwarantannowe. Lista roślin, które podlegają paszportowaniu zmienia się wraz ze zmianami prawa unijnego w tym zakresie i jest na bieżąco publikowana w ww. rozporządzeniu.
Paszport dla roślin szkółkarskich
Dla kogo paszport?
Paszport wydawany jest także dla roślin sprowadzanych z państw trzecich po zakończeniu granicznej kontroli fitosanitarnej. Wykaz takich roślin jest wymieniony w Załączniku 5 B rozporządzenia ws. wprowadzania i zapobiegania rozprzestrzenianiu się organizmów kwarantannowych. – Należy zaznaczyć, że w przypadku roślin przemieszczanych do pozostałych państw Unii Europejskiej istnieje obowiązek zaopatrywania w paszport wszystkich roślin wymienionych w Załączniku 5 część A – mówi Ewa Nowakowska, specjalista ds. fitosanitarnych – W obrocie krajowym paszportowaniu podlegają wszystkie gatunki i rodzaje i roślin które wymienione są w załączniku 5 A do ww. rozporządzenia, w tym wymienione w pkt 1 podlegają paszportowaniu bez względu na to, czy są sprzedawane dla osób zajmujących się zawodowo produkcją roślinną lub obrotem czy ostatecznym odbiorcom, niezależnie od miejsca sprzedaży i przeznaczenia – dodaje inspektor fitosanitarny – Są to m.in. rośliny żywicielskie zarazy ogniowej (jabłoń, grusza, głóg, irga, jarzębina, pigwa, pigwowiec, nieszpułka) oraz szarki śliw (śliwa, brzoskwinia, nektaryna, czereśnia, wiśnia, morela) przeznaczone do sadzenia. Rośliny wymienione w pkt 2 i 3 Załącznika VA podlegają paszportowaniu, jeżeli są przeznaczone do sprzedaży osobom zajmującym się zawodowo produkcją roślinną lub obrotem. Ponadto, ze względu na zapisy innych rozporządzeń rośliny rodzajów: Rododendron, Kamelia i Kalina oraz rodzaju Sosna i gatunku Daglezja zielona podlegają paszportowaniu na takich samych zasadach jak rośliny wymienione w pkt 1 załącznika 5 A rozporządzenia ws. wprowadzania i rozprzestrzeniania się organizmów kwarantannowych. Natomiast towar roślinny przemieszczany do państw innych niż kraje Unii Europejskiej tzw. „krajów trzecich” powinien spełniać wymagania fitosanitarne tych państw i w przypadku takiej potrzeby powinien być zaopatrzony w świadectwo fitosanitarne.
Paszport wydawany jest także dla roślin sprowadzanych z państw trzecich po zakończeniu granicznej kontroli fitosanitarnej.
Paszportowanie w szkółkach
Wejście w życie z dn. 1 stycznia 2015 r. Ustawy o ułatwieniu wykonywania działalności gospodarczej , otwiera drogę i daje szkółkarzom możliwość wydawania paszportów roślin w ramach upoważnień wydawanych przez wojewódzkich inspektorów ochrony roślin. Należy podkreślić, że dotychczasowe zasady wydawania paszportów przez PIORiN nie zmieniają się, inspektoraty nadal będą wydawały paszporty podmiotom, które się o to zwrócą. Nowością jest alternatywna możliwość ubiegania się o zezwolenie na wydawanie paszportów przez producentów roślin.
