Pisanki i palmy wielkanocne w tradycji ludowej
Odwiedzając pierwsze w Polsce Muzeum Pisanki w Ciechanowcu, możemy w jednym miejscu zobaczyć 2,5 tysiąca kolorowych eksponatów pochodzących z całego świata. Ale to nie wszystko. W konkursie zorganizowany przez muzeum wzięło udział 589 wykonawców palm wielkanocnych!
Muzeum Pisanki, pierwsze i dotychczas jedyne tego typu miejsce w Polsce, znajduje się w Ciechanowcu. Ten niezwykły zbiór zdobionych jaj zobaczyć można w zabytkowym dworku z 1858 r. na terenie Muzeum Rolnictwa im. Księdza Krzysztofa Kluka.
Spis treści
A wszystko zaczęło się od… jajka
To już 15 lat minęło od otwarcia pierwszego w Polsce Muzeum Pisanki w Ciechanowcu. A jest to wyjątkowe muzeum, w którym zgromadzono zbiory liczące ponad 2500 małych dzieł sztuki. Początek tej niezwykłej kolekcji zaczął się od darowizny 1000 sztuk pięknych eksponatów dla Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu. – Darowizna otrzymana od prof. Ireny Stasiewicz-Jasiuk i jej męża Jerzego Stasiuka była na początku ekspozycją stałą – mówi mgr inż. Anna Wiśniewska, z-ca dyrektora muzeum. – Obecnie zbiory Muzeum Pisanki mieszczą się w zabytkowym dworze na terenie muzeum. Pani profesor, Irena Stasiewicz-Jasiukowa co roku wydawała książeczki poświęcone pisankom pochodzącym z różnych regionów Polski. Obecnie kolekcja liczy ok. 2500 eksponatów a w jej skład wchodzą zbiory z całego świata. Są tu pisanki wykonane różną techniką, z różnych materiałów. Mamy tu okazy wykonane nie tylko z jaj ptasich, ale także z innych materiałów np. z kamienia.
Pisanki – rodowód
– Zdobienie jaj było znane już w starożytności. Najstarsze liczą ponad 5000 lat. Są to pisanki z Asyrii, nieco późniejsze pochodzą z Egiptu, Persji, Rzymu, Chin. Chińczycy obdarowywali się kolorowymi jajkami z okazji nadchodzącej wiosny. W Egipcie motywem zdobiącym jajka były skarabeusze. W Sudanie – cytaty z Koranu. Australijscy Aborygeni rzeźbili jaja strusie – wyjaśnia Stanisław Kryński, starszy kustosz-kierownik działu etnograficznego Muzeum Rolnictwa im. K. Kluka w Ciechanowcu. O dużym zainteresowaniu zbiorami świadczy fakt, że rocznie Muzeum odwiedza ok. 70 tysięcy turystów z kraju i około 1500 turystów z zagranicy.
Ciechanowska kolekcja
Zbiór nie składa się tylko z kurzych, kaczych, czy gęsich, ale również z jajek rzadziej, a praktycznie wcale nie spotykanych w formie pisanki. Jakie to jajka? Pawie, łabędzie, bocianie, a nawet tak egzotyczne, jak jaja strusie, pingwinów, emu oraz mew. Przykuwające uwagę są również miniaturowe jajeczka afrykańskiej zięby oraz papugi. W kolekcji znajdują się również drewniane pisanki oraz wykonane z kamieni półszlachetnych. – Te delikatne dzieła sztuki są wykonywane różnymi technikami – mówi Stanisław Kryński. – Do najbardziej znanych technik zaliczamy:
- technikę grawerowania lub rycia – wydrapywanie ostrym narzędziem motywów na wcześniej pomalowanych jajkach (zazwyczaj są to motywy kwiatowe oraz geometryczne);
- technikę aplikacyjną polegającą na oklejaniu wydmuszek. Wydmuszki są oklejone tradycyjnie kolorowym błyszczącym papierem, świecidełkami, czy też koralikami. Niektóre jajka oklejone są sitowiem i przędzą, ale również przeróżnymi ziarnami, np. ryżu, gryki lub nasionami ogórków;
- technikę batikową – jajka ozdabiane są woskiem.
I ty możesz powiększyć kolekcję
Skąd biorą się kolejne eksponaty? Odpowiedź jest prosta – każdy może zostawić swoje dzieła w muzeum. Jednak to czy trafią one do zbioru, to zupełnie inna sprawa. – O tym, czy trafią na ekspozycję, decyduje opiekun zbiorów – Wojciech Bogucki, pracownik Muzeum Rolnictwa – artysta plastyk, pisankarz – wykonawca kilkuset pisanek, przez wiele lat współpracujący z ofiarodawcami – wyjaśnia Stanisław Kryński.
Tradycja palmowa
Z okresem Wielkiej Nocy ścisły związek ma tradycja sporządzania palm. Również Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu podtrzymuje tę tradycję organizując coroczny konkurs na najpiękniejszą palmę. – W tym roku odbyła się już XII edycja konkursu na wykonanie palmy wielkanocnej – informuje mgr inż. Anna Wiśniewska. – Nasze zaproszenie do konkursu kierujemy głównie do szkół, ale mogą w nim uczestniczyć także osoby indywidualne. Warunkiem uczestniczenia w konkursie jest wykonanie palmy wyłącznie z materiałów naturalnych. Nie można również ozdabiać jej elementami roślin chronionych. W tym roku do konkursu zgłoszono rekordową liczbę palm – 589 sztuk. Naszą tradycją jest nagradzanie wszystkich uczestników. Podsumowanie konkursu odbywa się w niedzielę palmową w kościele Trójcy Przenajświętszej w Ciechanowcu. Uczestnicy wraz z palmami biorą udział we mszy a później oddają palmy do muzeum i otrzymują nagrodę. Po Niedzieli Palmowej organizowana jest wystawa stała w naszym kościółku, który jest na terenie skansenu.