Podłoża do uprawy – jeśli nie grunt to co?

fot. Agnieszka Długosz

Podstawowym podłożem do uprawy jest gleba. Jednak produkcja warzyw pod osłonami daje technologiczne możliwości uprawy również w innych podłożach, a nawet… bez podłoża, bezpośrednio w pożywce lub w powietrzu.

W artykule dowiesz się, w czym można uprawiać rośliny warzywne. Opisano także główne podłoża do uprawy warzyw, ich właściwości i specyfikę.

Gleba jako środowisko systemu korzeniowego

Z punktu widzenia ogrodnika, gleba to siedlisko życia roślin. W niej kiełkują nasiona, rozwijają się korzenie, dostarczające roślinom wody i składników pokarmowych. Prawidłowy system korzeniowy warunkuje wzrost i rozwój roślin. To z kolei przekłada się na wysokość i jakość plonowania, a w efekcie na zysk ekonomiczny. O żyzności gleby decyduje nie tylko jej budowa i skład, ale także właściwości wodno-powietrzne, cieplne, sorpcyjne, jej struktura, odczyn (pH) oraz zabiegi agrotechniczne. W utrzymaniu wysokiej żyzności gleby dużą rolę odgrywa próchnica i mikroorganizmy glebowe. W warzywnictwie zagadnienie dobrej gleby nie ogranicza się tylko do wysokości uzyskanych plonów. Istotna jest bowiem również jakość produkowanych na tej glebie warzyw, które często spożywane są w stanie surowym. Tylko w optymalnych warunkach glebowo-klimatycznych będą wyróżniać się delikatnością, soczystością oraz smakiem i aromatem charakterystycznym dla danego gatunku.

Podłoża do uprawy – odizolowane od gleby „in situ” a inertne

Życiodajna gleba nie zawsze jest środowiskiem rozwoju systemu korzeniowego, który utrzymuje i stabilizuje rośliny w miejscu. Taką rolę przejmują podłoża do uprawy, czyli materiały inne niż gleba, wykorzystywane głównie w uprawach szklarniowych. Specjalnymi rodzajami podłoża uprawowego są substraty. Ułatwiają ukorzenianie się roślin i zapewniają stabilność struktury gleby, jak również odpowiednie warunki wodno-powietrzne. Od substratów oczekuje się, że będą w pełni sterowalne, a ich parametry całkowicie mierzalne. Każdy z nich stawia inne wymagania, dlatego jego wykorzystanie należy dopasować do warunków uprawy i stanu gospodarstwa.

Substraty – rodzaje

Rozróżnia się substraty jednorodne oraz mieszane. Do jednorodnych należą substraty:

• mineralne naturalne: piasek, żwir, perlit, pumeks, kamień wulkaniczny, glinki, wermikulit;
• mineralne sztuczne: wełna mineralna, wełna szklana;
• organiczne naturalne: torfy, kory, zrębki drewniane, trociny, włókno kokosowe, odpady kokosowe, łuski ryżowe, słoma zbożowa (balot, sieczka), komposty roślinne;
• organiczne sztuczne: włókno drzewne, wełna owcza, odpady tekstylne;
• syntetyczne: granulaty tworzyw sztucznych z recyklingu, pianki i granulaty organiczne (poliuretany, polifenole).

Do substratów mieszanych wlicza się m.in.:

• mieszanki torfów — poprawa właściwości fizycznych;
• torfu + kory, trocin, włókien kokosowych — zmniejszenie osiadania;
• torfu + perlitu — zwiększenie napowietrzenia.

Systemy hydroponiczne czyli uprawa bez gleby

Bez typowych podłoży do uprawy też można uprawiać rośliny. Rezygnując z uprawy w gruncie czy podłożach do uprawy, możemy zdecydować się na rodzaj uprawy bezglebowej w systemie hydroponicznym. Wówczas rośliny rosną w podłożach inertnych np. w wełnie mineralnej. Natomiast składniki pokarmowe, wg. optymalnych wymagań pokarmowych, dostarczane są im wraz z wodą, jako pożywka, w formie fertygacji, podczas nawadniania przy użyciu systemów nawadniających. Wspomniane podłoża wykazują bierność i obojętność chemiczną, a także nie stwarzają warunków do rozwoju patogenów w środowisku korzeniowym. Ich celem jest mechaniczne „zamocowanie” rozwijającego się systemu korzeniowego i stabilizacja rośliny.

Hydroponiczna uprawa pomidora szklarniowego w substracie jednorodnym – wełna mineralna

fot. inż. Agnieszka Długosz

Jest wiele typów upraw hydroponicznych różniących się od siebie, np.:

• NFT (Nutrient Film Technique) — cienkowarstwowe systemy przepływowe;
• Drip Irrigation System — systemy kropelkowe;
• Aeroponika — uprawa w powietrzu (korzenie są jedynie spryskiwane);
• Akwaponika — uprawa w symbiozie z rybami, ślimakami, rakami czy krewetkami.

Skompletowanie odpowiedniego wyposażenia nie należy jednak do najtańszych, dlatego wybór konkretnego typu uprawy hydroponicznej powinien być dobrze przemyślany. Wciąż jednak uprawa w glebie jest wiodącą metodą.

Czytaj również: Ceny pomidorów 2024