Produkcja owoców. Bezpieczeństwo i jakość pozbiorcza

fot. Adobe Stock

Produkcja owoców bez szkodliwych pozostałości środków ochrony wynika z obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa spożycia owoców i rosnących wymagań odbiorców krajowych i zagranicznych. Najczęściej przyczyną przekroczenia norm zawartości szkodliwych substancji jest niewłaściwe stosowanie środków ochrony roślin, nawozów i regulatorów wzrostu lub wykorzystanie podróbek albo preparatów niezarejestrowanych.

Ważny czynnik poprawiający bezpieczeństwo i jakość owoców to także technologie stosowane w okresie pozbiorczym. Ograniczają one zanieczyszczenia owoców i zagrożenie bakteriologiczne, grzybowe oraz wirusowe owoców. Rozwiązania te stosuje się także do dezynfekcji: powietrza w chłodniach, magazynach, skrzyniopalet oraz wody używanej do rozładunku, mycia i sortowania owoców. Do utrzymania jakości owoców w okresie pozbiorczym służy 1-MCP i woskowanie oraz opakowania technologii MAP.

Ozonowanie

Produkcja owoców wymaga skupienia na wielu detalach w celu zapewnienia ich bezpieczeństwa i jakości

Ozon O₃ – tritlen to nietrwały gaz składający się z trzech cząstek tlenu. Jego obecność w powietrzu można poznać po charakterystycznym „świeżym” zapachu. W naturze ozon powstaje podczas np. wyładowań elektrycznych, pod wpływem promieniowania UV. Może być także produkowany w specjalnych generatorach (5-40 g O₃ / godz.), stacjonarnych lub przenośnych (Firmy: Trioxygen, BioFresh, Thermo Koncept). Istnieje sposobność jego generacji w magazynach, przechowalniach, komorach chłodniczych i w pomieszczeniach gdzie są sortowane i pakowane owoce, a nawet w samochodach dostawczych. Wykorzystuje się go do dezynfekcji komór chłodniczych oraz plastikowych i drewnianych skrzyniopalet.

Ozon, zarówno w formie gazu, jak i roztworu wodnego ma silne działanie dezynfekujące, bakterio- i grzybobójcze powietrza, wody i owoców. Eliminuje w powietrzu, w wodzie i na produktach chorobotwórcze mikroorganizmy i nieprzyjemne zapachy. Dzięki niemu produkcja owoców jest bardziej kompleksowa. Przede wszystkim minimalizuje straty owoców w czasie przechowywania. Dodatkowo neutralizuje etylen i powoduje rozkład pestycydów kontaktowych znajdujących się w wodzie i na powierzchni skórki owoców. Ozon nie przenika do wnętrza produktu, nie zmienia smaku i aromatu owoców, a na ich powierzchni nie pozostaje żadna dodatkowa powłoka. Najczęściej wykorzystuje się go do ozonowania powietrza, w pomieszczeniach dla owoców wymagających niskiej wilgotności, do dezynfekcji wody używanej do wodnego rozładunku, mycia i sortowania owoców oraz do ozonowania wody używanej do dezynfekcji owoców.

Wady ozonowania

Do wad ozonowania należą: niska skuteczność przy niewielkich stężeniach, ryzyko uszkodzenia skórki owoców przy zbyt dużym stężeniu, wysoka reaktywność i korozyjność ozonu oraz zagrożenie dla życia człowieka (0,1 ppm O₃ w powietrzu wdychanym przez 8 godzin). Technologię opartą na ozonowaniu wykorzystuje się w firmie Janfruit jako opatentowaną technologię, produkt, opakowanie, grafikę pod nazwą Ozonepack. Jabłka Ozonepack przygotowano do bezpośredniej konsumpcji jako gotowe, bez potrzeby ponownego mycia. Po ozonowaniu jabłka są szczelnie pakowane w sterylnych warunkach (specjalne instalacja) w biodegradowalne opakowania. Tak przygotowane i zapakowane owoce nadają się do spożycia przez 3 tygodnie.

Produkcja owoców a środki chemiczne

Do dezynfekcji wody stosowanej do mycia i sortowania owoców wykorzystuje się, oprócz ozonowania, środki chemiczne i promieniowanie UV oraz filtry.

Do stosowania w pozbiorczej technologii zarejestrowano w UE następujące środki: podchloryn sodu, nadtlenek wodoru i kwas podchlorawy.

Podchloryn sodu

Pod względem chemicznym podchloryn sodu jest solą sodową kwasu podchlorawego o wzorze chemicznym NaOCl. Jest niestabilnym, silnie utleniającym, nieorganicznym związkiem stosowanym głównie w postaci roztworu wodnego. Rozpuszczony w wodzie ma żółtozieloną, półprzezroczystą barwę, o alkalicznym pH i ostrym zapachu chloru.

Jest najczęściej stosowanym środkiem do dezynfekcji wody, ze względu na swoją skuteczność w usuwaniu szkodliwych bakterii, drobnoustrojów, grzybów, wirusów oraz glonów oraz toksyn. W technologiach sortowania owoców wykorzystuje się automatyczny generator podchlorynu OSEC B-PAK produkujący podchloryn sodu z chlorku sodu w cyklu całkowicie zautomatyzowanym, opartym na zjawisku elektrolizy. Zastosowanie generatora podchlorynu jest tanie, bezpieczne i nie wymaga utrudnionego przechowywania oraz nie stwarza ryzyka przeterminowania i utraty skuteczności roztworu. Podchloryn sodu produkowany na miejscu ma postać elektrolitu o niskim stężeniu (najczęściej do 1% aktywnego chloru), pH 8-9 i niskiej korozyjności. Dzięki takiemu rozwiązaniu podchloryn sodu jest bezpośrednio po wytworzeniu w całości wykorzystywany.

Nadtlenek wodoru

Perhydrol. Nieorganiczny związek z grupy nadtlenków H₂O₂. Jest przezroczystą, bezbarwną, silnie reaktywną cieczą . W mniejszych stężeniach 3% występuje jako środek odkażający znany pod nazwą woda utleniona. Używanie perhydrolu wymaga szczególnej ostrożności. Żrący, wrażliwy na promienie świetlne, kurz, wysoką temperaturę czy jony metali, musi być przechowywany w odpowiednich warunkach. Jego trwałość zwiększa wzbogacenie jonami srebra (Huwa San TR 50).

Wykazuje dużą skuteczność w odkażaniu wody, owoców (natrysk) i materiału szkółkarskiego ( zamgławianie). Dzia grzybo-, bakterio i wirusobójczo. Dzięki tej substancji produkcja owoców staje się łatwiejsza.

Kwas podchlorawy

Elekrolizowana woda (ECA). Powstaje w wyniku elektrolizy soli (HOCl). Ma on zdolność do utleniania innych związków chemicznych. To sprawia, że jest doskonałym środkiem odkażającym, do 120 razy bardziej skutecznym niż podchloryn sodu. Redukuje pozostałości kontaktowych środków ochrony roślin. Działa bakterio- i grzybobójczo. Likwiduje biofilm – śluzowatą, lepką substancję która pozwala przylegać bakteriom, grzybom, glonom i pierwotniakom do powierzchni. Biofilm zabezpiecza chorobotwórcze mikroorganizmy przed dezynfekcją. Może być produkowany na miejscu wykorzystania (droga instalacja). Skuteczny przy pH 5-6,5, zawiera niewiele chloru i przede wszystkim bardzo tani. Wykorzystuje się go do dezynfekcji: linii nawadniających, wody, szklarni, tuneli foliowych, magazynów, chłodni, opakowań, dezynfekcji owoców po zbiorze.

Promieniowanie UV i filtrowanie w uzdatnianiu wody

Do dezynfekcji wody można wykorzystać metodę fizyczną jaką jest zastosowanie promieniowania UV.

Promieniowanie UV to niewidzialne promieniowanie elektromagnetyczne pomiędzy światłem widzialnym a rentgenowskim o długości fali 100-400 nm. Najbardziej bakteriobójcze działanie wykazuje promieniowanie UV-C o zakresie 200-280 mm, szczególnie fala o długości 254-265 nm. Proces oczyszczania wody z drobnoustrojów odbywa się w komorze przelotowej. Promieniowanie emitują specjalne lampy przez odpowiednio długi czas naświetlania o właściwym natężeniu. Ponadto przenika ono przez komórki bakterii, powoduje błyskawiczną dysfunkcje ich DNA.

Utrzymanie wysokiej jakości pozbiorczej owoców to jeden z podstawowych elementów w łańcuchu produkcyjnym

W nowoczesnych liniach technologicznych do sortowania, bez których produkcja owoców właściwie już nie może się odbyć znajdują się instalacje do filtrowania wody. Woda jest oczyszczana na etapie: wstępnego sortowania, wodnego rozładunku oraz na liniach do pakowania. Do filtrowania wykorzystuje się filtry piaskowe lub zeolitowe.

Filtry piaskowe wielowarstwowe odfiltrowują wodę z drobnych i organicznych zanieczyszczeń. Zeolit z kolei to minerał wulkanicznego pochodzenia o dużej porowatości i ujemnym ładunku elektrycznym. Pochłania metale ciężkie, toksyny, amoniak i pozostałość środków ochrony roślin. W trakcie filtracji wody stosuje się także chemiczne środki dezynfekujące oraz rozwiązania oszczędzające wodę, np. zbiornik osadowy. W zbiorniku osadowym woda jest poddana działaniu preparatu do koagulacji cząstek stałych, które opadają na dno. Odzyskana woda z stałych elementów opuszcza zbiornik i poddaje się ją kolejnemu filtrowaniu.

Produkcja owoców a woskowanie

Utrzymanie wysokiej jakości rozbiorczej warunkuje aplikacja 1- MCP i nowoczesne technologie przechowywania owoców. Elementem uzupełniającym takie działania stanowi woskowanie owoców przed zapakowaniem i przygotowaniem ich do wysyłki. Niekiedy stanowi to nawet wymóg stawiany przez odbiorców na dalekich rynkach (kraje arabskie i Bliskiego Wschodu). Często również bez tego produkcja owoców może nie przebiegać prawidłowo.

Przed woskowaniem owoce trzeba oczyścić i osuszyć. Naniesienie warstwy wosku na powierzchnię owoców odbywa się przez ich zanurzenie lub spryskiwanie. Rynek oferuje specjalne przystawki do woskowania jabłek. Po naniesieniu produktu woskowego owoce są osuszane w tunelu z gorącym powietrzem, krótko przechowywane lub od razu przeznaczone do pakowania i wysyłki.

Wosk nabłyszczający Apple Coating 181 (firma Decco) zawiera przede wszystkim naturalne związki: wosk carnauba (E903) – brazylijska palma kopernicja i szelak (E 904) – wydzielina czerwców indyjskich. To produkt gotowy do użycia, stosuje się go w dawce 1-1,5 g na 1 kg jabłek.

Wosk po naniesieniu na owoce ogranicza odwodnienie, zapobiega utracie masy i jędrności podczas transportu i obrotu handlowego. Nadaje jabłkom połysk, poprawia ich wygląd, zachowuje świeżość i zapach, wydłuża wartość rynkową i nie wpływa na smak owoców.

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!