PROW a modernizacja: trudno, ale warto
W marcu rozpocznie się nabór wniosków o dofinansowanie z PROW na lata 2014–2020 w ramach działania Modernizacja gospodarstw rolnych, a więc jest niewiele czasu na sporządzenie dokumentacji. Czy to oznacza, że znowu rolnicy będą chętniej kupować maszyny niż stawiać lub remontować budynki gospodarcze? Na co dokładnie można dostać dotacje?
PROW na lata 2014–2020 jest skromny, po odliczeniu starych zobowiązań na wszystkie nowe działania pozostało tylko 5,5 mld euro. Niełatwe są też procedury ubiegania się o dotacje i nie ma już takiej dowolności jak w poprzednich programach przy wyborze maszyn i urządzeń przy modernizacji gospodarstwa. Wynika to m.in. z tego, że PROW musiał zostać dopasowany do celów określonych przez Komisję Europejską. Ta wprost wskazała, że modernizacja gospodarstw powinna prowadzić równocześnie do poprawy warunków klimatyczno-środowiskowych.
Poziom dofinansowania produkcji prosiąt wynosi 900 tys. zł.
– Korzystanie z dotacji unijnych zawsze było trudne, ale już 3 razy z nich skorzystałem – mówi Władysław z Mazowsza, właściciel 20 ha, na których uprawia głównie warzywa. – Miałem szczęście, że młodym rolnikiem byłem 10 lat temu, a wtedy można było dostać kredyt preferencyjny z dopłatami ARiMR do oprocentowania. Wziąłem kredyt na postawienie przechowalni warzyw, a potem 3-krotnie złożyłem wniosek na maszyny, bo zakup sprzętu jest prostszy, a dzięki dotacjom tańszy. Dzięki dotacjom wybudowalem jednak studnię głębinową i system nawadniania pól. Bardzo się jednak zdziwiłem, gdy kontrolerzy z ARiMR mierzyli mi budynki przed przyznaniem dotacji. Co ma studnia do budynków, skoro sfinansowałem je bez pomocy unijnej?
W bieżącej perspektywie finansowej mamy 13,5 mld euro, czyli o 3,7 mld euro mniej niż w latach 2007–2013. Obecnie tylko 9% środków przeznaczonych jest na wzmocnienie przedsiębiorczości, ale pracujemy nad rozwiązaniami, które pozwolą na skierowanie części pieniędzy pochodzących z polityki spójności na tereny wiejskie.
Większość rolników, tak jak pan Władysław, wolało wykorzystywać dotacje na zakup maszyn i urządzeń niż inwestować w budynki gospodarcze, gdyż jakakolwiek zmiana projektu budowlanego, np. inne okna, wiązała się z nieuznaniem ich zakupu jako koszty kwalifikowane, a to oznaczało nieprzyznanie dotacji.
Warto także nadmienić, że budżet PROW na lata 2007–2013 wynosił dużo więcej, bo ponad 70 mld zł. Jak wynika z danych ARiMR, rolnicy najbardziej zainteresowani byli działaniem Modernizacja gospodarstw rolnych. Tak dużym, że pulę pieniędzy pierwotnie zarezerwowaną na ten cel zwiększano kilkakrotnie. Z tej formy wsparcia skorzystało prawie 60 tys. rolników, którzy za pośrednictwem ARiMR trzymali w sumie ponad 8 mld zł. Pozwoliło im to zrealizować inwestycje za ok. 14 mld zł. Za te pieniądze rolnicy kupili prawie 34 tys. ciągników, przeszło 222 tys. maszyn i urządzeń rolniczych, zrealizowali ponad 2,8 tys. inwestycji budowlanych, remontując istniejące już budynki i obiekty gospodarskie oraz stawiając nowe.
Realizacja programu w poprzednim rozdaniu PROW.
Spis treści
Obszary finansowania
Również obecnie Modernizacja gospodarstw rolnych jest działaniem najbardziej oczekiwanym przez rolników z PROW na lata 2014–2020. Zostało ono podzielone na 4 obszary. W grudniu ubiegłego roku upłynął termin składania wniosków na inwestycje w obszarach A, B, C, które obejmowały głównie prace budowlane wykonywane przez gospodarstwa zajmujące się hodowlą trzody chlewnej oraz bydła mięsnego i mlecznego. Jak wskazuje liczba wniosków, które ostatecznie wpłynęły do ARiMR, przystąpienie do modernizacji nie było proste. W sumie tylko 2471 rolników złożyło wnioski na działanie Modernizacja gospodarstw rolnych.
Jak informuje ARiMR, spośród rolników, których wnioski zostały zarejestrowane, najwięcej (aż 1529 osób) ubiega się o pomoc (w łącznej wysokości 504,08 mln zł) na inwestycje w rozwój produkcji mleka krowiego. Kolejnych 645 producentów rolnych stara się o przyznanie 231,75 mln zł na operacje związane z rozwojem produkcji bydła mięsnego. Najmniej, bo 297 wniosków na kwotę 221,05 mln zł, wpłynęło od rolników, którzy zaplanowali rozwijanie produkcji prosiąt. Zgodnie z przepisem § 7 ust. 3 Rozporządzenia MRiRW z dnia 21.08.2015 r.(Dz.U., poz 1371), w przypadku operacji realizowanej w obszarach, o których mowa w § 4 ust. 1 pkt 1 lit. a–c, dotacje przyznaje się w formie refundacji części kosztów związanych bezpośrednio z:
- budową, modernizacją budynków inwentarskich, w tym ich wyposażaniem, lub
- adaptacją innych istniejących w gospodarstwie budynków na budynki inwentarskie, w tym ich wyposażaniem, lub
- budową lub modernizacją magazynów paszowych w gospodarstwach, w których jest prowadzona produkcja zwierzęca, w tym ich wyposażaniem,
- oraz kosztów ogólnych.
Dzięki dotacjom wybudowalem jednak studnię głębinową i system nawadniania pól.
W związku z tym w każdym przypadku, gdy rolnik rozważa zakup wyposażenia budynku, konieczne jest ustalenie, czy w danym przypadku operacja dotyczy:
- budowy – np. wykonania obiektu budowlanego w określonym miejscu,
- modernizacji budynku – np. przebudowy obiektu budowlanego bądź przystosowania budynku do innego przeznaczenia albo nowej funkcji, jego ulepszenia (unowocześnienie) i usprawnienia,
- adaptacji budynku – przystosowania budynku do innego użytkowania niż był przeznaczony.
Kategorie budowa, modernizacja i adaptacja użyte w tym przepisie świadczą o efekcie, jaki ma zostać osiągnięty w związku z inwestowaniem w dany budynek.
ARiMR będzie finansować zakup wyposażenia budynku inwentarskiego w elementy, które przykładowo są nieodłącznym elementem budowy i są uwzględnione w dokumentacji technicznej projektu budowlanego.
Jednocześnie należy pamiętać, że obszary A–C nakierowane są na rozwój produkcji zwierzęcej i operacja, oprócz zapewnienia odpowiedniego wzrostu GVA w gospodarstwie, ma również przyczynić się do wzrostu określonej produkcji – w tym kontekście również istotny jest zakres operacji, tj. czy przyczynia się do osiągnięcia celu, przy założeniu, że operacja jako całość spełnia pozostałe wymagania określone w przepisach. ARiMR będzie zatem finansować finansować zakup wyposażenia budynku inwentarskiego w elementy, które przykładowo są nieodłącznym elementem budowy i są uwzględnione w dokumentacji technicznej projektu budowlanego.
Zalicza się tu szereg elementów, takich jak:
- wygrodzenia,
- przegrody,
- podłogi,
- posadzki,
- ogrzewanie budynku,
- kanały wentylacyjne,
- czy ciągi technologiczne (korytarze przepędowe, gnojowe, paszowe) w zależności od typu budynku i systemu utrzymania.
Jest wiele nowoczesnych rozwiązań, na które można postawić, modernizując gospodarstwo.
Możliwe jest także finansowanie modernizacji budynku, tj. zakup i instalacja wyposażenia w postaci zaawansowanych linii technologicznych służących produkcji, systemów pojenia, automatów paszowych, wentylatorów mechanicznych, wygrodzeń niewymagających zamontowania na stałe, nieujętych w dokumentacji technicznej projektu budowlanego oraz dojarek, schładzalników, automatów do pasz treściwych, zgarniaczy obornika, robotów do czyszczenia rusztów, wozów paszowy, których obecność w danym budynku, w którym prowadzona jest lub będzie określona produkcja zwierzęca wspierana w ramach danego obszaru, jest niezbędna.
Nie można natomiast uznać zakupu np. wózka widłowego, jako elementu spełniającego założenia wynikające z § 7 ust. 3 ww. Rozporządzenia (przepisu, który reguluje zakres kosztów podlegających finansowaniu w tzw. obszarach A, B, C), oraz urządzeń, których przeznaczenie służy również innemu zastosowaniu niż wspieranej produkcji, np. zakup ładowarki teleskopowej, prasy i owijarki do balotu. Należy przy tym pamiętać, że nie można w tym typie operacji dofinansować prostych inwestycji odtworzeniowych.
Możliwe jest dokonanie zakupu wyposażenia budynków inwentarskich w ramach operacji realizowanej w obszarach A, B i C, jeśli rolnik uwzględni warunek powiązania kosztów operacji bezpośrednio z budową, adaptacją lub modernizacją budynków, a wniosek będzie obejmować koszty kwalifikowalne z tym związane.
W marcu, według harmonogramu przedstawionego przez ARiMR, ruszy drugi nabór wniosków w obszarach A, B i C oraz najbardziej oczekiwany – w obszarze D. Pozostało zatem mało czasu, aby zgromadzić dokumentację niezbędną do przygotowania i złożenia wniosku o dofinansowanie.
Dofinansowanie w obszarze D będzie obejmowało projekty dotyczące produkcji roślinnej i pozostałej produkcji zwierzęcej. Dzięki dofinansowaniu w ramach obszaru D będzie można kupować także maszyny rolnicze, a producenci roślinni będą mogli budować np. magazyny na płody rolne. Prace budowlane są, podobnie jak w obszarach A, B, C, związane z koniecznością uzyskania decyzji i pozwoleń oraz posiadania projektu i kosztorysu.
Kto skorzysta?
Osoba, która wnioskuje o pomoc, musi posiadać gospodarstwo o powierzchni min. 1 ha użytków rolnych. Powierzchnia gospodarstwa nie może jednak przekraczać 300 ha. Osoba wnioskująca może być również użytkownikiem nieruchomości przeznaczonej do prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej. Wielkość ekonomiczna gospodarstwa musi wynosić przynajmniej 10 tys. euro, ale nie może być większa niż 200 tys. euro.
Istnieje jednak wyjątek od tej reguły, który pozwala, aby gospodarstwo niespełniające warunku minimalnej wielkości ekonomicznej w dniu składania wniosku spełniło ten wymóg po realizacji projektu. Dotyczy to gospodarstw wspólnie wnioskujących, jednak ich wielkość ekonomiczna w dniu składania wniosku musi łącznie osiągać przynajmniej 15 tys. euro. W sytuacji, gdy 2 gospodarstwa rolne lub więcej ubiegają się wspólnie o pomoc, wówczas wszystkie gospodarstwa nie mogą przekroczyć 200 tys. euro wielkości ekonomicznej i 300 ha powierzchni.
Na co można wydać pieniądze?
Osoba, która wnioskuje o pomoc, musi posiadać gospodarstwo o powierzchni min. 1 ha użytków rolnych. Powierzchnia gospodarstwa nie może jednak przekraczać 300 ha.
Ważne jest, że za pieniądze z działania Modernizacja gospodarstw rolnych nie można kupić tych samych maszyn, które były przedmiotem dofinansowania w PROW na lata 2007–2013. Oznacza to, że jeśli rolnik kupił rozrzutnik do obornika w ramach poprzeniego PROW, to takiej samej maszyny nie może nabyć teraz, nawet jeśli model cechuje się innymi parametrami. Nie można kupić również zwierząt gospodarskich ani maszyn i urządzeń używanych.
Obok kosztów inwestycyjnych, czyli wynikających z inwestycji, możemy ubiegać się o zwrot kosztów ogólnych, które są związane z dokumentacją kosztorysową, nadzorem inwestorskim, kierownictwem robót budowlanych, a także przygotowaniem opracowań szczegółowych.
Za kwalifikowalne bedą uznane koszty poniesione po zawarciu umowy z ARiMR. Jedynie koszty ogólne, np. zakup projektu budowlanego, może zostać uznany za koszt kwalifikowany do refundacji, jeśli został poniesiony przed podpisaniem umowy, ale po 1 stycznia 2014 r.
Koszty zakładania sadów i plantacji krzewów owocowych owocujących efektywnie dłużej niż 5 lat również są działaniem, które podlega dofinansowaniu, podobnie jak zakup oprogramowania komputerowego i nabycie patentów, licencji, praw autorskich i znaków towarowych.
Poziom dofinansowania wynosi odpowiednio:
- 60% kosztów kwalifikowalnych, w przypadku gdy beneficjentem jest młody rolnik lub osoby wspólnie wnioskujące;
- 50% kosztów kwalifikowalnych w przypadku projektów realizowanych przez pozostałych beneficjentów.
Rozpatrywanie wniosków
Wniosek o przyznanie dotacji w ramach PROW składa się w oddziale regionalnym lub powiatowym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, właściwym ze względu na miejsce realizacji inwestycji w gospodarstwie rolnym. Można też wysłać go pocztą. Złożony wniosek nie może być jednak zmieniany, należy zatem dokładnie go sprawdzić przed złożeniem.
Wniosek o przyznanie dotacji składa się w oddziale regionalnym lub powiatowym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, właściwym ze względu na miejsce realizacji inwestycji w gospodarstwie rolnym.
Agencja powinna rozpatrzyć wniosek w ciągu 3 miesięcy. Następnie w przypadku pozytywnego rozpatrzenia Agencja wyznaczy wnioskodawcy, w formie pisemnej, termin zawarcia umowy, nie dłuższy niż 14 dni od dnia otrzymania wezwania. Jeśli wnioskodawca nie stawi się w wyznaczonym przez Agencję terminie w celu zawarcia umowy, Agencja odmawia przyznania dotacji, chyba że wnioskodawca stawi się w celu podpisania umowy w innym terminie:
- uzgodnionym z Agencją przed upływem wyznaczonego w wezwaniu terminu albo
- wyznaczonym przez Agencję, nie dłuższym niż 21 dni od dnia, na który został wyznaczony poprzedni termin zawarcia umowy.
Agencja, na uzasadnioną prośbę wnioskodawcy, może też wyrazić zgodę na przedłużenie terminu, jednak nie dłużej niż o 6 miesięcy, przy czym przedłużenie terminu o więcej niż miesiąc wymaga udokumentowania przyczyny przedłużenia.
Mamy nadzieję, że opisane procedury przy korzystaniu z funduszy unijnych nie zniechęcą rolników do sięgania po dotacje, a wręcz przeciwnie. W końcu nawet najtańszy kredyt trzeba zwrócić, a tu otrzymać można nawet kilkaset tysięcy.
***
Więcej na temat PROW 2014–2020 znajdziecie tu:
