Rolniczy handel detaliczny i sprzedaż bezpośrednia to nie to samo!

5 maja 2018, Tadeusz Śmigielski

fot. T. Smigielski

Rolniczy handel detaliczny i sprzedaż bezpośrednia to mechanizmy, które ułatwiają rolnikom zbywanie produktów wytworzonych w gospodarstwie rolnym. Chociaż oba pozwalają podnieść rentowność gospodarstwa, to każdy z nich rządzi się innymi zasadami.

– Nawet posiadając jeden ul, ciąży na nas obowiązek zgłoszenia hodowli do lekarza weterynarii – informuje Henryk Rolbiecki, rolnik i właściciel pasieki z 60 ulami z Białośliwia w powiecie pilskim. – Przy sprzedaży bezpośredniej jesteśmy zobowiązani do prowadzenia dokumentacji. Lekarz weterynarii kontroluje zdrowotność pasieki, natomiast kontrolą żywności zajmuje się „sanepid” – dodaje.

Przeczytaj: Rolniczy Handel Detaliczny po nowemu – zmiany

Spis treści

Reklama

Rolniczy handel detaliczny – rejestracja działalności

Już od ponad roku rolnicy posiadający gospodarstwa rodzinne mogą prowadzić działalność w ramach tego handlu spełniając ustalone w ustawie warunki. Aby rozpocząć rolniczy handel detaliczny należy zarejestrować tę działalność. Jeśli przedmiotem handlu będą produkty pochodzenia zwierzęcego lub żywność zawierająca jednocześnie środki pochodzenia zwierzęcego i niezwierzęcego, działalność rejestrujemy u powiatowego lekarza weterynarii. Żywność pochodzenia niezwierzęcego należy zarejestrować u państwowego powiatowego inspektora sanitarnego.

Przeczytaj również: Domowe wędliny sposobem na dodatkowy dochód dla rolników

Rolniczy handel detaliczny – sprzedaż pieczywa (fot. T. Śmigielski)

Warunki rolniczego handlu detalicznego

Rolnik w ramach tej działalności może przetwarzać i zbywać wytworzoną przez siebie żywność konsumentom końcowym (nie pośrednikom). Kolejnym warunkiem jest pochodzenie żywności w całości lub w części z własnej uprawy, hodowli lub chowu, a wartość sprzedaży nie może przekroczyć 20 000 zł rocznie. Do wysokości tej kwoty sprzedaż nie jest objęta podatkiem. Produkcja i sprzedaż żywności nie może odbywać się z udziałem pośrednika. Wyjątek stanowią festyny, wystawy, targi, kiermasze.

Wymagania, które musi spełnić rolnik

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi w rozporządzeniu dotyczącym maksymalnej ilości żywności zbywanej w ramach rolniczego handlu detalicznego oraz zakresu i sposobu jej dokumentowania określił pewne warunki i limity. Należą do nich m.in.:

przy przerabianiu produktów i ich sprzedaży nie można zatrudniać osób (wyjątkiem jest ubój i czynności z nim związane, przemiał zbóż, wytłoczenie oleju);
sprzedaż może być prowadzona w gospodarstwie lub na targowisku;
za produkt roślinny pochodzący z własnej uprawy uważa się również mąkę, kaszę, płatki, otręby, oleje i soki wytworzone z surowców pochodzących z własnej uprawy;
prowadzenie ewidencji sprzedaży.

Oznakowanie miejsca sprzedaży żywności

Miejsce, w którym rolnik prowadzi rolniczy handel detaliczny powinno spełniać pewne wymagania. Musi ono być:

czytelne i widoczne dla konsumenta;
zawierać napis „rolniczy handel detaliczny”;
wskazywać dane obejmujące imię i nazwisko albo nazwę i siedzibę podmiotu prowadzącego, adres miejsca prowadzenia produkcji zbywanej żywności, weterynaryjny numer identyfikacyjny podmiotu prowadzącego rolniczy handel detaliczny.

Więcej o podstawach prawnych prowadzenia rolniczego handlu detalicznego w tekście: Rolniczy handel detaliczny już działa!

Sprzedaż bezpośrednia (fot. T.Śmigielski)

Sprzedaż bezpośrednia

W odróżnieniu od rolniczego handlu detalicznego, sprzedaż bezpośrednia dotyczy wyłącznie nieprzetworzonych produktów pochodzenia zwierzęcego. Producent dokonuje bezpośrednich dostaw do konsumentów końcowych lub do lokalnych zakładów detalicznych bezpośrednio zaopatrujących konsumenta końcowego.

Pojęcie „rolniczy handel detaliczny” jest szersze od „sprzedaży bezpośredniej”, ponieważ dotyczy każdego rodzaju żywności, tj. pochodzenia zwierzęcego i niezwierzęcego, nieprzetworzonej i przetworzonej. Rolniczy handel detaliczny uwzględnia również produkcję oraz przetwarzanie żywności, np. produkcja serów, masła, jogurtów, wędlin, wędzonych ryb, dżemów, marynat, pieczywa (co nie jest możliwe w przypadku ww. sprzedaży bezpośredniej) i jej sprzedaż wyłącznie konsumentom końcowym, np. w gospodarstwie lub na targu.

Co rolnik może sprzedać w handlu bezpośrednim?

W sprzedaży bezpośredniej rolnik może handlować wyłącznie produktami pochodzenia zwierzęcego.

W sprzedaży bezpośredniej rolnik może handlować wyłącznie produktami pochodzenia zwierzęcego. Do produktów tych zaliczyć można:

tusze lub podroby drobiowe kur, kaczek, gęsi, indyków, przepiórek, perliczek, warto też wiedzieć, że produkcja indyków w gospodarstwie nie może przekraczać 2500 sztuk indyków i 10 000 sztuk innego drobiu;
tusze lub podroby zajęczaków, np. królików, nutrii, których produkcja nie przekracza 5000 sztuk rocznie;
mleko surowe, siara lub surowa śmietana, do sprzedaży dopuszcza się mleko pozyskane od zwierząt gospodarskich, np. krowie, kozie, owcze;
jaja od drobiu lub ptaków bezgrzebieniowych (np. kur, przepiórek, strusi);
produkty pszczele nieprzetworzone (tj. miód, pyłek pszczeli, pierzga, mleczko pszczele);
tusze lub podroby zwierzyny łownej;
produkty rybołówstwa;
żywe ślimaki lądowe.

W jakim miejscu można prowadzić sprzedaż bezpośrednią?

Sprzedaż bezpośrednią prowadzi się w miejscu produkcji, czyli w gospodarstwie rolnym, pasiece, ze statków, na targowiskach. Sprzedaż bezpośrednia może być również dokonywana w formie dostaw do zakładów prowadzących handel detaliczny bezpośrednio zaopatrujący konsumenta końcowego. Są to np. sklepy, restauracje, stołówki.

Sprzedaż bezpośrednią można prowadzić w województwie, w którym prowadzona jest produkcja i w województwach ościennych. Wyjątkiem jest sprzedaż podczas wystaw, festynów, targów lub kiermaszów, wtedy można handlować na terenie całego kraju. Trzeba pamiętać, że poza limitem sprzedaży znajdują się tylko produkty rybołówstwa i produkty pszczele nieprzetworzone.

Obowiązkowe dane na etykiecie produktu (fot. T.Śmigielski)

Wymagana dokumentacja

Rolnicy prowadzący sprzedaż bezpośrednią zobowiązani są do prowadzenia dokumentacji. Może to być zeszyt, w którym trzeba odnotowywać informacje dotyczące ilości sprzedanych produktów w danym tygodniu lub miesiącu, w zależności od rodzaju produktów.

Dokumentacja musi być przechowywana przez rok następujący po roku, w którym została sporządzona. Osoby sprzedające produkty spożywcze nie mogą zapomnieć o książeczce zdrowia. – Aby uzyskać książeczkę zdrowia, rolnik powinien zgłosić się do naszej siedziby z próbkami kału – informuje pracownik Stacji Sanitarno-epidemiologicznej w Kłodzku. – Z wynikami badań należy zgłosić się do lekarza medycyny pracy, który wydaje stosowne zaświadczenie o stanie zdrowia, a co za tym idzie – możliwości sprzedaży produktów żywnościowych – wyjaśnia.

Rejestracja sprzedaży bezpośredniej

Wydanie decyzji o wpisie do rejestru zakładów jest podstawą do sprzedaży produktów wytworzonych w gospodarstwie rolnym w domu, na targowisku czy do sklepu

Pierwsza rzeczą, którą rolnik powinien załatwić przed podjęciem sprzedaży bezpośredniej, jest zarejestrowanie tej działalności u powiatowego lekarza weterynarii. Polega to na uzyskaniu wpisu do prowadzonego przez niego rejestru zakładów oraz spełnienie wymagań obowiązujących przy jej prowadzeniu.

Procedura polega na złożeniu wniosku o wpis do rejestru zakładów do powiatowego lekarza weterynarii. Rolnik we wniosku podaje takie informacje, jak imię, nazwisko, miejsce zamieszkania i adres, numer identyfikacyjny w ewidencji gospodarstw rolnych albo NIP lub numer w KRS, określenie rodzaju i zakresu działalności. W przypadku pszczelarzy wymagane jest też oświadczenie potwierdzające utrzymywanie pszczół (jeśli nie podlegają obowiązkowi wpisu, np. do KRS).

– Po złożeniu wniosku i oświadczenia o ilości posiadanych uli, a także projektu opisowego przedsięwzięcia, powiatowy lekarz weterynarii wydaje decyzję o wpisie do rejestru zakładów prowadzących sprzedaż bezpośrednią – informuje inspektor w Powiatowym Inspektoracie Weterynarii w Nowej Soli. – Wydanie decyzji o wpisie do rejestru zakładów jest podstawą do sprzedaży produktów wytworzonych w gospodarstwie rolnym w domu, na targowisku czy do sklepu. Należy pamiętać również o tym, że sprzedawane produkty muszą być oznakowane. Na etykiecie powinna być uwidoczniona, m.in. nazwa i adres sprzedającego oraz weterynaryjny numer identyfikacyjny – dodaje.

Rolniczy handel detaliczny oraz sprzedaż bezpośrednia są mechanizmami ułatwiającymi zbycie produkcji wytworzonej w gospodarstwie rolnym. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że są między obiema formami sprzedaży różnice, a w związku z tym inne zasady funkcjonowania na rynkach sprzedaży produktów pochodzenia rolniczego. – Sprzedaż produktów spożywczych zarówno w jednej jak i drugiej formie bez rejestracji w wymienionych instytucjach jest nielegalna i grożą za to rolnikom kary grzywny – przestrzega inspektor PIW w Nowej Soli.

Przeczytaj również: Rolniczy handel detaliczny – przepisy muszą być jasne dla rolników