Rzepak hybrydowy czy populacyjny?

W czerwcu do naszych gospodarstw docierają już pierwsze oferty odmian rzepaku ozimego na kolejny sezon. Odwieczne pytanie wielu plantatorów rzepaku dotyczy tego, czy wybierać spośród odmian liniowych czy mieszańcowych. Pokazujemy plusy i minusy obu rzepaków i postaramy się przybliżyć odpowiedź na pytanie: rzepak hybrydowy czy populacyjny?

Odmiany populacyjne – tolerancyjne na wczesny siew

Mieszańcowe odmiany rzepaku plonują zazwyczaj o około 20% wyżej, aniżeli formy liniowe.

Kiedy zastanawiamy się, czy wybrać rzepak hybrydowy czy populacyjny, szukamy różnic. To, co jest pierwszą i najbardziej widoczną z nich, to cena. Odmiany populacyjne (inaczej nazywane liniowymi) są znacznie tańsze, aniżeli odmiany mieszańcowe. Każdy produkt jest jednak wart swej ceny – nie liczmy na to, że popularna „liniówka” pozwoli uzyskać rekordowy plon, choć oczywiście nie należy jej deprecjonować. Przyjmuje się, iż finalny plon nasion uzyskany z odmiany populacyjnej może być o nawet około 20% niższy niż w przypadku formy hybrydowej. Odmiany populacyjne uzyskiwane są drogą klasycznej metody hodowlanej poprzez selekcję, krzyżowanie oraz rozmnażanie. Co jednak przemawia za wyborem odmiany populacyjnej? Jeśli planujemy wczesny siew to rzepak liniowy może być dobrym wyborem – populacja jest bowiem dość tolerancyjna na przyśpieszony termin siewu. Odmiany liniowe sprawdzić mogą się także na słabszych stanowiskach oraz tam, gdzie uprawa rzepaku jest mniej zintensyfikowana.

Plusy i minusy odmian liniowych oraz mieszańcowych.

Odmiany hybrydowe – w intensywnej i ekonomicznej uprawie

Odmiany hybrydowe, czyli mieszańce, wykorzystują efekt heterozji. Powstają wskutek krzyżówki dwóch linii zwanych rodzicielskimi. Heterozja jest efektem krzyżowania owych linii rodzicielskich. Co ważne, odmiany hybrydowe świetnie nadają się na dobre stanowiska, gdzie w pełni mogą ujawnić swój potencjał plonotwórczy, ale jest też wiele odmian dedykowanych do uprawy na glebach mniej zasobnych oraz suchych. Dobry rozwój na słabszych i suchych ziemiach jest zasługą lepiej rozwiniętego systemu korzeniowego, aniżeli w przypadku populacji. O ile rzepak populacyjny jest tolerancyjny na wcześniejszy siew, to może mieć on problem z odpowiednim „odnalezieniem się” w przypadku jego opóźnienia.

Zazwyczaj to właśnie odmiana hybrydowa da w naszych gospodarstwach większy zysk. Hodowle nasienne skupiają się już praktycznie tylko na odmianach mieszańcowych

Takiego kłopotu nie będziemy mieć siejąc odmianę mieszańcową – hybrydy wykazują dużą odporność na opóźnienie terminu siewu, a jest to efekt szybkiego rozwoju początkowego. Co jednak mocno przemawia do naszej świadomości? Z pewnością cena. Paczka odmiany hybrydowej dedykowana na 3 ha może być droższa nawet o kilkaset złotych. Czy jednak różnica ta jest tak duża w rzeczywistości? Porównajmy to.

Rzepak hybrydowy czy populacyjny? Co daje większy przychód?

Symulacja w powyższej tabeli dotyczy dość dobrego dla rzepaku roku i przeciętnej ceny. Nie wyliczamy zysku, a jedynie przychód/ha. Zakładamy, że odmiana populacyjna plonuje o 20 % niżej, aniżeli mieszańcowa, koszta uprawy, ochrony i nawożenia na oba rzepaki były identyczne. Zdecydowanie wyższy przychód uzyskujemy w tym przypadku z siewu nasion mieszańcowych. Różnica między przychodem z uprawy rzepaku hybrydowego a populacyjnego wynosi 1280 zł/ha na korzyść tego pierwszego. Po odliczeniu kosztu nasion różnica w przychodzie wynosi 1130 zł/ha na korzyść hybrydowej odmiany. Tak więc również i zysk powinien być wyższy.

Druga tabela prezentuje słaby rok dla tej rośliny i niższe ceny sprzedaży. Założenie jest takie, że tym razem „liniówka” plonuje tylko o 10 % niżej, a cena skupu jest niższa o 150 zł/t niż w pierwszym przypadku. Koszta uprawy pozostają takie same, ceny nasion również i nadal wyliczamy jedynie przychód z uprawy populacji oraz hybrydy. I ponownie, mimo słabego roku, wygrywa mieszaniec. Przychód przy takich założeniach jest o ponad 400 zł wyższy, po odliczeniu kosztów nasion o ponad 250 zł/ha.

Odmiany hybrydowe cechują się szybszym startem jesiennym, dzięki czemu ich tolerancja na opóźniony siew jest większa. Źródło: agrofoto.pl; użytkownik: rafco1991

Uwzględnijmy przychody i specyfikę naszej produkcji

Pamiętajmy, że zaprezentowany tu case study jest jedynie poglądowy. Nie stanowi on jednoznacznej odpowiedzi, czy wybrać rzepak hybrydowy czy populacyjny. Zazwyczaj to właśnie odmiana hybrydowa da w naszych gospodarstwach większy zysk. Hodowle nasienne skupiają się już praktycznie tylko na odmianach mieszańcowych. To jednak my sami musimy podjąć decyzję o wyborze rodzaju rzepaku, biorąc pod uwagę specyfikę gospodarstwa, stanowiska pod rzepak, planowanej technologii oraz terminu siewu.