Skorupik jabłoniowy i inne czerwce na jabłoniach
Skorupik jabłoniowy do niedawna był szkodnikiem zapomnianym w sadach. Niestety wiele czynników złożyło się na to, że jego populacja ponownie zaczyna realnie zagrażać drzewom owocowych. Zresztą nie tylko skorupik staje się coraz popularniejszym czerwcem na jabłoniach.
Insektycydy fosforoorganiczne, powszechne w użyciu na jeszcze na początku tego wieku, trzymały w ryzach groźne szkodniki upraw ogrodniczych, jakimi są czerwce, w tym skorupik jabłoniowy. Ograniczenie ich użycia w obszarze Unii Europejskiej, ocieplający się klimat sprawiły, że te pluskwiaki ponownie stają się zmorą. Podobnie, jak w 2. połowie XX w.
Spis treści
Czerwce — co to takiego?
Czerwce to owady należące do pluskwiaków z podrzędu piersiodziobych. Najczęściej szkód dokonują miseczniki, tarczniki i wełnowce. W wielu uprawach roślin sadowniczych, ozdobnych i pod osłonami stanowią duże zagrożenie. Są wyjątkowo trudne do zwalczania i łatwo uodporniają się na chemiczne środki ochrony roślin.
Na jabłoniach najczęściej spotykamy skorupika jabłoniowego oraz rzadziej misecznika śliwowego. Ostatnio plagą lokalnie stał się tarcznik niszczyciel.
Gatunki te znamy od dawna, ale w sadach intensywnie prowadzonych stosunkowo rzadko wymagały bezpośredniego zwalczania. Tym niemniej, w ostatnich latach, w wielu sadach zaobserwowano wzrastające znaczenie tych szkodników.
Skorupik jabłoniowy — opis owada
Skorupik jabłoniowy bywa trudny do zauważenia
Wygląd i rozwój
Na korze drzewa wytrawny obserwator zauważy wydłużone, przecinkowate tarczki skorupika jabłoniowego (Lepidosaphes ulmi), zwykle barwy jasnobrązowej, ciemniejące wraz z wiekiem. Ich długość wynosi 3–4 mm. Tarczka to wytwór samicy (właściwie ochrona ciała). Samica składa pod nią ok. 100 jaj, a następnie zamiera. Wówczas tarczka stanowi ochronę dla jaj i wylęgających się larw.
Jaja są stadium zimującym. W maju i czerwcu młode larwy wychodzą spod tarczki i szukają dogodnego miejsca do żerowania. Mają kłująco-ssący aparat gębowy, więc wbijają kłujkę w korę i wysysają soki roślinne. Już do końca swojego życia pozostają przytwierdzone w tym jednym miejscu. Jednocześnie tworzą ochronną tarczkę. Jest ona zagięta brzegami pod spód, dzięki czemu odrywając tarczkę, odrywa się również od podłoża ciało samicy. Samce są uskrzydlone (dymorfizm płciowy), ale występują rzadziej, zatem szkodnik ten rozmnaża się również w sposób dzieworodny.
Szkodliwość
Skorupik jabłoniowy atakuje jabłonie, śliwy, morele i inne drzewa. Najbardziej cierpią młode drzewa jabłoni. Zaatakowane przez skorupika organy są pokryte tarczkami. Szkodnik wysysa soki roślinne, co silnie hamuje wzrost drzewa i redukuje owocowanie oraz pogarsza jakość owoców. Czasem cała kora pni lub gałęzi jest pokryta tarczkami, gdyż są na niej również puste tarczki z poprzednich lat.
Misecznik śliwowy
Wygląd i rozwój
W przypadku tego gatunku samica tworzy brązową, półkolistą tarczkę o średnicy 3–7 mm. Po oderwaniu tarczki widać ciało samicy, a po jej obumarciu pozostaje w tym miejscu biaława plama. Tarczki samców są białe o długości 2 mm. Dorosłe samce są delikatne i mają jedną parę skrzydeł. Młodsze larwy mają barwę jasnoczerwoną. W tym stadium nie mają tarczki.
Zimuje larwa w drugim stadium rozwoju, bez specjalnej osłony, na dolnej stronie gałęzi. W cieplejsze dni wykazuje ona sporą ruchliwość. Wiosną larwy umiejscawiają się na najmłodszych pędach, nabrzmiewają, tracą nogi, czułki, oczy i formują początkowo białą, później brunatniejącą tarczkę. Tak przekształcone żerują z wbitą na stałe kłujką, produkując jednocześnie dużo rosy miodowej. Do rozmnażania miseczników nie jest potrzebne zapłodnienie. Bowiem samice mogą się rozmnażać dzieworodnie. Dojrzałe samice składają jaja pod tarczkę. Każda od maja do połowy lata może złożyć do 1000 jaj (zwykle mniej). Później obumiera. Z różowych jaj lęgną się larwy, przechodząc spod tarczki na liście i niezdrewniałe pędy. Po jednokrotnym linieniu zimują.
Szkodliwość
Misecznik śliwowy (Parthenolecanium corni) rzadziej występuje na jabłoniach, częściej na śliwach. To znany gatunek polifagiczny, notowany także na porzeczkach, agreście, winorośli. Wysysanie soków powoduje zahamowanie owocowania i obumieranie poszczególnych organów. Bardziej narażone na uszkodzenia są drzewa na glebach zbyt suchych lub zbyt wilgotnych.
Tarcznik niszczyciel
Od kilku lat ten nowy w naszych sadach czerwiec — tarcznik niszczyciel (Quadraspidiotus perniciosus) czyni znaczne szkody w kondycji
Osobniki tarcznika niszczyciela na korze pnia jabłoni
drzew i jakości samych owoców. Stwierdzenie jego osobników na jabłkach dyskwalifikuje towar z obrotu.
Więcej informacji na temat szkodliwości, czytaj: Tarcznik niszczyciel i inne szkodniki w sadach – prognoza na 2022
Lustracje sadów na obecność czerwców
W przypadku skorupika obecność tarczek z jajami można stwierdzić, przeglądając pędy w okresie bezlistnym. Próg zagrożenia dla skorupika i tarcznika nie został dotąd precyzyjnie określony. Obecność misecznika śliwowego najlepiej oceniać w czasie nabrzmiewania pąków. W tym celu na 20 losowo wybranych drzewach na powierzchni hektara należy przejrzeć po 5 pędów długości 30 cm. Próg zagrożenia wynosi 30 larw na 1 odcinek pędu długości 30 cm.
Zwalczanie czerwców
Do zwalczania chemicznego skorupika jabłoniowego zarejestrowany jest środek zawierający spirotetramat.
Tarczniki i miseczniki mają wielu wrogów naturalnych. Są nimi owady pasożytnicze, a także drapieżny roztocz Hemisarcoptus malus. W przypadku drzew rosnących w przydomowych ogrodach można ograniczać występowanie czerwców poprzez zdrapywanie ich z pni i gałęzi za pomocą na przykład szczotki drucianej.
Przy okazji wykonywania zabiegu innymi insektycydami w czasie wychodzenia larw spod tarczek, czyli wkrótce po kwitnieniu, ograniczana bywa populacja także czerwców. Są one wówczas aktywne i najbardziej wrażliwe na insektycyd. Później, gdy wytworzą tarczkę, zwalczanie poprzez opryskiwanie drzew może już być mało skuteczne.
Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!
