Śmietka w uprawie wiosną – groźna dla wczesnych kalafiorów i brokułów

Kalafiory i brokuły są uszkadzane przez wiele szkodników. W okresie wegetacji mogą wystąpić różne gatunki. Jednym z najgroźniejszych w uprawie wiosną są śmietki. 

Niektóre szkodniki (np. mszyce kapuściana i brzoskwiniowa, mączlik warzywny, śmietka kapuściana) mają kilka pokoleń i szkody przez nie wyrządzane obserwujemy od wiosny do jesieni. Niezwalczane mogą całkowicie zniszczyć rośliny, obniżyć jakość i ilość plonu. Uszkadzają liście, łodygi, róże i korzenie kalafiorów i brokułów.

Najgroźniejsze szkodniki wczesnych kalafiorów i brokułów

Kalafiory i brokuły uprawiane w cyklu wiosennym są atakowane przez: śmietkę kapuścianą, pchełki, chowacze i drążyny, paciornicę krzyżowiankę oraz mszyce kapuścianą i brzoskwiniową.

Śmietka kapuściana (Delia radicum)

Śmietka kapuściana – owad dorosły

Ten szkodnik występuje w Polsce powszechnie. Śmietka kapuściana (Delia radicum) należy do rzędu muchówek (Diptera). Atakuje rośliny z rodziny kapustowate (Brassicaceae). Szkody wyrządzają larwy. Pierwsze pokolenie larw śmietki kapuścianej żeruje na korzeniach i szyjce korzeniowej roślin. Wczesne odmiany najczęściej są atakowane w okresie tworzenia się pierwszych liści. Od 3 do 5 larw żerujących w jednym korzeniu powoduje jego zniszczenie. Początkowo rośliny więdną, później żółkną i wypadają. Rośliny z uszkodzonym korzeniem dają się łatwo wyciągnąć z ziemi. Na szyjce korzeniowej i korzeniu palowym widoczne są wyżarte kręte i płytkie chodniki. W rejonach uprawy warzyw kapustnych zniszczenia mogą sięgać od 20% do nawet 100%.

Dorosła śmietka kapuściana jest podobna do muchy domowej. Ma długość około 6 mm. Jest szara i ciało ma pokryte szczecinkami. Jajo jest białe, podłużne, długości około 1,2 mm. Zaś larwa — białożółta, beznożna, do 7–8 mm długości.

Wylot śmietek

Larwa śmietki żerująca w korzeniu rozsady

Termin wylotu muchówek pierwszego pokolenia zależy od pogody i temperatury gleby (powyżej 10ºC). Najczęściej przypada to na połowę kwietnia. Lot trwa do połowy maja. Jeśli wiosna jest wczesna i ciepła, to śmietka kapuściana wylatuje szybciej. Wówczas lot może przypaść na początek kwietnia. Dorosłe muchówki przez pierwsze 2 tygodnie uzupełniają braki pokarmowe odżywiając się nektarem kwiatów lub spadzią. Samica po zapłodnieniu, składa kilka po jaj na szyjce korzeniowej rośliny lub w jej bezpośrednim sąsiedztwie pod grudki gleby (złoża od kilku do kilkunastu jaj).

Bobówki śmietki kapuścianej

Jedna śmietka w ciągu życia składa do 120 jaj. W efekcie po 5 dniach wykluwają się larwy, które żerują około 20 dni (maj, czerwiec) na korzeniach i szyjce korzeniowej, po czym przepoczwarczają się i przechodzą w stan spoczynku, który trwa około 2 tygodni. Larwy tego pokolenia żerują na roślinach w maju i czerwcu. W ciągu roku rozwijają się przeważnie 3 generacje śmietki kapuścianej. Rolnicy uprawiający kalafiory w rejonach Polski centralnej i zachodniej twierdzą, że w czasie ciepłej długiej jesieni aktywne bywa również 4 pokolenie.

Śmietka brukwianka (Delia floralis)

To pokrótce gatunek podobny do wyżej opisanego. W starszych roślinach uszkadzają części nadziemne — z głąba przedostają się do stożka wzrostu. Często występuje na rzodkiewce, rzodkwi, chrzanie i brukwi, o czym należy pamiętać wybierając lokalizację plantacji.

Śmietka w uprawie wiosną – zwalczanie

Najważniejsze zasady zapobiegania i ochrony plantacji przed tym szkodnikiem, to:

• zachowanie izolacji przestrzennej od zeszłorocznych upraw roślin z rodziny kapustowatych;
• niszczenie kwitnących chwastów przez cały okres wegetacji, ponieważ przyciągają one muchówki;
• okrywanie roślin agrowłókniną, folią lub siatką entomologiczną o oczkach 1 x 1,5 mm. Osłony uniemożliwiają samicom składanie jaj w pobliżu roślin. Powinny być całe, bez dziur, a co więcej z dobrze umocowanymi brzegami, tak aby uniemożliwić samicom śmietki wejście pod osłonę i złożenie jaj;
• w czasie oczekiwania na sadzenie rozsady należy zabezpieczyć ją przed złożeniem jaj przez samice, np. przykryć włókniną.

Ochrona chemiczna

Wiosną śmietka w uprawie kalafiorów i brokułów może być zwalczana za pomocą insektycydów zawierających jako substancję czynną acetamipryd lub cyjanotraniliprol. Zabiegi opryskiwania wykonuje się po wystąpieniu szkodnika. Ściśle mówiąc, w czasie składania jaj oraz wylęgu pierwszych larw. Decyzję o zastosowaniu środka ochrony chemicznej podejmuje się wyłącznie na podstawie:

• lustracji plantacji — przegląd roślin pod kątem obecności jaj śmietki kapuścianej. Konkretnie to 10 jaj na 10 kolejnych roślinach jest sygnałem do wykonania zabiegu opryskiwania;
• monitorowania nalotu śmietki na plantacje przy pomocy pułapek zapachowych, odławiających ciężarne samice.

Pułapka do monitorowania nalotu śmietki

Wiosną pułapki powinny być ustawione od pierwszej dekady kwietnia do połowy pierwszej dekady maja. Dokładny czas zależy od pogody. Ciepłą i wczesną wiosną pułapki muszą być wystawione wcześniej. Zawsze wystawia się 2 pułapki, niezależnie od powierzchni plantacji, najlepiej od strony zadrzewień. Odłowienie 2 samic (średnia z dwóch pułapek) dziennie przez kolejne 2 dni to sygnał do wykonania zabiegu insektycydem. Gdy temperatura powietrza przekracza 20ºC, zabieg wykonuje się po 3 dniach, a przy niższych temperaturach powietrza — po 5 dniach. Pułapki należy kontrolować codziennie. Jeśli w poprzednich latach szkodnik występował w dużym nasileniu, pułapki trzeba kontrolować dwa razy dziennie. Konieczne jest sprawdzanie ilości cieczy zapachowej, która w słoneczne, ciepłe dni szybko paruje.

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!