Spory o miedzę: prawo a kwestie granic

Konflikty dotyczące granic to nie rzadkość na polskiej wsi. Spory pojawiają się wtedy, gdy granica nieruchomości zostanie w jakiś sposób zatarta, np. przez usunięcie znaków granicznych. Najlepiej i najtaniej jest samemu porozumieć się z sąsiadem. W przeciwnym wypadku trzeba będzie ponieść koszty postępowania administracyjnego lub sądowego i stracić rzecz jasna sporo czasu.

Postępowanie w sprawie rozgraniczenia nieruchomości prowadzone jest w pierwszej kolejności w formie postępowania administracyjnego przed wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta. W przypadku gdy linia granic jest sporna albo organ administracji nie może z jakichś przyczyn jej ustalić, wówczas właściwy do rozpoznania sprawy będzie sąd rejonowy, w okręgu którego znajduje się nieruchomość.

Zgodnie z prawem geodezyjnym i kartograficznym geodeci mają prawo wstępu nawet na prywatny grunt.

Trzeba też wziąć pod uwagę, że zgodnie z prawem geodezyjnym i kartograficznym geodeci mają prawo wstępu nawet na prywatny grunt, jeśli ich prace zostały zgłoszone w urzędzie gminy.

Geodeci poza dokonywaniem pomiarów mają też prawo dokonywania przecinek drzew i krzewów utrudniających prace geodezyjne, a także umieszczania na gruntach i budynkach znaków geodezyjnych, a właściciel nieruchomości ma obowiązek umożliwienie im wykonanie tych prac.

Faza administracyjna

Wniosek o rozgraniczenie nieruchomości do wójta może złożyć każdy właściciel lub współwłaściciel nieruchomości. Postępowanie wszczyna się po dostarczeniu przez wnioskodawcę wymaganych dokumentów, czyli:

• wniosku o wszczęcie postępowania rozgraniczeniowego,
• dokumentu stwierdzającego tytuł prawny do nieruchomości,
• wypisu z rejestru gruntów dotyczącego rozgraniczanych nieruchomości,
• mapy ewidencyjnej,
• zgody geodety uprawnionego podejmującego się wykonania rozgraniczenia.

Postępowanie nie powinno trwać dłużej niż jeden miesiąc.

Postępowanie jest prowadzone przez biegłego geodetę, który przeprowadzając wywiad terenowy, odtwarza na gruncie przebieg granicy na podstawie znaków granicznych, dokumentów z ewidencji gruntów, map i śladów. Po przeprowadzeniu przez geodetę postępowania dowodowego wzywa on strony na rozprawę graniczną. Podczas rozprawy granicznej na miejscu geodeta przedstawia stronom przebieg granicy, jaką ustalił na podstawie dokumentów i innych dowodów, jak również stabilizuje punkty graniczne, sporządza protokół graniczny oraz wykonuje pomiar graniczny.

W sytuacji, w której strony nie dojdą do porozumienia, sprawa przekazywana jest do sądu, który rozstrzygnie sprawę w postępowaniu nieprocesowym.

W przypadku gdy strony akceptują rozstrzygnięcie geodety albo mimo sporu dojdą do porozumienia w formie ugody zawartej przed geodetą, wydawana jest decyzja administracyjna o rozgraniczeniu nieruchomości. Geodeta, gdy nie zdoła doprowadzić do zgody między stronami dokonuje tymczasowego pomiaru granic, sporządza protokół graniczny, a także opracowuje opinię dotyczącą przebiegu granic. Natomiast w sytuacji, w której strony nie dojdą do porozumienia, sprawa przekazywana jest do sądu, który rozstrzygnie sprawę w postępowaniu nieprocesowym.

Faza sądowa

Sąd rejonowy właściwy ze względu na położenie rozgraniczanych nieruchomości rozstrzyga sprawy, w których strony same nie są w stanie dojść do porozumienia. Jest to normalne postępowanie sądowe, w związku z czym od postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje stronie apelacja do sądu okręgowego.

W postępowaniu strony mogą powoływać wszelkie dowody, które potwierdzą po pierwsze ich tytuł prawny do nieruchomości, a po drugie przebieg spornej granicy.

W postępowaniu strony mogą powoływać wszelkie dowody, które potwierdzą po pierwsze ich tytuł prawny do nieruchomości, a po drugie przebieg spornej granicy. Najważniejsze są jednak dowody z dokumentów, przesłuchania świadków lub stron. Zawsze przeprowadza się również dowód z oględzin spornych nieruchomości.

Sąd rozstrzyga o rozgraniczeniu, jak również nakazuje wydanie części nieruchomości, które znajdują się w posiadaniu osób nieuprawnionych. Takie postanowienie sądu, jeżeli nie zostanie zaskarżone staje się prawomocne i jest wykonalne w drodze egzekucji.

Wszystko kosztuje

Wysokość kosztów postępowania rozgraniczeniowego zależy od tego, czy sprawa zakończy się na etapie postępowania administracyjnego czy sądowego. Koszty postępowania administracyjnego to opłata skarbowa i opłaty za wypisy z ewidencji gruntów.

Koszty postępowania administracyjnego to opłata skarbowa i opłaty za wypisy z ewidencji gruntów.

Rozgraniczenie nieruchomości przez geodetę upoważnionego przez wójta jest zatem stosunkowo tanie. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku sporu sądowego. Wówczas strona skarżąca musi uiścić wpis sądowy w wysokości 200 zł. Kolejne koszty to wynagrodzenie pełnomocników, koszty związane z opiniami biegłych geodetów. Koszty postępowania sądowego poniesie strona, która przegra sprawę, tj. strona, dla której rozstrzygnięcie będzie niekorzystne. W postępowaniu rozgraniczeniowym często bywa tak, że żadna ze stron nie jest jednoznacznie wygrana ani przegrana. Wówczas koszty postępowania pokrywają obie strony wedle zasad przedstawionych przez sąd w rozstrzygnięciu o kosztach.

Rozgraniczenie czy odnowienie granic?

Postępowanie w sprawie rozgraniczenia nieruchomości należy odróżnić od postępowania w sprawie odnowienia granic. Jest to postępowanie właściwe w sytuacji, gdy nieruchomości były już uprzednio rozgraniczane. Odnowienie granic nie jest prowadzone w formie postępowania administracyjnego ani sądowego. Jest to postępowanie o charakterze technicznym, dokonuje tego geodeta na wniosek właścicieli nieruchomości, których granice zostały zatarte.