Stan rezerw tłuszczowych krów w okresie okołoporodowym

fot. pixabay.com

Oczekiwania rynku, przy coraz mniejszej populacji producentów rolniczych pociąga za sobą daleko idące konsekwencje. Przy rosnącej wciąż wydajności podnoszą się koszty produkcji 1 kg mleka. W efekcie najwyższą cenę tego pędu ponoszą zwierzęta. Warto zatem zwrócić uwagę na bardzo ważny okres w cyklu produkcyjnym, jakim jest okres okołoporodowy krów, a także na ich stan rezerw tłuszczowych.

Omawiając i oceniając okres okołoporodowy krów, warto oznaczyć następujące parametry produkcyjne i rozrodcze: BCS, stosunek tłuszczowo-białkowy (TB1), długość okresu międzyciążowego (OMC) i międzywycieleniowego (OMW), indeks inseminacji (Iz) oraz skalę trudności porodu. W celu pełnej charakterystyki cech produkcyjnych krów należałoby określić dodatkowo niektóre parametry dotyczące nowo urodzonych cieląt. W tym przypadku można zastosować tu skalę Mullinga – określająca żywotność nowo narodzonych cieląt. Cenne informacje to: masa cieląt po urodzeniu, indeks immunoglobulin całkowitych IG oraz wyznaczenie odsetka cieląt, u których po urodzeniu wystąpiły choroby przewodu pokarmowego lub układu oddechowego.

Jak określić stan rezerw tłuszczowych w okresie okołoporodowym?

Przyjrzyjmy się temu newralgicznemu okresowi okołoporodowemu w cyklu produkcyjnym, poprzez zastosowanie prostej metody określającej stan rezerw tłuszczowych, czyli oceny kondycji krów. Kondycją nazywamy aktualny stan fizjologiczny zwierząt podlegający zmianom pod wpływem środowiska zewnętrznego. Wynika on ze stanu odżywienia i wytrenowania organizmu, a także stosowanych zabiegów pielęgnacyjnych. Ocena kondycji krów mlecznych (BCS, POK) jest prostą i jednocześnie skuteczną metodą określenia stanu ich rezerw tłuszczowych. Wiarygodność tej metody przekracza 80%.

Stan fizyczny krów wywiera znaczący wpływ na poziom produkcji, co z kolei przekłada się na wynik ekonomiczny gospodarstwa. Utrzymanie krów w optymalnej kondycji w poszczególnych fazach produkcyjnych pozwala na minimalizację ryzyka wystąpienia wielu problemów zdrowotnych i chorób. Zarówno wychudzone krowy, jak i nadmiernie otłuszczone stanowią źródło strat oraz licznych problemów będących następstwem obniżenia płodności i produkcyjności. Wczesne wykrycie problemów w stadzie poprzez analizę kondycji ułatwia i przyspiesza konieczne działania mające na celu poprawę zdrowia zwierząt. Wszystkie te działania podnoszą efektywność produkcji.

Czynniki eliminujące produkcję mleka – jak im zaradzić?

Utrzymanie optymalnej kondycji ciała krowy w okresie okołoporodowym ma duże znaczenie w produkcji mleka.

fot. Pixabay

Czynnikami eliminującymi produkcję mleka u krów wysokowydajnych są niedobory białka oraz energii. Szczególne w okresie od zasuszenia do 3 miesiąca laktacji. Rozpoczęcie wydzielania mleka powoduje gwałtowny wzrost zapotrzebowania na energię, białka, sole mineralne i wodę. Nadmierna mobilizacja rezerw tłuszczowych (ZNMT) w chwili rozpoczęcia laktacji prowadzi do zwiększonego przepływu wolnych kwasów tłuszczowych przez wątrobę. Konsekwencją ujemnego bilansu energetycznego jest wzmożona lipoliza, co przy niemożności przetworzenia uwolnionych kwasów tłuszczowych przez wątrobę prowadzi do jej stłuszczenia i wtórnej niewydolności. Najważniejsze w tym okresie jest zbilansowanie potrzeb energetycznych krowy.

Optymalna kondycja krów kluczem do ich zdrowia

Badania różnych autorów wyraźnie wskazują, że u krów nadmiernie otłuszczonych wzrasta prawdopodobieństwo wystąpienia ciężkich porodów, ryzyko wystąpienia chorób metabolicznych, a także mogą pojawić się problemy z zacielaniem. W badaniach własnych odnotowano wysoce istotne współdziałanie pomiędzy BCS a indeksem zacieleń. Krowy nadmiernie otłuszczone, a także zbyt chude są bardziej narażone na ryzyko ciężkiego porodu oraz późniejsze trudności z inseminacją. BCS bardzo silnie determinuje poziom wartości indeksu zacieleń. Istotne zależności odnotowano także pomiędzy BCS a oceną w skali żywotności narodzonych cieląt. Stosunkowo wysokie wartości współczynników korelacji otrzymano pomiędzy indeksem zacieleń a skalą trudności porodu. Zależność ta miała charakter dodatni, co oznacza, że im trudniejszy poród, tym większe problemy z późniejszą inseminacją. Zależność ta również w sposób pośredni wiąże kondycję ze skalą trudności porodu, zatem istnieją inne czynniki silniej determinujące tę skalę. Zapewne są to płeć i masa ciała cieląt, wiek krów oraz genotyp.

Odpowiednio dobrana pasza korzystnie wpływa na stan fizyczny krów.

fot. Pixabay

Kondycja krów a stan rezerw tłuszczowych

Wiele różnych badań wskazuje, że utrzymanie krów w prawidłowej kondycji pozwala na obniżenie ryzyka występowania chorób metabolicznych. Oceniając i analizując formę fizyczną krów, należy mieć na uwadze, iż nie sam stan rezerw tłuszczowych, lecz dynamiczność ich zmian między okresem okołoporodowym i 30 dniem laktacji ma decydujący wpływ na ich zdrowotność. Od momentu porodu do około 100 dnia laktacji następuje sukcesywne uwalnianie rezerw tłuszczowych u krów. Stan fizyczny w tym okresie powinien sukcesywnie spadać, lecz w skali punktowej utrata zapasów tłuszczowych nie powinna przekroczyć 1 pkt. Zatuczone krowy krótko po wycieleniu tracą na kondycji w większym stopniu (powyżej 1 pkt BCS) niż krowy w kondycji normalnej. Chude krowy tracą nie więcej niż 0,5 punktu BCS w czasie pierwszych 2 miesięcy laktacji. Można zauważyć, że właściwie większość chudych krów dość wcześnie zaczyna nabierać formy fizycznej.

Zarówno zbyt gwałtowny spadek kondycji, jak i brak ich zmian mogą stanowić ryzyko występowania zaburzeń metabolicznych, zwłaszcza kwasicy i ketozy. Te choroby bydła mogą występować w postaci klinicznej, jak i subklinicznej, którą można łatwo przeoczyć. Niezależnie od postaci pogarszają one ogólny status zdrowotny krów, jak również są przyczyną znacznych strat ekonomicznych. Konsekwencje te wynikają z faktu pogorszenia składu mleka, obniżenia wydajności mlecznej krów, jak również wzrostu kosztów leczenia weterynaryjnego.

Ilość mleka a zmniejszenie masy krów

Wydajność mleczna we wczesnej laktacji decyduje o utracie kondycji. Przy wzroście wydajności o 7,5 kg na dobę wskazuje 1,4 razy większe ryzyko jej utraty powyżej 0,5 pkt. Krowa cieląca się w kondycji 3,5 punktu zmniejsza masę ciała w ciągu 60–80 dni laktacji o około 0,5–1 kg na dzień. Ubytek 1 kg masy ciała to strata około 4,92 Mcal energii. Mleko o zawartości 3,5% tłuszczu zawiera 0,69 Mcal energii w 1 kg pozyskanego mleka. Natomiast 1 kg tłuszczu tkankowego wystarcza na produkcję 7,1 kg mleka. Stąd, można wnioskować, że ubytek 70 kg tłuszczu tkankowego pozwala na produkcję około 500 kg mleka ponad produkcję gwarantowaną przez energię z paszy. Dlatego należy dokonać wszelkich starań, aby zapewnić utrzymanie optymalnej kondycji krów na każdym etapie produkcji, a szczególnie w okresie okołoporodowym.

Czytaj również: Zapalenie tworzywa racicowego – skutkiem niedoborów w diecie

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!