Suszona siara dla cieląt: dobry czy zły pomysł?

Siara dla cielęcia jest według niektórych „eliksirem życia”. Podana na czas w odpowiedniej ilości i najlepszej jakości zapewnia zdrowy wzrost, rozwój i odporność na choroby w najbardziej newralgicznych momentach życia. Przyswajalność składników siary decyduje o wydajności przyszłych mlecznic lub o mięsności opasanych buhajków. Czy jednak suszona siara jest dobrym zamiennikiem siary świeżej?

Zdania co do stosowania na fermach suszonej siary są podzielone. Jedni twierdzą, że z powodzeniem można ją stosować, inni, że to kolejny chwyt marketingowy firm paszowych.

Dobra siara: co to znaczy?

Najistotniejsze dla zdrowia cieląt są immunoglobuliny, które wpływają na budowanie odporności.

Wysoka wydajność krów mlecznych czasami nie pozwala na wyprodukowanie siary dobrej jakości. Matki często są nieprawidłowo żywione przed porodem, zbyt krótko zasuszone lub w złej kondycji. Nie sprzyja to produkcji siary o dobrej wartości odżywczej. W siarze odpowiedniej jakości w pierwszych kilku godzinach znajduje się:

• ok. 73% wody,
• 16% białka,
• 5% kazeiny,
• 11% albuminy,
• 5% tłuszczu,
• 2,2% laktozy
• i 1% popiołu.

Z upływem godzin zawartość składników odżywczych maleje, a zwiększa się procent wody. Najistotniejsze dla zdrowia cieląt są immunoglobuliny, które wpływają na budowanie odporności. Siara bardzo dobrej jakości zawiera ponad 120 g/l immunoglobulin, dobrej jakości – ok. 100g/l, dostatecznej – ok. 60 g/l, natomiast bardzo złej jakości – poniżej 40 g/l.

Warto to wiedzieć, ale jak wykorzystać taką wiedzę w praktyce?

Jeśli chcemy, by nasze cielęta były zdrowe, powinny otrzymać siarę jak najszybciej po urodzeniu. Zawartość składników odżywczych i ciał odpornościowych maleje bowiem z minuty na minutę!

Siaromierze

Na rynku od jakiegoś czasu można kupić siaromierz, inaczej kolostrometr. Umieszczając go w zdojonej porcji siary, na miarce pojawia się kolor sugerujący jej jakość. → więcej w artykule: Ocena prawidłowego odpojenia cieląt siarą

– Zestaw do oznaczania ciężaru właściwego przy użyciu siaromierza kosztuje w ProAnimali ok. 40 zł netto. Po zdojeniu siary matczynej mierzymy ciężar właściwy siary, przeliczamy na zawartość immunoglobulin. Jeżeli jest niedostateczny, należy cielęciu podać dodatkowo siarę od innej krowy, świeżą lub mrożoną – tłumaczy prof. dr hab. wet. Tadeusz Stefaniak z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu.

Suszona siara: czy może zastąpić świeżą lub mrożoną?

Suszona siara jest w niektórych fermach stosowana jako uzupełnienie niedoborów siary świeżej lub mrożonej. Należy się jednak zastanowić nad tym, czy suszona siara faktycznie może zastąpić siarę świeżą.

Najlepsze efekty daje podanie siary cielęciu przez sondę do dwóch godzin po urodzeniu.

Na polskim rynku dostępne są różne formy suszonej siary, np.:

• suszona siara w proszku do sporządzania mieszaniny,
• suszona siara w paście wzbogacana dodatkowo o witaminy,
• suszona siara w paście wzbogacona o bakterie kwasu mlekowego oraz witaminy,
• koncentraty zawierające suszoną siarę, mleko w proszku oraz glukozę,
• preparaty zawierające suszoną siarę wzbogaconą dodatkowo o porcję immunoglobulin oraz probiotyków,
• preparat zawierający immunoglobuliny i probiotyk.

– Przypuszczam, że zawartość immunoglobulin nie przekracza w tych preparatach 2–4 g, a cielę potrzebuje 150–200 g (im niższe stężenie w siarze, tym więcej powinno jej cielę dostać, bo spada efektywność wchłaniania), czyli jest ich 37–75 do 50–100 razy mniej, niż powinno dostać cielę! – dodaje prof. Stefaniak.

Suszone rozpyłowo immunoglobuliny są gorzej wchłaniane, ponadto zwykle te preparaty zawierają zbyt niskie dawki immunoglobulin.

prof. dr hab. wet. Tadeusz Stefaniak

Suszona siara w tubce 15 g, podawana raz lub dwa, w zależności od warunków bakteriologicznych panujących w oborze, kosztuje ok. 20 zł. Na opakowaniu tubek, puszek i wiaderek, rzadko kiedy podana jest zawartość immunoglobulin, które faktycznie otrzyma cielę po podaniu preparatu. Brak takiej informacji powinien wzbudzić nasze podejrzenia, ponieważ teraz już wiemy, ile nasze cielę powinno otrzymać w pierwszej dobie gramów immunoglobulin.

– Nie zalecałbym stosowania tego typu preparatów. Suszone rozpyłowo immunoglobuliny są gorzej wchłaniane, ponadto zwykle te preparaty zawierają zbyt niskie dawki immunoglobulin. Ponadto najczęściej są one produkowane poza granicami naszego kraju, gdzie krowy mają inne spektrum przeciwciał, dlatego ich skuteczność jest wątpliwa – wyjaśnia prof. Stefaniak.

Należy pamiętać o tym, że na jakość siary wpływa przede wszystkim stan zdrowotny krowy przed porodem.

– Badania na dużych populacjach ewidentnie wykazały, że najlepsze efekty przynosi szybkie (maks. do 2 godzin po urodzeniu) podanie siary świeżej przez sondę w ilości ok. 10% masy ciała cielęcia (ok. 4 l), a zostawienie cielęcia przy matce daje najgorsze efekty – tłumaczy specjalista.

Po rozmrożeniu należy taką siarę podgrzać do 35–37 ̊C w łaźni wodnej i dopiero podać cielęciu. Należy pamiętać, że immunoglobuliny tracą swoje właściwości powyżej 56°C.

prof. dr hab. wet. Tadeusz Stefaniak

Zalety suszonej siary

Jedyną zaletą preparatów suszonych jest brak konieczności mrożenia siary we własnym gospodarstwie. Możemy stworzyć pewnego rodzaju zabezpieczenie na czarną godzinę, kiedy skończy się zapas siary mrożonej. Jednak należy pamiętać o tym, że siara suszona zawiera znacznie mniej immunoglobulin, które nie zaspokoją potrzeb organizmu cielęcia.

– Zalecałbym raczej stosowanie siary świeżej, mrożonej lub przetrzymywanej w lodówce (do 48 godz.) w temperaturze 4°C. Najlepiej wyposażyć się w zapas mrożonej siary. Jeżeli ferma jest większa, może sobie pozwolić na utrzymywanie porcji siary w lodówce. Natomiast, jeśli ferma jest mniejsza, hodowca powinien mrozić nieduże porcje (najwyżej po 0,5 l, dzięki temu można je szybko rozmrozić). Kluczowe znaczenie ma wyliczenie, czy w planowanej do podania cielęciu objętości siary znajduje się 150–200 g immunoglobulin (dla przykładu: 150 g immunoglobulin będzie się znajdowało w 2 l siary o stężeniu 75g/l, czyli byłyby to 4 butelki po 0,5 l) . Po rozmrożeniu należy taką siarę podgrzać do 35–37 ̊C w łaźni wodnej i dopiero podać cielęciu. Należy pamiętać, że immunoglobuliny tracą swoje właściwości powyżej 56°C – mówi Tadeusz Stefaniak.

Podając siarę cielęciu za pomocą sondy czy wiaderka ze smoczkiem, możemy kontrolować, ile siary cielę wypiło.

W sklepach pojawia się wiele „magicznych środków”, które mają wspomóc zdrowy rozwój cielęcia i nabycie odporności mającej za zadanie ochronę organizmu przed schorzeniami wieku młodzieńczego, na które narażone są wszystkie cielęta. Wydawać by się mogło, że są to cudowne preparaty, jednak nie ma nic lepszego dla cieląt od siary matczynej.

Zobacz koniecznie: Ocena prawidłowego odpojenia cieląt siarą