Torf w ogrodnictwie – substraty, komponenty i ich przydatność

fot. Agnieszka Długosz

Torf w ogrodnictwie stosowany jest jako specjalistyczny substrat uprawowy. Jak powstaje i skąd się bierze? Wyjaśniamy i podpowiadamy, jak go wykorzystywać na co dzień.

Torf powstaje na terenach pobagiennych. Pokrótce, tworzy się ze szczątków roślinności i zawiesiny cząstek organicznych, tzw. humusu torfowego, w środowisku przesyconym wodą, bez dostępu powietrza. Torfowiska tworzą się w zagłębieniach o nieprzepuszczalnym podłożu. Rozkład obumarłej roślinności trwa tysiące lat. Roczny przyrost torfu waha się w granicach od 1 do 4 mm. W zależności od roślinności porastającej teren torfowiska wyróżnia się torfy niskie, wysokie i przejściowe.

Torfy niskie

Torfy niskie występują w dolinach rzek zalewanych wodami napływowymi nanoszącymi substancje mineralne, gdzie rosły trzciny turzyce, skrzyp bagienny, jaskry, kosaćce, mchy itp. Natomiast w formie sypkiej stosuje się je jako tzw. ziemie kwiatowe oraz w charakterze substancji, która wzbogaca podłoża mineralne.

Torfowiska wysokie

Głównym składnikiem torfowiska wysokiego jest mech torfowiec (Sphagnum) osiągający ok. 1 m długości. Jego zielony wierzchołek ma tylko kilkanaście centymetrów. Pozostała, obumarła część z uwagi na brak dostępu światła i powietrza, ma barwę od jasno- do ciemnobrunatnej. Komórki chlorofilowe są nieliczne i małe, te duże wypełnia woda. Dzięki nim torf wysoki ma tak dużą pojemność wodną. Już po jednym odwodnieniu, ulegają sklejaniu i mimo, że zostaną ponownie nawodnione i spęcznieją, to torf nie osiągnie już w pełni swoich właściwości powietrzno-wodnych.

Więcej informacji na temat podłoży do uprawy oraz technologii uprawy warzyw pod osłonami znajdziesz w dziale: warzywa pod osłonami.

Budowa torfowiska

Torfowisko wysokie ma budowę warstwową. Przedstawimy je pokrótce:

• poziom –4: muł jeziorny na głębokości kilkudziesięciu metrów, to czarna i błotnista maź, formowana przed milionami lat;
• poziom –3: ciemna warstwa obumarłych trzcin i turzyc, uformowana nad mułem;
• poziom –2: warstwa brunatna z pozostałości roślinności drzewiastej, mchu torfowca, sporadycznie ze zwęglonego drewna dębu czarnego;
• poziom –1: tzw. torf jasny (słabo rozłożony torf) o wysokiej pojemności powietrzno-wodnej, składnik substratów uprawowych do wysiewów, produkcji rozsad oraz do wzbogacania gleb mineralnych w substancję organiczną;
• poziom 0: wierzchnica, warstwa gruntu pokrywającego torfowisko, po mechanicznym usunięciu i rozdrobnieniu jest składnikiem substratów poprawiających strukturę gleb i substratów uprawowych.

  Rozsada pomidora w specjalistycznym substracie ogrodniczym

  fot. Canva

Substraty

Waga i objętość substratu pakowanego w worki, zależy od stopnia wilgoci torfu. W miarę wysychania — zmniejsza się. Natomiast barwa, zależna jest od stopnia jego nawodnienia, a nie od warstwy, z której pochodzi. Surowy torf ma odczyn kwaśny (pH 3,5–4,5). Znajduje zastosowanie w uprawach roślin kwasolubnych, np. borówki wysokiej, azalii czy rododendronów. Stosuje się go także do poprawy struktury gleb zlewnych lub tych o odczynie zasadowym. Jego kwasowość neutralizuje się poprzez dodawanie wapnia. Dostępny w sprzedaży torf odkwaszony ma odczyn zbliżony do obojętnego (pH 6).

Gotowe substraty torfowe nadają się do bezpośredniego użycia. Co ważne, ich właściwości przystosowane są do różnego typu upraw i gatunków roślin. Przygotowane są na bazie torfu wysokiego z dodatkami komponentów i składników pokarmowych. Wystarczają roślinom na ok. 4 tygodnie, potem należy je dokarmiać (nawozić).

Komponenty

Komponenty do substratów torfowych dodaje się, by wykluczyć ryzyko pogorszenia ich właściwości, np.:

• kora drzew iglastych — zwiększa pojemność powietrzną;
• perlit — można go dodawać do podłoży rozsadowych;
• włókno kokosowe, piasek — zapobiega osiadaniu podłoża do rozsad.

Przydatność gotowych substratów torfowych wynika z ich wysokiej pojemności i zdolności retencji (gromadzenia wody), prawidłowego doboru i mieszania komponentów, a także z tego, że są wolne od nasion chwastów i zarodników grzybów chorobotwórczych.

Czytaj również: Ceny ogórków 2024