Nasiennictwo – model tradycyjny i nowoczesny. Czym się różnią?

Rozpoczynamy publikację kolejnego rozdziału ekskluzywnego „Raportu Nasiennego 2018”. W tym cyklu będzie mowa o organizacji produkcji i dystrybucji kwalifikowanego materiału siewnego w Polsce. To bardzo cenne informacje, których próżno szukać na co dzień w innych mediach. Z pierwszego artykułu dowiesz się:

1. Czym jest i jak funkcjonuje tradycyjny model nasiennictwa?
2. Czym różni się od niego nowoczesny model nasiennictwa i w jakich krajach funkcjonuje?

Wyróżniamy dwa modele nasiennictwa – tradycyjne, czyli to funkcjonujące przed zmianą ustrojową, oraz nowoczesne, czyli takie, które funkcjonuje w krajach z rozwiniętym rynkiem nasiennym – jak chociażby Francja.

Nasiennictwo – model tradycyjny

Tradycyjne nasiennictwo łączy w jednym podmiocie produkcję i dystrybucję nasion. Model ten był powszechnie obowiązujący w przeszłości, gdy stosunkowo duża lokalna skala zakupów nasion gwarantowała opłacalność każdego zakładu produkcyjnego. Wówczas, przy równej cenie nasion, sprzedaż w miejscu produkcji zapewniała na przykład przewagę finansową wynikającą z braku kosztów transportu.

Zakłady czyszczenia nasion, bądź po prostu gospodarstwa rolne trudniące się dodatkowo nasiennictwem, bazowały na prostej technologii, w związku z czym nie było bariery wejścia na rynek, a działalność miała charakter masowy. Każdy mógł lokalnie produkować nasiona bez znaczącego wkładu finansowego. Klient nie miał większych wymagań jakościowych (w porównaniu z dzisiejszymi standardami) – nasiona miały po prostu kiełkować, nie zawierać nasion obcych i być zaprawione.

Tabela 7. Proces koncentracji produkcji kwalifikowanego materiału siewnego w Niemczech

Dlaczego nasiennictwo się zmienia?

Charakterystyczne dla tego modelu jest bardzo duże rozdrobnienie produkcji nasion zbóż: wiele odmian produkowanych w małych ilościach dla maksymalnego wysycenia rynku lokalnego.

Wskutek zmian zachodzących na najbardziej rozwiniętych rynkach rolniczych, których motorem był wzrost wymagań klientów sprzężony z podnoszeniem jakości produkcji, nastąpiła ewolucja w funkcjonowaniu modelu rynku nasiennego.

Zmiana technologiczna przebiegała od prostych czyszczalni w wyspecjalizowane linie sortujące ziarno zbóż według wielu parametrów w kierunku wysokiej czystości i wyrównania ziarna. Postęp widoczny jest również w precyzyjnej technologii zaprawiania w wysokim stopniu odpylonego ziarna.

Skala przedsięwzięcia staje się barierą dla dotychczasowych małych producentów.

Doprowadziło to do powstania nowoczesnego modelu, który charakteryzuje się dużą skalą produkcji pojedynczego zakładu (często ponad 10 tys. t nasion zbóż), zapewniającą rentowność zakupionych technologii, i w efekcie koncentracją produkcji na rynku. Skala przedsięwzięcia staje się barierą dla dotychczasowych małych producentów. Następuje specjalizacja pomiędzy produkcją a dystrybucją. Nasiona przewożone są na duże odległości, pojawia się potrzeba zaangażowania pośrednika handlowego, którego rola poszerza się o doradztwo, serwis posprzedażowy i finansowanie.

Nowoczesny model nasiennictwa

W następstwie nowego podziału ról (w porównaniu z tradycyjnym modelem nasiennictwa rozproszonego) rośnie cena materiału siewnego. Ten model w pełni widoczny jest na dużych rynkach – największym rynku nasiennym w Europie, czyli we Francji, w Danii. Dania bezsprzecznie przoduje w rozwoju technologii nasiennej, czy też u naszego sąsiada – w Niemczech.

Właśnie w Niemczech przy skali produkcji wynoszącej około 600 tys. t kwalifikowanego materiału siewnego (dalej też jako KMS) rocznie 50 dużych zakładów zapewnia około 70% całkowitej produkcji nasion, a pozostałe 30% jest dostarczanych przez około 250 małych zakładów nasiennych.

Stary model rozproszonego nasiennictwa zbóż jest nadal widoczny na mniejszych rynkach, takich jak Holandia czy Czechy. Nasiennictwo gatunków roślin rolniczych, charakteryzujących się wysoką wartością w stosunku do kosztów sprzedaży (głównie kosztów transportu nasion o niewielkiej wadze wysiewu na hektar), jak rzepak czy kukurydza, już od dawna funkcjonuje w modelu skonsolidowanym.

Tabela 8. Porównanie tradycyjnego i nowoczesnego rynku nasiennego

Artykuł „Nasiennictwo – model tradycyjny i nowoczesny. Czym się różnią?” jest częścią cyklu wydawniczego, dotyczącego polskiego nasiennictwa. Cykl wydawniczy powstał w oparciu o publikację „Raport Nasienny 2018 – Ewolucja rynku nasiennego w Polsce”, która była prezentowana 10 sierpnia 2018 r. podczas ogólnopolskiej konferencji nasiennej organizowanej przez Top Farms Agro sp. z o.o. producenta renomowanego kwalifikowanego materiału siewnego pod marką Top Farms Nasiona.