Trwałe użytki zielone: jak ocenić jakośc trawy?

W niektórych gospodarstwach utrzymujących bydło, ze względu na warunki klimatyczno-siedliskowe, głównym źródłem pasz roślinnych są trwałe użytki zielone.

Za trwałe użytki zielone (łąki i pastwiska) uznawane są grunty zajęte pod uprawę traw lub innych roślin zielnych (w tym cennych bobowatych i ziół) powstałe w sposób naturalny lub w wyniku działalności rolniczej (po zasianiu), które nie są włączone do płodozmianu przez czas min. 5 lat.

Funkcje użytków zielonych

W koncepcji tzw. rolnictwa zrównoważonego, pojmowanego jako przyszłościowe rozwiązanie pozwalające jednocześnie zapewnić wysoką produkcyjność (zabezpieczającą rosnące potrzeby zwiększającej się populacji ludzi) i nie niszczącego środowiska naturalnego, trwałe użytki zielone stanowią ważny element. W takim ujęciu funkcje trwałych użytków zielonych definiowane są bardzo szerokie:

Prowadzenie racjonalnego wypasu wymaga wiedzy dotyczącej wydajności posiadanego pastwiska.

• dostarczanie najtańszej paszy dla niektórych gatunków zwierząt hodowlanych (np. dla bydła domowego, owiec, kóz, gęsi, strusi), gwarantując im w postaci pastwiska naturalne środowisko (ruch, czyste powietrze, promienie słoneczne);
• produkcja tlenu i pary wodnej;
• ochrona gleby przed erozją;
• przeciwdziałanie mineralizacji gleb organicznych;
• retencjonowanie zasobów wody;
• pełnienie funkcji obszarów rekreacyjnych i podnoszących walory estetyczne krajobrazu wiejskiego;
• stanowienie ostoi dla wielu gatunków roślin i zwierząt, w tym często gatunków rzadkich i prawnie chronionych.

Trwałe użytki zielone jako pastwisko

Trwałe użytki zielone w postaci pastwisk w szczególności sprzyjają hodowli bydła mięsnego, pozwalają bowiem obniżyć znacząco koszty żywienia, jednocześnie nie posiadając wad związanych z kłopotami organizacyjnymi 2-krotnego na dobę doju. Prowadzenie racjonalnego wypasu wymaga wiedzy dotyczącej wydajności posiadanego pastwiska. Zależy ono od gatunków roślin rosnących na naszym pastwisku. Oczywiście wśród praktyków dominuje pogląd, że ocena gospodarska, po przejściu się po pastwisku i bacznym obserwowaniu rosnących na nich roślin, jest wiarygodna i wystarczająca, to mimo wszystko, nie kwestionując walorów intuicyjnego, wynikającego z doświadczenia oszacowania, można pokusić się o bardziej zobiektywizowany sposób określenia wartości użytkowej roślin rosnących na posiadanym pastwisku.

Ocena metodą Klappa

Taką ocenę składu botanicznego można wykonać wg zmodyfikowanej metody Klappa, polegającej na:

Prowadzenie racjonalnego wypasu wymaga wiedzy dotyczącej wydajności posiadanego pastwiska.

• losowym wyznaczeniu na badanym pastwisku kwadratu o bokach 5×5 m (powierzchnia 25 m²),
• ścięciu zielonki na wysokości 4 cm od gruntu,
• rozdzieleniu wg kluczy botanicznych gatunków roślin rosnących na badanej powierzchni,
• określeniu masy ich plonu, określeniu zawartości w nich suchej masy,
• wyliczeniu plonu suchej masy poszczególnych gatunków,
• zsumowaniu wszystkich plonów w celu wyliczenie całkowitego plonu suchej masy,
• wyliczeniu procentowego udziału plonu suchej masy każdego gatunku w całkowitym plonie suchej masy.

Pierwszy krok oznaczania

Poniżej przedstawiono przykład ilustrujący praktycznie wykonanie takiego oznaczenia.

W wyniku rozdziału botanicznego, ważenia i oznaczenia w laboratorium zawartości suchej masy uzyskano następujące wyniki:

Kolejny etap – liczenie plonu suchej masy

W kolejnym kroku wyliczono plon suchej masy poszczególnych gatunków oraz plon łączny:

1. 16,75 kg × 12,3% = 2,06 kg
2. 5,44 kg × 20,6% = 1,12 kg
3. 9,75 kg × 11,9% = 1,16 kg
4. 2,35 kg × 18,3% = 0,43 kg
5. 3,06 kg × 19,6% = 0,60 kg
6. 1,02 kg × 15,7% = 0,16 kg

Suma = 5,53 kg

Procentowy udział plonu

Ocenę składu botanicznego można wykonać wg zmodyfikowanej metody Klappa.

Następnie na podstawie uzyskanych wyników wyliczono procentowy udział plonu suchej masy roślin w plonie całkowitym:

1. (2,06 kg ÷ 5,53 kg) × 100% = 37,25%
2. (1,12 kg ÷ 5,53 kg) × 100% = 20,25%
3. (1,16 kg ÷ 5,53 kg) × 100% = 20,98%
4. (0,43 kg ÷ 5,53 kg) × 100% = 7,78%
5. (0,60 kg ÷ 5,53 kg) × 100% = 10,85%
6. (0,16 kg ÷ 5,53 kg) × 100% = 2,89%

Kryteria grupowania gatunków

Wyliczone udziały traktowane są jako wagi do wyliczenia średniej ważonej liczby wartości użytkowej. Według polskiego systemu klasyfikacyjnego, ważniejsze gatunki roślin występujące w naszym kraju na trwałych użytkach zielonych przyporządkowano do 14 klas (tabela 1), zróżnicowanych pod względem przydatności gospodarczej. Kryteriami, które wzięto pod uwagę w pogrupowaniu gatunków były: produktywność, zdolność regeneracyjna i darniotwórcza, przydatność do użytkowania kośnego i pastwiskowego, przystosowanie do warunków siedliskowych, konkurencyjność, wartość pokarmowa i bezpośrednia szkodliwość. Im wyższa wartość gospodarcza rośliny, tym Liczba Wartości Użytkowej (LWU) wyższa – od 10 do -3 (tabela 2).

A na koniec

Dla prezentowanego przykładu wyliczenie średniej ważonej wygląda następująco:

Średnia LWU = [37,25 × 9 + 20,25 × 9 + 20,98 × 5 + 7,78 × 4 + 10,85 × 3 + 2,89 × (-1)] / 100 = [335,25 + 182,25 + 104,9 + 31,12 + 32,55 – 2,89] / 100 = 6,83

Po zaokrągleniu LWU = 7, a więc posiadaną łąkę/pastwisko należy uznać za dobre. To daje podstawę do podjęcia dalszych czynności – pielęgnacji (nawożenia, melioracji itp.) i ewentualnie podsiewu gatunkami z grupy LWU = 10 lub 9.

Tab.1 Liczba watości użytkowej (LWU)

fot. AgroFakt

Doświadczenie rolnika jest bezcenne, ale warto też wykorzystać metody, które pomogą doprecyzować użyteczność konkretnych traw i roślin, mających znaczny wpływ na żywienie m.in. bydła mięsnego. 

Przeczytaj również:

1. Jak przygotować pastwisko do wypasu bydła?
2. Jak właściwie dobrać trawy?

Obserwuj nas w Google News. Bądź na bieżąco!